Σε μια εποχή που η τεχνολογική κυριαρχία κρίνεται όχι μόνο στους αιθέρες και το Διάστημα αλλά και στα βάθη των ωκεανών, η Ευρωπαϊκή Ένωση κάνει ένα αποφασιστικό βήμα. Το νέο πρόγραμμα SPHYDA (Submarine Hull/Rudder/Propeller Hydrodynamics Interaction and Hydroacoustics) έρχεται να επαναπροσδιορίσει την έννοια της “αορατότητας” στο υδάτινο στοιχείο, στοχεύοντας στη δημιουργία μιας νέας γενιάς αυτόνομων υποβρύχιων οχημάτων (AUVs) που θα κινούνται σαν σκιές: αθόρυβα, αποτελεσματικά και φιλικά προς το περιβάλλον.
Η ακουστική υπογραφή ενός υποβρυχίου ήταν ανέκαθεν η αχίλλειος πτέρνα του. Στο σκοτεινό περιβάλλον του βυθού, ο ήχος ταξιδεύει γρηγορότερα και μακρύτερα από ό,τι στον αέρα, μετατρέποντας κάθε δόνηση της προπέλας ή του πηδαλίου σε “φάρο” για τα εχθρικά σόναρ. Το project SPHYDA, μια πρωτοβουλία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Άμυνας (EDA), έρχεται να αντιμετωπίσει ακριβώς αυτό το πρόβλημα, αλλά με μια διττή προσέγγιση που σπάνια συναντάμε σε αμυντικά προγράμματα.
Στόχος δεν είναι μόνο η στρατιωτική υπεροχή μέσω της απόλυτης απόκρυψης (stealth). Εξίσου σημαντική είναι η μείωση της ηχορύπανσης που προκαλείται από την ανθρώπινη δραστηριότητα, η οποία έχει αποδειχθεί καταστροφική για τη θαλάσσια πανίδα, διαταράσσοντας την επικοινωνία και τον προσανατολισμό των κητωδών.
Το project, το οποίο έχει εξασφαλίσει χρηματοδότηση ύψους 4,8 εκατομμυρίων ευρώ και θα διαρκέσει τέσσερα χρόνια (μέχρι τα τέλη του 2029), αποτελεί μια επίδειξη της ευρωπαϊκής συνεργατικής ισχύος. Στο τιμόνι της κοινοπραξίας βρίσκεται η Ιταλία, επιβεβαιώνοντας τον ηγετικό της ρόλο στη ναυπηγική και τη θαλάσσια μηχανική. Στο πλευρό της στέκονται η Γερμανία, η Ολλανδία και η Ισπανία, καθώς και η Νορβηγία (εκτός ΕΕ αλλά μέλος του ΝΑΤΟ και κρίσιμος εταίρος).
Συνολικά, εννέα βιομηχανικοί και ερευνητικοί εταίροι ενώνουν τις δυνάμεις τους, συμπεριλαμβανομένου του Ιταλικού Εθνικού Συμβουλίου Έρευνας (CNR-INM), για να αποκωδικοποιήσουν τη σύνθετη υδροδυναμική αλληλεπίδραση μεταξύ του σκάφους, του πηδαλίου και της προπέλας.
Τι κάνει όμως το SPHYDA ξεχωριστό; Μέχρι σήμερα, οι προσπάθειες μείωσης του θορύβου εστίαζαν μεμονωμένα στην προπέλα ή στο σχήμα του σκάφους. Το SPHYDA καινοτομεί εξετάζοντας το σύστημα ως ενιαίο σύνολο. Οι ερευνητές θα αναπτύξουν προηγμένα αριθμητικά μοντέλα και πειραματικές μεθόδους για να προβλέψουν πώς η ροή του νερού γύρω από το κύτος επηρεάζει τη λειτουργία των πηδαλίων και των προωστήριων συστημάτων, δημιουργώντας ανεπιθύμητους θορύβους.
Το πρόγραμμα δεν θα μείνει στη θεωρία. Προβλέπεται ο σχεδιασμός και η κατασκευή ενός πρότυπου αυτόνομου υποβρυχίου οχήματος, το οποίο θα υποβληθεί σε εξαντλητικές δοκιμές τόσο σε δεξαμενές ελεγχόμενων συνθηκών όσο και σε πραγματικό περιβάλλον ανοιχτής θάλασσας. Εκεί, οι επιστήμονες θα μετρήσουν τον θόρυβο “μακρινού πεδίου”, συλλέγοντας δεδομένα που τα σημερινά μοντέλα αδυνατούν να προσομοιώσουν με ακρίβεια.
Τα αποτελέσματα του SPHYDA αναμένεται να αποτελέσουν τη “βίβλο” για τη σχεδίαση των μελλοντικών υποβρυχίων πλατφορμών. Τα εργαλεία προσομοίωσης και οι βάσεις δεδομένων που θα προκύψουν θα επιτρέψουν στους μηχανικούς να σχεδιάζουν σκάφη που γλιστρούν στο νερό σχεδόν αόρατα.
Πέρα από την προφανή αμυντική εφαρμογή, η τεχνολογία αυτή ανοίγει δρόμους για ειρηνικές εφαρμογές. Ωκεανογραφικά σκάφη που παρατηρούν τη θαλάσσια ζωή χωρίς να την τρομάζουν, υποβρύχια επιθεώρησης υποδομών (όπως αγωγοί και καλώδια ίντερνετ) που λειτουργούν με χειρουργική ακρίβεια, και συστήματα έρευνας και διάσωσης που μπορούν να “ακούν” καλύτερα σε ένα λιγότερο θορυβώδες περιβάλλον.