«Το σώμα τείνουμε να το αντιμετωπίζουμε ως αντικείμενο παρά ως φορέα εμπειρίας. Το βλέπουμε να γίνεται πεδίο επιτήρησης και ελέγχου, να υπακούει στην κουλτούρα της υπεραπόδοσης και να «καίγεται» από την υπερβολική παραγωγικότητα» λέει στο tvxs η χορεύτρια και χορογράφος Ζωή Ευσταθίου.
Μιλήσαμε με αφορμή την παράσταση «8» της ομάδας χορού ΑΝΕΜΑ η οποία εμπνέεται από την πυξίδα του Kandinsky, ένα σύμβολο εσωτερικού προσανατολισμού μέσα σε έναν κόσμο που αλλάζει, που φλυαρεί, που γεννιέται ξανά και ξανά μέσα από τα ίδια του τα σχήματα. Στην παράσταση συνδιαλέγονται η τέχνη του χορού, των εικαστικών και της πρωτότυπης μουσικής της Μαρίας Πανοσιάν και θα παρουσιαστεί 4,5, 11 και 12 Δεκεμβρίου στο ΠΛΥΦΑ Κτήριο 7Α Κορυτσάς 39, Αθήνα.
Γιατί επέλεξες τον χορό; Πως ξεκινάει η σχέση σου μαζί του και ποια βήματα σε έφεραν ως εδώ;
Ήρθα σε επαφή με την τέχνη του χορού σε πολύ μικρή ηλικία και, για εμένα ήταν η αγαπημένη μου ώρα της ημέρας όταν ασχολιόμουν με αυτόν. Μεγάλωσα στη Χαλκίδα, όπου, δυστυχώς, η τέχνη του χορού δεν είναι διαδεδομένη και δεν της δίνεται η απαραίτητη σημαντικότητα. Όμως, πολύ γρήγορα, ξεκίνησα χορό στην Αθήνα σε σχολή Επαγγελματική και Ερασιτεχνική.
Πήρα υποτροφία για τις σπουδές μου και μετά από αυτές έφυγα απευθείας στο εξωτερικό και μετακόμισα στις Βρυξέλλες. Εκεί, συνάντησα την μέντορά μου, έθεσα στόχους και, σταδιακά, συνειδητοποίησα ότι το όνειρό μου να γίνω χορεύτρια και να ζω μόνο με αυτό γινόταν πραγματικότητα. Εργάστηκα με χορογράφους που τους σέβομαι, τους εκτιμώ και με δίδαξαν πάρα πολλά.
Όταν ξεκίνησα να δουλεύω με την Anne Teresa De Keersmaeker στους ROSAS, ταξίδεψα όλο τον κόσμο. Χόρεψα μπροστά σε διαφορετικούς ανθρώπους με διαφορετικές κουλτούρες, καταβολές και πεποιθήσεις. Γνώρισα πολλές χώρες και έμαθα να ζω τη μοναχική ζωή ενός χορευτή που εργάζεται συνεχώς πάνω στην τέχνη του. Έζησα 10 χρόνια στο Βέλγιο.
Όταν, όμως, ξεκίνησε η πανδημία του Covid-19, άρχισα να αναρωτιέμαι καλλιτεχνικά και χορογραφικά. Ήθελα να δημιουργήσω το δικό μου λεξιλόγιο, τις δικές μου κινήσεις και καταστάσεις, τον δικό μου χορογραφικό κόσμο.
Από τότε δημιουργώ παραγωγές, χορογραφώ και διδάσκω σε επαγγελματικές σχολές. Μοιάζει με όνειρο, όμως η ζωή έχει διαφορετικές φάσεις και μου αρέσει να περνάω από διαφορετικές φάσεις χορευτικά και χορογραφικά. Τώρα χορεύω βαθιά, με κινήσεις που γεννιούνται και συνδιαλέγονται με το σώμα και με το θεατή.
Πως σας ενέπνευσε η πυξίδα του Kandinsky;
Το έργο του Kandinsky ‘Composition 8’ με ενέπνευσε όταν μελετούσα το πέρασμα του χρόνου στη ζωγραφική. Μία καλή φίλη μου είπε πρόσφατα ότι μου αρέσει να ξεκινάω από ένα θεωρητικό υπόβαθρο, να διαβάζω και να μελετώ πριν μετατρέψω αυτή την μελέτη σε κίνηση, και νομίζω ότι έχει δίκιο..
Το φετινό καλοκαίρι, ανακοινώθηκαν οι επιχορηγήσεις του Υπουργείου Πολιτισμού και επιλέχθηκε η πρότασή μου για να γίνει παραγωγή. Μέχρι τότε, η έννοια της πυξίδας δεν είχε απολυφθεί σε όλο της το εύρος. Το καλοκαίρι είχα την ευκαιρία να δουλέψω σε ένα residency στο P.A.R.T.S & ROSAS Summer Residencies στις Βρυξέλλες. Ταυτόχρονα, εκείνο το διάστημα υποβλήθηκα σε θυροειδεκτομή, ένα ζήτημα υγείας που αφορά πολλές γυναίκες στην Ελλάδα, αλλά δε συζητιέται σχεδόν ποτέ.
Αισθάνθηκα ότι επέστρεψα στη βάση μου όταν πήγα στις Βρυξέλλες. Σε ένα μέρος ασφαλές, το οποίο μου δίνει όλο το χώρο να ξανασυστηθώ με το σώμα μου, με διαφορετική ματιά, με διαφορετικά βιώματα, σε διαφορετική φάση ζωής. Σε ένα μέρος που αισθάνομαι απόλυτη ελευθερία και ασφάλεια να δημιουργήσω και να χορέψω. Εκεί αποκαλύφθηκε η πυξίδα του Kandinsky.
Στο κέντρο του πίνακα ‘Composition 8’ υπάρχει ένα τρίγωνο με έναν κύκλο στη μέση και κάποιες γραμμές που μοιάζουν με βέλη. Αυτή τη συνθήκη, την νοηματοδότησε ο ίδιος ως πυξίδα και συμβολίζει την αρχή που γίνεται όταν κάνουμε ένα βήμα προς διαφορετική κατεύθυνση. Γι’αυτό και βρίσκεται σχετικά στο κέντρο του πίνακα, γιατί από εκέι…. anything goes anywhere… Από εκεί ξεκίνησε η κινητική μου έρευνα, διερευνώντας κινήσεις, μοτίβα που έχουν διαφορετικές κατευθύνσεις. Μετά, άφησα την πυξίδα να με καθοδηγήσει…
Συνδιαλέγεται και με ποιον τρόπο ο χορός με την εικαστική τέχνη στην παράσταση;
Το έργο «8» αποτελεί ένα έργο στο οποίο συνδιαλέγονται οι τέχνες του χορού, της μουσικής, της ζωγραφικής, της σκηνογραφίας και του φωτός. Σκοπός μας ήταν να βρούμε τρόπους που θα «ζωντανέψει» ο πίνακας, χωρίς να αποτυπωθεί ακριβώς. Συνεργαστήκαμε με 2 καλλιτέχνες από τη Σχολή Καλών Τεχνών που αποτύπωσαν, ζωγράφισαν στοιχεία του πίνακα που υπήρξαν πολύ σημαντικά κατά τη διαδικασία δημιουργίας. Όλα τα σχήματα αυτά, έγιναν ένα νέο έργο τέχνης μέσα στο οποίο υπάρχω, παίζω και διαμορφώνω χώρους και χρόνους. Το έργο αυτό είναι ένα οργανωμένο, playful χάος.
Τι ρόλο παίζει η μουσική;
Η μουσική δημιουργήθηκε από τη συνθέτρια Μαρία Πανοσιάν, ταυτόχρονα με τη χορογραφική και κινητική δημιουργία από εμένα. Βασική της ταυτότητα είναι η συνύπαρξη διαφορετικών μουσικών στοιχείων που συνδιαλέγονται και αρμονικά, όπως στον πίνακα. Ο ήχος χαρακτηρίζεται από μία ξεκάθαρη απόφαση, όπως και η απόφαση του Kandinsky να δημιουργήσει ένα ρεύμα τέχνης ριζοσπαστικό και ασυνήθιστο για την εποχή του.
Ενώνουμε συμπαντικούς ήχους με hip hop και techno, δημιουργώντας ένα υβριδικό ηχητικό πεδίο. Και, φυσικά, χρησιμοποιούμε τη σιωπή ως συνδετικό ιστό, ως χώρο μετάβασης, αλλά και ως σημείο επανεκκίνησης στο έργο.
Πόση σημασία δίνουμε σαν κοινωνία στο σώμα; Το ακούμε ; Το παρατηρούμε; Το αφουγκραζόμαστε;
Η έννοια της κοινωνίας εμπεριέχει το σώμα. Χωρίς σώμα, υπάρχει κοινωνία; Όμως στην κοινωνία το σώμα τείνουμε να το αντιμετωπίζουμε ως αντικείμενο παρά ως φορέα εμπειρίας. Το βλέπουμε να γίνεται πεδίο επιτήρησης και ελέγχου, να υπακούει στην κουλτούρα της υπεραπόδοσης και να «καίγεται» από την υπερβολική παραγωγικότητα. Πιστεύω, λοιπόν, ότι έχουμε απομακρυνθεί από το να το ακούμε πραγματικά, χάνουμε την μνήμη του, την εμπειρία του, το βίωμά του και το «σπρώχνουμε» σε ρυθμούς που δεν του ανήκουν.
Μέσα από τον χορό, το σώμα αποκαθίσταται, κοινωνικά. Επανέρχεται στο κέντρο της δημιουργίας ως υποκείμενο, χωρίς να το κρίνουμε.. Το σώμα αποτελεί ένα είδος πολιτικής πυξίδας, όπως στον Kandinsky..