Μεγάλη είναι η αναστάτωση που επικρατεί σε πολλά πανεπιστήμια των ΗΠΑ, στα οποία υπάρχουν καταλήψεις και γίνονται διαδηλώσεις, καθώς οι φοιτητές διαμαρτύρονται με αφορμή την εξοντωτική για τους αμάχους Παλαιστινίους εξάμηνη στρατιωτική επιχείρηση του Ισραήλ. Εκείνο που ζητούν οι φοιτητές είναι η παρέμβαση της κυβέρνησης των ΗΠΑ, ώστε αφενός να σταματήσει η σφαγή στη Γάζα και αφετέρου να αναγνωριστεί επισήμως παλαιστινιακό κράτος.
Μάλιστα, η δυναμική αντίδραση της αστυνομίας τις τελευταίες ημέρες λειτουργεί ως «λάδι στη φωτιά», με τις καταλήψεις να εξαπλώνονται, τις συγκρούσεις να εντείνονται και τις συλλήψεις να ανέρχονται σε εκατοντάδες, ενώ υπάρχουν και κάποιοι τραυματίες και στις δύο πλευρές. Οι κινητοποιήσεις ξεκίνησαν από τη Νέα Υόρκη και συγκεκριμένα από το πασίγνωστο παγκοσμίως πανεπιστήμιο Κολούμπια και έχουν επεκταθεί -μεταξύ άλλων- στο Όστιν του Τέξας, στη Βοστώνη, στο Λος Άντζελες της Καλιφόρνια και σχεδόν όπου υπάρχουν πανεπιστημιουπόλεις. Πολλοί μιλούν για εικόνες που έρχονται από τις δεκαετίες του 1960 και του 1970, όταν οι φοιτητές των αμερικανικών πανεπιστημίων, τα οποία παραδοσιακά έχουν πολυεθνική σύνθεση, ξεσηκώνονταν για τα ανθρώπινα δικαιώματα και για να σταματήσει ο πόλεμος του Βιετνάμ.
Με αυτή την αφορμή στην Ελλάδα, όπου η έννοια των φοιτητικών καταλήψεων είναι εξαιρετικά οικεία, κάποιοι προσπαθούν -έστω υπαινικτικά- να βάλουν στο ίδιο… καλάθι τις εν εξελίξει κινητοποιήσεις στις ΗΠΑ, με τις κατά καιρούς αντιδράσεις των Ελλήνων φοιτητών. Στόχος όσων το κάνουν είναι να επισημάνουν ότι οι νέοι άνθρωποι -και κυρίως οι φοιτητές- σε όλο τον κόσμο αντιδρούν απέναντι στο κατεστημένο και κάπως έτσι να αποδείξουν ότι στην Ελλάδα βρισκόμαστε στην… πρωτοπορία των αγώνων ή κάτι τέτοιο. Επομένως όσοι έχουν διαφορετική άποψη καλό θα ήταν να την κρατήσουν για τον εαυτό τους, διότι -πολύ απλά!- οι φοιτητές στη χώρα μας λειτουργούν ακριβώς όπως κάνουν οι φοιτητές και άλλων χωρών, με κορυφαίο παράδειγμα τις ΗΠΑ. Κάπως έτσι, συγκρίνοντας ανόμοιες καταστάσεις -μήλα με πορτοκάλια, όπως λένε οι δάσκαλοι στο δημοτικό σχολείο- νομίζουν ότι νομιμοποιούν όλα όσα συμβαίνουν στα ελληνικά πανεπιστήμια, κάτι που φυσικά δεν ισχύει. Για την ακρίβεια είναι παντελώς άστοχο.
Επειδή στη Θεσσαλονίκη των τριών μεγάλων πανεπιστημίων φοιτητικές καταλήψεις έχουμε κάθε χρόνο -σε ορισμένες περιπτώσεις για μήνες- καλό είναι να δούμε τα πραγματικά δεδομένα και ο καθένας ας βγάλει τα συμπεράσματά του.
Από τη Νέα Υόρκη…
Στις ΗΠΑ -αυτή την περίοδο εκεί συμβαίνει φοιτητική αναταραχή- δεν υπάρχουν καταλήψεις κτηρίων, αλλά καταλήψεις προαύλιου χώρου. Ως εκ τούτου δεν τίθενται θέματα καταστροφών σε αίθουσες, γραφεία, εξοπλισμό. Ούτε απαγόρευσεις εισόδου σε κανέναν. Ακόμη, οι φοιτητικές κινητοποιήσεις στην Αμερική γίνονται κάθε αρκετά χρόνια και συνήθως -εάν όχι πάντα- έχουν στο επίκεντρό τους κάποιο μεγάλο κοινωνικό ή ανθρωπιστικό θέμα. Για παράδειγμα το Μάη του 1968 ήταν η κοινωνική δικαιοσύνη, στις αρχές της δεκαετίας του 1970 ο πόλεμος του Βιετνάμ και σήμερα το Παλαιστινιακό. Ούτε τα πανεπιστήμια αμφισβητούν οι φοιτητές αναλόγως των συμφερόντων τους, ούτε την οικονομία της ελεύθερης αγοράς. Επίσης, είναι πολύ σημαντικό ότι στις ΗΠΑ οι φοιτητές που παίρνουν μέρος στις κινητοποιήσεις διακινδυνεύουν προσωπικό ακαδημαϊκό κόστος. Ιδιαίτερα εάν συλληφθούν από την αστυνομία και τους απαγγελθούν κατηγορίες ρισκάρουν τη θέση τους στο πανεπιστήμιο, το κόψιμο της υποτροφίας, που είναι καθοριστικής σημασίας για να σπουδάσει κάποιος χωρίς μεγάλα οικογενειακά εισοδήματα σε σχολές με δίδακτρα, ενώ υπάρχει περίπτωση να διακοπεί η δανειοδότησή του, καθώς όποιοι δεν παίρνουν υποτροφία συχνά καταφεύγουν στον φοιτητικό δανεισμό για να ανταπεξέλθουν στα έξοδα των σπουδών, έναντι των μελλοντικών τους εσόδων, όταν θα ενταχθούν στην αγορά εργασίας και την παραγωγική διαδικασία. Όπως ο καθένας αντιλαμβάνεται οι πιθανές συνέπειες μόνο αμελητέες δεν μπορούν να χαρακτηριστούν.
…στη Θεσσαλονίκη
Στην Ελλάδα -για να δούμε τα αντίστοιχα πεδία- οι φοιτητικές καταλήψεις αφορούν κτήρια. Συχνά γίνονται μικρότερες ή μεγαλύτερες καταστροφές και σχεδόν πάντα υπάρχει απαγόρευση εισόδου σε όλους. Επίσης οι κινητοποιήσεις των Ελλήνων φοιτητών είναι τόσο πυκνές, που… ξεθωριάζουν πριν καν ξεκινήσουν. Ακόμη κι αν έχουν κάποιες φορές ιδιαίτερο νόημα δυσκολεύονται να το βρουν και να το μεταδώσουν. Έτσι και τα πιο σοβαρά θέματα περνάνε… απαρατήρητα. Τουλάχιστον από την κοινή γνώμη. Σε κάθε περίπτωση τα αιτήματα των φοιτητικών κινητοποιήσεων στην Ελλάδα είναι αποκλειστικά… εσωτερικού. Έχουν πάντα συντεχνιακή αύρα και στηρίζονται τόσο κραυγαλέα από κάποια κόμματα, που συνήθως δίνουν την αίσθηση ότι κινούνται μεταξύ διατεταγμένης υπηρεσίας, άσκησης δικαιωματισμού και πολιτικού ακτιβισμού. Επίσης, γίνονται εκ του ασφαλούς, αφού δεν υπάρχουν ακαδημαϊκές συνέπειες. Το αντίθετο. Σε πολλές περιπτώσεις την ώρα της κατάληψης, οι φοιτητικοί σύλλογοι «διαπραγματεύονται» με καθηγητές για τον περιορισμό της ύλης στην επόμενη εξεταστική, ώστε να μη χαθεί το εξάμηνο! Μάλιστα, στις πιο πρόσφατες φοιτητικές καταλήψεις των τελευταίων μηνών, που στρέφονταν κατά της ίδρυσης μη κρατικών πανεπιστημίων για τον ίδιο λόγο το υπουργείο Παιδείας πριμοδότησε τις εξ’ αποστάσεως εξετάσεις. Καταλήψεις εκ του ασφαλούς δηλαδή. Με πληρωμένο… φως, νερό, τηλέφωνο.