Η Αγία Έδρα ανακοίνωσε την επιστροφή 62 πολιτιστικών αντικειμένων από τα Μουσεία του Βατικανού στις αυτόχθονες κοινότητες του Καναδά, μετά από πολυετή εκστρατεία που υποστηρίχθηκε από την καναδική κυβέρνηση. Ads Τα αντικείμενα είχαν σταλεί στη Ρώμη το 1925 για την «Ιεραποστολική Έκθεση του Βατικανού», υπό την αιγίδα του Πάπα Πίου XI, και περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, ένα καγιάκ των Ινουβιαλούιτ που χρησιμοποιούνταν για κυνήγι φαλαινών.
Ο Πάπας Λέων XIV περιέγραψε την κίνηση ως «απτό σημάδι διαλόγου, σεβασμού και αδελφοσύνης», εντάσσοντάς την στο πλαίσιο της συγγνώμης που ζήτησε ο Πάπας Φραγκίσκος το 2022 για τον ρόλο της Καθολικής Εκκλησίας στα οικοτροφεία για αυτόχθονα παιδιά.
Τα σχολεία αυτά, που λειτούργησαν επί δεκαετίες, έχουν χαρακτηριστεί από την Καναδική Επιτροπή Αλήθειας και Συμφιλίωσης ως μορφή «πολιτιστικής γενοκτονίας», με χιλιάδες θανάτους παιδιών εξαιτίας αμέλειας, ασθενειών, υποσιτισμού και κακοποίησης . Ads Η πρέσβης του Καναδά στο Βατικανό, Τζόις Νάπιερ, δήλωσε πως ο Πάπας Φραγκίσκος συζήτησε το θέμα με αυτόχθονες ηγέτες κατά την επίσκεψή του στον Καναδά το 2022, επαναλαμβάνοντας την απολογία του απευθείας στις κοινότητες.
Ωστόσο, ο καθηγητής Κόντι Γκρόατ, μέλος των Κανιενκεχάκα και επίκουρος καθηγητής Ιστορίας και Αυτόχθονων Σπουδών στο Western University, εξέφρασε δυσαρέσκεια για το γεγονός ότι τα αντικείμενα θα παραδοθούν αρχικά στην καναδική Διάσκεψη των Καθολικών Επισκόπων και όχι απευθείας στις τρεις κύριες αυτόχθονες ομάδες.
Σύμφωνα με την πρέσβειρα κ. Νάπιερ, η επισκοπική διάσκεψη θα κρατήσει την ιδιοκτησία μόνο προσωρινά, με στόχο η τελική παράδοση να γίνει στις κοινότητες. Τα αντικείμενα θα μεταφερθούν αεροπορικώς μέσω Γερμανίας στις αρχές Δεκεμβρίου και θα καταλήξουν στο Καναδικό Μουσείο Ιστορίας στο Γκατινό του Κεμπέκ.
Εκεί, μια «100% αυτόχθονη διαδικασία» θα καθορίσει την προέλευση τους και τον τελικό χώρο φύλαξης και έκθεσης .
Στην επίσκεψη του 2022 στα Μουσεία του Βατικανού, οι αυτόχθονες εκπρόσωποι είδαν το καγιάκ μαζί με μοκασίνια, κοσμήματα, κεντημένα γάντια και μία ιερή τελετουργική πίπα.
Το Βατικανό χαρακτηρίζει τα αντικείμενα ως «δώρα» που προσφέρθηκαν στην παποσύνη πριν από έναν αιώνα. Ο καθηγητής Γκρόατ υπογράμμισε πως μόνο λίγα από αυτά δόθηκαν ελεύθερα, ενώ τα περισσότερα αφαιρέθηκαν χωρίς συναίνεση .
Η Γκλόρια Μπελ, αναπληρώτρια καθηγήτρια Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο McGill και συγγραφέας βιβλίου για την έκθεση του 1925, τόνισε πως η επιστροφή είναι «πρώτο βήμα» σε μια διαδικασία συμφιλίωσης, αλλά απαιτείται «περισσότερη αλήθεια».
Επέκρινε την αναπαραγωγή του «ψευδούς αφηγήματος του δώρου», επισημαίνοντας ότι τα αντικείμενα «κλάπηκαν από αυτόχθονες κοινότητες». Η Inuvialuit Regional Corporation, η οποία εκπροσωπεί τους Ινουίτ της Δυτικής Καναδικής Αρκτικής, είχε περιγράψει το καγιάκ ως «όχι το καγιάκ του Πάπα», αλλά ως κομμάτι της ιστορίας και παράδοσης των Ινουβιαλούιτ .
Η «Ιεραποστολική Έκθεση του Βατικανού» το 1925, στην οποία παρουσιάστηκαν τα αντικείμενα, περιλάμβανε περίπου 80.000 τεχνουργήματα από την Αφρική, την Αμερική, την Ασία και την Ωκεανία, και προσέλκυσε πάνω από ένα εκατομμύριο επισκέπτες . Οι συλλογές αυτές αποτέλεσαν τμήμα μιας ευρύτερης ιστορίας στις αρχές του 20ού αιώνα, όπου ευρωπαϊκοί και εκκλησιαστικοί θεσμοί συγκέντρωναν πολιτιστικά κειμήλια από αποικιοκρατούμενες ή υπόχθονες περιοχές, πολλές φορές χωρίς συναίνεση .
Ο καθηγητής Γκρόατ προειδοποίησε ότι η επιστροφή των 62 αντικειμένων δεν θα σημάνει το τέλος των διαπραγματεύσεων με το Βατικανό, καθώς στις συλλογές του παραμένουν πολλά ακόμη τεχνουργήματα.