Πρώην υποστηρικτές του Μπασάρ αλ-Άσαντ που εγκατέλειψαν τη Συρία μετά την πτώση του δικτάτορα διοχετεύουν εκατομμύρια δολάρια σε δεκάδες χιλιάδες πιθανούς μαχητές, με την ελπίδα να πυροδοτήσουν εξεγέρσεις κατά της νέας κυβέρνησης και να ανακτήσουν μέρος της χαμένης επιρροής τους, σύμφωνα με έρευνα του Reuters.
Ο Άσαντ, ο οποίος κατέφυγε στη Ρωσία τον περασμένο Δεκέμβριο, έχει σε μεγάλο βαθμό αποδεχθεί την εξορία του στη Μόσχα, σύμφωνα με τέσσερα άτομα που βρίσκονται κοντά στην οικογένεια. Ωστόσο, άλλα υψηλόβαθμα στελέχη του στενού του κύκλου, μεταξύ των οποίων και ο αδελφός του, δεν έχουν αποδεχθεί την απώλεια της εξουσίας.
Δύο από τους άνδρες που κάποτε ήταν πιο κοντά στον Άσαντ, ο υποστράτηγος Καμάλ Χασάν και ο δισεκατομμυριούχος Ράμι Μαχλούφ, ανταγωνίζονται για τη δημιουργία πολιτοφυλακών στην παράκτια Συρία και τον Λίβανο, αποτελούμενες από μέλη της μειοψηφικής αλαουιτικής σέκτας τους, που από καιρό συνδέεται με την οικογένεια Άσαντ, σύμφωνα με το Reuters. Συνολικά, οι δύο άνδρες και άλλες φατρίες που ανταγωνίζονται για την εξουσία χρηματοδοτούν περισσότερους από 50.000 μαχητές, με την ελπίδα να κερδίσουν τη στήριξή τους.
Ο αδελφός του Άσαντ, Μαχέρ, ο οποίος επίσης βρίσκεται στη Μόσχα και εξακολουθεί να ελέγχει χιλιάδες πρώην στρατιώτες, δεν έχει δώσει ακόμη χρήματα ή διαταγές, σύμφωνα με τέσσερα άτομα που βρίσκονται κοντά στην οικογένεια.
Ένα από τα οφέλη για τον Χασάν και τον Μαχλούφ είναι ο έλεγχος ενός δικτύου 14 υπόγειων δωματίων διοίκησης που χτίστηκαν γύρω από την ακτή της Συρίας προς το τέλος της διακυβέρνησης του Άσαντ, καθώς και αποθήκες όπλων. Δύο αξιωματικοί και ένας περιφερειάρχης της Συρίας επιβεβαίωσαν την ύπαρξη αυτών των κρυφών δωματίων, λεπτομέρειες των οποίων εμφανίζονται σε φωτογραφίες που είδε το Reuters.
Ο Χασάν, που ήταν επικεφαλής της στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών του Μπασάρ, τηλεφωνεί ασταμάτητα και στέλνει φωνητικά μηνύματα σε διοικητές και συμβούλους. Σε αυτά, εκφράζει την οργή του για την απώλεια της επιρροής του και περιγράφει μεγαλεπήβολα σχέδια για το πώς θα κυβερνούσε την παράκτια Συρία, όπου ζει η πλειονότητα του αλαουιτικού πληθυσμού της Συρίας και η πρώην «βάση» της εξουσίας του Άσαντ.
Ο Μαχλούφ, ξάδελφος των Άσαντ, κάποτε χρησιμοποίησε την επιχειρηματική του αυτοκρατορία για να χρηματοδοτήσει τον δικτάτορα κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου, μόνο για να έρθει σε σύγκρουση με τους πιο ισχυρούς συγγενείς του και να καταλήξει σε κατ’ οίκον περιορισμό για χρόνια. Τώρα παρουσιάζει τον εαυτό του σε συνομιλίες και μηνύματα ως μια μεσσιανική φιγούρα που θα επιστρέψει στην εξουσία μετά από μια αποκαλυπτική τελική μάχη.
Ο Χασάν και ο Μαχλούφ δεν απάντησαν στα αιτήματα για σχόλια για την παρούσα έκθεση. Ο Μπασάρ και ο Μαχέρ Άσαντ δεν ήταν διαθέσιμοι. Το Reuters ζήτησε επίσης σχόλια από τους αδελφούς Άσαντ μέσω μεσαζόντων, οι οποίοι δεν απάντησαν.
Από την εξορία τους στη Μόσχα, ο Χασάν και ο Μαχλούφ οραματίζονται μια διαλυμένη Συρία και ο καθένας θέλει να ελέγχει τις περιοχές με αλαουιτική πλειοψηφία. Και οι δύο έχουν ξοδέψει εκατομμύρια δολάρια σε ανταγωνιστικές προσπάθειες για να δημιουργήσουν δυνάμεις, σύμφωνα με το Reuters. Οι αναπληρωτές τους βρίσκονται στη Ρωσία, το Λίβανο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Για να αντιμετωπίσει τους συνωμότες, η νέα κυβέρνηση της Συρίας χρησιμοποιεί έναν άλλο πρώην πιστό του Άσαντ – έναν παιδικό φίλο του νέου προέδρου Αχμέντ αλ-Σαράα, ο οποίος έγινε ηγέτης των παραστρατιωτικών δυνάμεων του Άσαντ και στη συνέχεια άλλαξε πλευρά στη μέση του πολέμου, όταν ο δικτάτορας στράφηκε εναντίον του. Το καθήκον αυτού του άνδρα, του Χαλέντ αλ-Αχμάντ, είναι να πείσει τους πρώην στρατιώτες και τους πολίτες ότι το μέλλον τους βρίσκεται στη νέα Συρία.
«Αυτό είναι μια επέκταση της διαμάχης για την εξουσία του καθεστώτος Άσαντ», δήλωσε ο Ανσάρ Σαχούντ, ερευνητής που μελέτησε τη δικτατορία για περισσότερο από μια δεκαετία. «Αυτός ο ανταγωνισμός συνεχίζεται και τώρα, αλλά αντί να έχει ως στόχο να ευχαριστήσει τον Άσαντ, επικεντρώνεται στην εξεύρεση αντικαταστάτη του και στον έλεγχο της αλαουιτικής κοινότητας».
Οι λεπτομέρειες του σχεδίου βασίζονται σε συνεντεύξεις με 48 άτομα που έχουν άμεση γνώση των ανταγωνιστικών σχεδίων. Όλοι μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας. Το Reuters εξέτασε επίσης οικονομικά αρχεία, επιχειρησιακά έγγραφα και ανταλλαγές φωνητικών και γραπτών μηνυμάτων.
Προς το παρόν, οι προοπτικές για μια επιτυχημένη εξέγερση φαίνονται μικρές.
Η κατάσταση στο εσωτερικό της Συρίας, όμως, είναι εύθραυστη. Παρά τις μαζικές απώλειες κατά τη διάρκεια του 14ετούς εμφυλίου, η νέα Σουνιτική κυβέρνηση παλεύει να εδραιώσει την ήδη μεγάλη κυριαρχία της. Τον Μάρτιο του 2025, μια ανεξάρτητη αλαουιτική ένοπλη ομάδα επιτέθηκε σε κυβερνητικές δυνάμεις στη Λαττάκεια, προκαλώντας σφοδρές συγκρούσεις που οδήγησαν σε αντίποινα και τον θάνατο σχεδόν 1.500 αμάχων Αλαουιτών. Το συμβάν αυτό φέρεται να αποτέλεσε καταλύτη για την ενεργή οργάνωση των εξόριστων.
Παράλληλα, σύμφωνα με έγγραφα του Ιανουαρίου 2025, υπήρξαν σχέδια για τη δημιουργία παραστρατιωτικής δύναμης σχεδόν 6.000 ανδρών, εξοπλισμένης από τα υπόγεια κέντρα. Αν και τα σχέδια δεν υλοποιήθηκαν, οι αποθήκες παραμένουν σε ετοιμότητα, όπως δείχνουν φωτογραφίες και μαρτυρίες.
Ο Μάκλουφ, ο οποίος πλέον ζει μόνιμα σε ιδιωτικό όροφο ενός πολυτελούς ξενοδοχείου της Μόσχας, εξακολουθεί να διοχετεύει χρήματα μέσω δικτύων στον Λίβανο, στη Ρωσία και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Τα οικονομικά του ωστόσο φαίνεται να εξασθενούν λόγω των διεθνών κυρώσεων, με καθυστερήσεις μισθών και περιορισμένα κεφάλαια για μαχητές. Τα ποσά που φέρεται να δίνει – 20 έως 30 δολάρια τον μήνα ανά μαχητή – θεωρούνται ελάχιστα και προκαλούν δυσαρέσκεια.
Αντίστοιχα, ο Χασάν έχει ξοδέψει περίπου 1,5 εκατομμύριο δολάρια για τις προσπάθειές του, χρηματοδοτώντας 12.000 άνδρες. Έχει ακόμη προσλάβει ομάδα περίπου 30 χάκερ, με στόχο να πραγματοποιήσουν κυβερνοεπιθέσεις στη νέα κυβέρνηση και να διαρρεύσουν κλεμμένα δεδομένα. Πράγματι, πολλοί κυβερνητικοί φάκελοι εμφανίστηκαν προς πώληση στο dark web το καλοκαίρι του 2025.
Μέσα σε αυτή την εσωτερική σύγκρουση, σημαντικό ρόλο θα μπορούσε να παίξει ο Μαχέρ αλ-Άσαντ, αδελφός του Μπασάρ και πρώην διοικητής της περιβόητης 4ης Τεθωρακισμένης Μεραρχίας. Σύμφωνα με πρώην αξιωματικούς, εξακολουθεί να έχει επιρροή σε μεγάλο μέρος των 25.000 ανδρών που διοικούσε και θα μπορούσε να κινητοποιήσει δυνάμεις αν το θελήσει. Ωστόσο παραμένει διστακτικός, χωρίς να παρέχει επίσημη στήριξη σε καμία πλευρά.
Στο διπλωματικό επίπεδο, η Ρωσία φαίνεται απρόθυμη να στηρίξει τους εξόριστους, παρότι τους φιλοξενεί. Η Μόσχα, που επιδιώκει να διατηρήσει τα στρατιωτικά της προνόμια στη Συρία, έχει μεταφέρει, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, ότι προτεραιότητά της είναι η σταθερότητα και η συνεργασία με την κυβέρνηση Σαράα. Μετά την επίσκεψη του νέου προέδρου στη ρωσική πρωτεύουσα τον Οκτώβριο, οι επαφές των εξορίστων με Ρώσους αξιωματούχους μειώθηκαν αισθητά.
Παρά την ένταση, πολλοί διοικητές επισημαίνουν πως οι παραστρατιωτικές ομάδες των εξορίστων δεν έχουν ακόμη κινηθεί ουσιαστικά. Όπως παρατηρεί ένας από τους υπεύθυνους των υπόγειων αποθηκών, ο εξοπλισμός «μένει εκεί, έτοιμος… αλλά προς το παρόν δεν υπάρχει πλευρά που να αξίζει να στηρίξει κανείς».