«Για άλλη μια χρονιά, η αντιπυρική περίοδος του 2025 ξεκινά με την καθιερωμένη απογραφή: πόσα εναέρια και επίγεια πυροσβεστικά μέσα διαθέτουμε, πόσα drones επιτηρούν, πόσο είναι το διαθέσιμο ανθρώπινο δυναμικό», σημειώνουν σε κοινή ανακοίνωση- σήμα κινδύνου η WWF Ελλάς, η FLAME του Eθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και το Ινστιτούτο Μεσογειακών Δασικών Οικοσυστημάτων (ΙΜΔΟ).
«Όμως η διαχείριση των δασικών πυρκαγιών δεν μπορεί να περιορίζεται μόνο σε αριθμούς — στους διαθέσιμους πόρους στην αρχή και στα καμένα στρέμματα στο τέλος».
Σύμφωνα με τις παραπάνω οργανώσεις, η έναρξη της αντιπυρικής περιόδου του 2025 αναδεικνύει εκ νέου τα διαχρονικά και βαθιά δομικά προβλήματα στη διαχείριση των δασικών πυρκαγιών στην Ελλάδα. Τα τελευταία χρόνια, οι καταστροφές σε Έβρο, Βόρεια Εύβοια και Αττική αποτέλεσαν ηχηρή προειδοποίηση για το κόστος που πληρώνει η κοινωνία τόσο σε περιβαλλοντικό όσο και σε οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο.
1. Έλλειψη ουσιαστικής συνεργασίας και αξιοποίησης γνώσης
Παρά τις συστηματικές αναλύσεις επιστημονικών φορέων, όπως το WWF Ελλάς και η Πυρομετεωρολογική Ομάδα FLAME, η ανάγκη για ενσωμάτωση επιστημονικών δεδομένων στον στρατηγικό σχεδιασμό και στις επιχειρησιακές πρακτικές παραμένει στο περιθώριο του δημόσιου διαλόγου . Η απουσία διαλόγου με την κοινωνία και η έλλειψη διορατικών πολιτικών αποφάσεων εντείνουν το πρόβλημα .
2. Ανάγκη ανανέωσης της εκπαίδευσης και ευελιξίας στη διαχείριση
Τα στελέχη των αρμόδιων φορέων στερούνται σύγχρονης εκπαίδευσης, ενώ η γραφειοκρατική ακαμψία εμποδίζει την εφαρμογή δυναμικών μοντέλων προσαρμοσμένων στα σημερινά δεδομένα. Η αντιπυρική περίοδος εξακολουθεί να ορίζεται με απόλυτες ημερομηνίες αντί να βασίζεται σε επιστημονικές εκτιμήσεις κινδύνου σε πραγματικό χρόνο.
3. Ελλείψεις στην πρόληψη και την ανάλυση αιτίων
Η πρόληψη βασίζεται κυρίως στις κατασταλτικές δυνάμεις, με ανεπαρκή στόχευση στα τοπικά και ανθρωπογενή αίτια των πυρκαγιών. Η συλλογή και ανταλλαγή δεδομένων μεταξύ των φορέων για τα πραγματικά αίτια είναι ασυστηματοποίητη.
4. Ανεπαρκείς διαδικασίες αξιολόγησης και διαφάνειας
Μεγάλο μέρος της αποτίμησης των επιχειρησιακών αδυναμιών εξελίσσεται μέσω ποινικών διαδικασιών, γεγονός που ακυρώνει τη δυνατότητα ουσιαστικής μάθησης και βελτίωσης. Λείπει ένας μόνιμος, ανεξάρτητος και διαφανής μηχανισμός αξιολόγησης των ενεργειών μετά από κάθε σοβαρή πυρκαγιά, ενώ απουσιάζει δομημένη και δημόσια καταγραφή των δαπανών για πρόληψη, καταστολή και αποκατάσταση.
5. Ανεπαρκής ιεράρχηση και διαχείριση του δασικού χώρου
Δεν υπάρχει σαφής ιεράρχηση των ευάλωτων δασικών οικοσυστημάτων, με αποτέλεσμα να παραβλέπονται κρίσιμες περιοχές λόγω έλλειψης ειδικής γνώσης. Η διαχείριση του τοπίου είναι ανεπαρκής, γεγονός που αυξάνει την ένταση και την έκταση των πυρκαγιών.
1. Συλλογική και τεκμηριωμένη διαχείριση: Θεσμοθέτηση καναλιών τακτικής συνεργασίας μεταξύ επιστημονικών, κρατικών και κοινωνικών φορέων για παραγωγή και αξιοποίηση γνώσης σε όλα τα στάδια της διαχείρισης κινδύνου.
2.Εκπαίδευση και ευελιξία: Συνεχής επικαιροποίηση της εκπαίδευσης των στελεχών και υιοθέτηση ευέλικτων διοικητικών και επιχειρησιακών μοντέλων .
3.Δυναμικός ορισμός περιόδου & τεχνολογική αξιοποίηση: Αναθεώρηση του ορισμού της αντιπυρικής περιόδου βάσει πραγματικών δεδομένων και ένταξη συστημάτων έγκαιρης ανίχνευσης στην καθημερινή πρακτική.
4.Στόχευση στην πρόληψη και τα αίτια: Ανάπτυξη τοπικών στρατηγικών πρόληψης, με έμφαση στα ανθρώπινα αίτια και διαφάνεια στη συλλογή/ανταλλαγή δεδομένων για τα αίτια των πυρκαγιών.
5.Θεσμοθέτηση ανεξάρτητης αξιολόγησης: Στάση ανάμεσα στο “ποιος φταίει” και το “τι μαθαίνουμε”: Θέσπιση ανεξάρτητων και διαφανών διαδικασιών αξιολόγησης για ουσιαστικές βελτιώσεις.
6.Ιεράρχηση και ενισχυμένη διαχείριση δασικών οικοσυστημάτων: Συστηματική χαρτογράφηση ευάλωτων περιοχών, ανάπτυξη ολοκληρωμένων στρατηγικών ανθεκτικότητας, και έμφαση στη διαχείριση του τοπίου ώστε να μειωθεί η επικινδυνότητα.
7.Μελέτη και αξιοποίηση πραγματικών περιστατικών: Καλύτερη κατανόηση ακραίων φαινομένων μέσω μελέτης πραγματικών δεδομένων, ενίσχυση πρόγνωσης και προετοιμασίας.
Η διαχείριση των πυρκαγιών απαιτεί γνώση, διαφάνεια, συνεργασία και στοχευμένο σχέδιο για βιώσιμη προστασία της χώρας και των ανθρώπων της, είναι το μήνυμα των τριών οργανώσεων και φορέων.