Μυστήριο με σπάνιο Μινωικό Καθρέφτη 3.300 ετών που βρέθηκε σε τάφο – Η ανακάλυψη που μπερδεύει τους αρχαιολόγους
Λεπτομέρεια των αντικειμένων που βρέθηκαν στον τάφο, με τον χάλκινο καθρέφτη στα δεξιά της εικόνας (Φωτό: Peter M. Fischer / Oxford Journal of Archaeology)
Ερευνητές ανακάλυψαν έναν μινωικό χάλκινο καθρέφτη, σε άθικτο τύμβο της Ύστερης Εποχής του Χαλκού. Ο καθρέφτης, χρονολογείται γύρω στο 1300 π.Χ. και είναι ένα μοναδικό κομμάτι στο ταφικό πλαίσιο της πόλης όπου βρέθηκε.
Η ανακάλυψη έγινε στον αρχαιολογικό χώρο Χάλα Σουλτάν Τεκέ, στη νοτιοανατολική ακτή της Κύπρου, στην ευρύτερη περιοχή της Λάρνακας. Η τοποθεσία είναι γνωστή και ως Τζαμί της Ουμ Χαράμ. Οι ονομασίες δόθηκαν μετά την κατάκτηση της Κύπρου από τους Οθωμανούς. Η πόλη ήταν χτισμένη σε στρατηγική τοποθεσία και άκμασε μεταξύ 1630 και 1150 π.Χ., δίπλα σε έναν καλά προστατευμένο κόλπο της Ανατολικής Μεσογείου. Η θέση της είχε κάνει την πόλη σημαντικό κέντρο εμπορίου και εξαγωγής περιζήτητων αγαθών της εποχής.
Χάρτης του αρχαιολογικού χώρου Hala Sultan Tekke με τις γειτονιές 1-4 και τη ζώνη Α, συμπεριλαμβανομένων των περιοχών των παλαιών ανασκαφών (Φωτό: Muwafaq Al-Bataineh, Teresa Bürge και Peter M. Fischer / Oxford Journal of Archaeology).
Πρόσφατες ανασκαφές στην νεκρόπολη έξω από τα όρια της πόλης, έφεραν στο φως αρκετούς άθικτους τάφους οι οποίοι βοηθούν στην κατανόηση των ταφικών πρακτικών και των πολιτιστικών δικτύων των κατοίκων της Κύπρου, εκείνη την εποχή.
Ένας από αυτούς τους τάφους, που ονομάστηκε ταφικός θάλαμος XX, περιείχε τα λείψανα τεσσάρων ατόμων, μεταξύ των οποίων και ήταν και μία νεαρή γυναίκα. Είχε επίσης συνολικά 264 ταφικά αντικείμενα, πολλά από τα οποία προέρχονταν από διάφορους πολιτισμούς του Αιγαίου, της Κρήτης, της Αιγύπτου και του Λεβάντε. Ανάμεσα σε αυτά τα αντικείμενα υπάρχουν μυκηναϊκά και μινωικά κεραμικά, χρυσά κοσμήματα, ελεφαντόδοντο και γυαλί, καθώς και ο χάλκινος καθρέφτης.
Είναι διαμέτρου 11,2 έως 11,4 εκατοστών και βάρους 156 γραμμαρίων. Παρουσιάζει χαρακτηριστικά των καθρεπτών που παρήχθησαν στο Αιγαίο κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού, υποδηλώνοντας ότι πιθανώς κατασκευάσθηκε σε εργαστήριο που βρισκόταν στην Κρήτη.
Μόνο ένας παρόμοιος καθρέπτης είναι γνωστός. Είχε βρεθεί προηγουμένως στον τάφο 66 στην Έγκωμη, στην ανατολική Κύπρο, υποδεικνύοντας ότι αυτά τα αντικείμενα αιγαιακής προέλευσης ήταν πολύ σπάνια στο νησί.
Φωτογραφία των θαλαμοειδών τάφων VV, XX και YY κατά τη διάρκεια της ανασκαφής (Φωτό: Andreani Papageorgiou / Oxford Journal of Archaeology)
Η παρουσία αυτού του μινωικού καθρέφτη στον Τάφο ΧΧ αποκαλύπτει άμεσες σχέσεις μεταξύ της τοπικής κυπριακής ελίτ και των άλλων πολιτισμών του Αιγαίου, ιδιαίτερα της Κρήτης, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Αυτό ενισχύεται από τη μεγάλη ποσότητα εισαγόμενων αντικειμένων από διάφορες περιοχές της ανατολικής Μεσογείου που βρίσκονται στον τάφο.
Οι ερευνητές σημειώνουν ότι, σε αντίθεση με τους καθρέφτες τύπου Λεβάντε, που χρησιμοποιήθηκαν ευρέως στην Κύπρο, οι καθρέφτες αιγαιακού στιλ φαίνεται να ήταν λιγότερο δημοφιλείς στο νησί.
Οι καθρέφτες, γενικά, θεωρούνται προσωπικά αντικείμενα μεγάλης συμβολικής αξίας, που αντανακλούν αισθητικές προτιμήσεις, αξίες και ενδεχομένως την αυτοαντίληψη των κατόχων τους.
Δίσκος καθρέφτη από κράμα χαλκού που ανακαλύφθηκε στην Έγκωμη, στην ανατολική ακτή της Κύπρου, πιθανώς από τις Μυκήνες της Αργολίδας, και χρονολογείται στον 14ο αιώνα π.Χ. Μια αρνητική εικόνα δείχνει το σύστημα στερέωσης (στο πλαίσιο) από κοντά, αποκαλύπτοντας το αποτύπωμα της λαβής,(Φωτό Laura E. Alvarez / Οι διαχειριστές του Βρετανικού Μουσείου).
Η παρουσία τους σε ταφές προσωπικοτήτων της ελίτ, όπως αυτή, μαρτυρά ότι θα μπορούσαν επίσης να δίνονται ως δώρα ή σύμβολα πολιτικών και διπλωματικών συμμαχιών, καθώς και εμπορικών και προσωπικών σχέσεων μεταξύ των Αιγαιακών και Κυπριακών κοινωνιών κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου με έντονη εμπορική και πολιτιστική δραστηριότητα.
Ο μινωικός χάλκινος καθρέφτης που βρέθηκε στον Τάφο ΧΧ του Χαλά Σουλτάν Τεκέ, κοντά στο διεθνές αεροδρόμιο της Λάρνακας, είναι ένα εξαιρετικό εύρημα που ρίχνει φως στις συνδέσεις και τη δυναμική των ανταλλαγών μεταξύ των κυπριακών ελίτ και εκείνων του Αιγαίου κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού.