Τις τελευταίες μέρες, με αφορμή την έκδοση του βιβλίου Ιθάκη και τις συζητήσεις για την επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα στην πολιτική, παρατηρώ κάτι γνώριμο από την περίοδο των φοιτητικών μου χρόνων.
Είναι, λέγαμε, πιο επαναστατικό το ΚΚΕ (μ-λ), το Μ-Λ ΚΚΕ, ή το ΕΚΚΕ; Περισσότερο ρεφορμιστές είναι οι Παρτσαλιδικοί του ΚΚΕ (εσωτερικού), ή οι Κολιγιαννικοί του ΚΚΕ;
Σήμερα το αμπέχονο έδωσε τη θέση του στη life style ένδυση, ο πολιτικός πολιτισμός άλλαξε, αλλά το «αριστερόμετρο» προς δόξα όλων παραμένει.
Μέρα 25 ή ΛΑΕ; Νέα Αριστερά, ΣΥΡΙΖΑ, ή Κασσελάκης;
Πόσο αριστερός είναι ο Τσίπρας;
Ποιοι πήγαν και ποιοι δεν έδωσαν το παρόν στην παρουσίαση του βιβλίου του; Ποιοι κάθισαν στα θεωρεία;
Συζητήσεις δηλαδή που έχουν να κάνουν αφενός με την (πιθανή) ιδεολογική μετατόπιση του πρώην πρωθυπουργού προς το κέντρο και αφετέρου με την παραπολιτική.
Και τα δύο θέματα διασφαλίζουν τηλεθέαση στα κανάλια, ακροαματικότητα στα ερτζιανά, επισκεψιμότητα στις ιστοσελίδες, likes στα social media.
Το πρώτο γιατί ενδιαφέρει ένα τμήμα της αριστερής «πολυκατοικίας», τους «ψαγμένους», που συχνά, αναζητώντας την ιδεολογική καθαρότητα, μετατρέπουν την πολιτική σε αυτοαναφορικό παιχνίδι ισχύος και τακτικής.
Το δεύτερο γιατί είναι τροφή για κουτσομπολιό και σημειολογικές παρατηρήσεις. «Χαμογέλασε ο Φάμελος». «Πώς είδες τον Χαρίτση;» Και «γιατί δεν παραβρέθηκε ο Σακελλαρίδης;».
Μοιάζει σαν να θέλουν κάποιοι εξ΄ αριστερών, όχι απλά να ασκήσουν κριτική στον Τσίπρα, αλλά να βρουν λόγους να τον αποδομήσουν.
Η αλήθεια είναι ότι η «αριστεροσύνη» για την οποία έχουν δοθεί τόσοι αγώνες και έχει χυθεί τόσο αίμα, δεν μετριέται εύκολα.
Είναι προσωπική στάση ζωής και ταυτόχρονα συλλογική αξία.
Η Αριστερά πηγάζει από αξίες που βάζουν στο επίκεντρο την κοινωνική δικαιοσύνη, την ισότητα, την αλληλεγγύη, την ενσυναίσθηση, το ήθος.
Υπερασπίζεται την ελευθερία και τα ατομικά δικαιώματα.
Προωθεί την ισότητα ευκαιριών, στηρίζει τους αδύναμους.
Επιδιώκει ένα δημοκρατικό, συμμετοχικό και δίκαιο κράτος που προστατεύει τους πολίτες, που φορολογεί τον πλούτο.
Στην εποχή, όμως, της ψηφιακής εργασίας, των big data και των πλατφορμών, όπου κυριαρχούν οι πολυεθνικές εταιρίες και το χρηματοπιστωτικό σύστημα, όπου όλα (πολιτική, τέχνη, συναισθήματα, ελεύθερος χρόνος) εμπορευματοποιούνται, δεν αρκούν πλέον -καλώς ή κακώς δεν έχει σημασία- αυτές οι γενικόλογες αναφορές, που ενέπνευσαν εκατομμύρια ανθρώπους στο παρελθόν.
Σε μια εποχή στην οποία η πολιτική έχει αντικατασταθεί από την επικοινωνία και συχνά μοιάζει άδεια από ουσία, όπου κυριαρχεί η διαφθορά, η συρρίκνωση του Κράτους Δικαίου, η κλεπτοκρατία και οι εστίες πολέμου πολλαπλασιάζονται με ηγέτες έτοιμους να στείλουν τα παιδιά μας στον θάνατο δήθεν για να υπερασπιστούμε τα κεκτημένα και όχι γιατί έτσι πολλαπλασιάζονται τα κέρδη των πολεμικών βιομηχανιών, το σημαντικό είναι να δούμε αν υπάρχει δυνατότητα χάραξης μιας πολιτικής που να ανταποκρίνεται στα πραγματικά προβλήματα.
Η αξία της Αριστεράς, αν θέλει πραγματικά να επηρεάσει την κοινωνία, δεν πρέπει να εξαντλείται σε θεωρητικές διακηρύξεις, ούτε σε ασκήσεις επαναστατικής γυμναστικής.
Στην πράξη, η πολιτική της πρέπει να έχει επίδραση στην καθημερινότητα των ανθρώπων.
Τι νόημα έχει αλήθεια να ασχολούμαστε με το πόσο «καθαρός» ή «ιδεολογικά σωστός» είναι ο Τσίπρας, όταν οι πολίτες παλεύουν να τα βγάλουν πέρα με την ακρίβεια, την ανεργία, τα καρτέλ, τις τράπεζες;
Όταν πολλοί νέοι άνθρωποι αδυνατούν να σταθεροποιηθούν οικονομικά και ξενιτεύονται;
Όταν η ακροδεξιά κερδίζει διαρκώς έδαφος, όπως δείχνουν οι δημοσκοπήσεις και τα εκλογικά αποτελέσματα στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες;
Όταν το δίκαιο του ισχυρού παίρνει τη θέση της ισχύος του δικαίου;
Διαβάζοντας το Ιθάκη, βλέπω έναν άνθρωπο που προσπαθεί να καταγράψει τα γεγονότα και τις αποφάσεις μιας δεκαετίας κρίσιμης για τη χώρα.
Δεν είναι τέλειο. Κανένα πολιτικό βιβλίο δεν είναι.
Ο Τσίπρας, χωρίς να το γνωρίζει υποθέτω, έγραψε ό,τι έγραψε, ακολουθώντας μια σχετικά νέα μέθοδο που εφαρμόζεται στις κοινωνικές επιστήμες, την αυτοεθνογραφία.
Η αξία του πονήματος δεν βρίσκεται στις λεπτομέρειες που μπορεί να σχολιάσει κάποιος εκ των υστέρων, αλλά στην εικόνα που προσφέρει για τα διλήμματα, τις επιλογές και τις συγκρούσεις που υπήρξαν μέσα από μια διαδικασία αναστοχασμού.
Και αυτό είναι χρήσιμο για τον ίδιο και για τους άλλους.
Διότι η εμπειρία, η γνώση και τελικά η αναγνωρισιμότητα ενός πολιτικού όπως ο Τσίπρας έχουν σημασία.
«Πώς να τον εμπιστευτούμε, όταν στο παρελθόν έχει κάνει τόσα λάθη;» και «ποια είναι η πρότασή του» ρωτάνε πολλοί.
Λάθη όλοι κάνουν, αλλά πρώτα ο ίδιος ανέλαβε τις ευθύνες του έστω σ΄ ένα βαθμό.
Και στο τέλος της ημέρας, η ερώτηση δεν είναι «πόσο αριστερός είναι», ούτε «τι έκανε ή δεν έκανε στο παρελθόν».
Το ερώτημα είναι εάν είναι έντιμος.
Εάν μπορεί να προτείνει λύσεις εδώ και τώρα που να είναι εφαρμόσιμες.
Εάν είναι σε θέση να λειτουργήσει ως καταλύτης για να συσπειρωθούν οι απλοί πολίτες, οι «από κάτω» και όχι οι κομματικές νομενκλατούρες σ΄ ένα μέτωπο με μια εναλλακτική πρόταση, μ΄ ένα κοινό προοδευτικό πρόγραμμα.
Για το πρώτο δεν νομίζω να υπάρχουν αντιρρήσεις. Για τα άλλα, σύντομα θα δούμε.
Ένα, όμως, είναι βέβαιο το οποίο φοβάμαι δεν το έχουν αντιληφθεί πολλοί «εντός, εκτός και επί τα αυτά» της πολύπαθης και κατακερματισμένης Αριστεράς.
Η πολιτική, τελικά, δεν είναι θέμα θεωρητικής καθαρότητας, ούτε επαναστατικής γυμναστικής.
Η θεωρία είναι απαραίτητη. Δίνει κατεύθυνση και πλαίσιο. Και οι αγώνες στους δρόμους, «η φωνή λαού, οργή θεού» είναι αναγκαίοι.
Αλλά η πολιτική κρίσιμης σημασίας αποδεικνύεται στην πράξη, στα αποτελέσματα που αλλάζουν τη ζωή των ανθρώπων.
Η Αριστερά ας μην τρώει άλλο τις σάρκες της.
Πόσο μάλλον που μέρα με τη μέρα φουντώνει η λαϊκή δυσαρέσκεια για την κυβέρνηση Μητσοτάκη και η αντιπολίτευση αδυνατεί να την εισπράξει.
Και εκεί, είναι ενδιαφέρον να παρακολουθήσει κανείς τι έχει να πει ο Τσίπρας.