Στα σημερινά πιτσιρίκια, τα φλιπεράκια της δικής μας εποχής θα φαίνονται σαν αρχαιολογικά μνημεία. Πολύ περισσότερο τα «ανθυποφλιπεράκια», που είχαν μεν τον ίδιο όγκο αλλά πιο απλοϊκά παιχνίδια, και βρίσκονταν ακόμη και σε πλατείες της περιφέρειας, δίπλα στα ηλεκτρικά «αλογάκια». Θυμάμαι λοιπόν ένα τέτοιο «ανθυποφλιπεράκι» στην πλατεία της Ερμούπολης πριν από πάρα πολλά χρόνια. Το ταμπλό του ήταν γεμάτο τρύπες μέσα από τις οποίες ξεπετάγονταν συνέχεια φατσούλες και ο παίκτης, με ένα πλαστικό σφυρί, έπρεπε να δώσει κατακεφαλιές σε αυτές τις φατσούλες. Αν μέσα στον χρόνο του παιχνιδιού κατάφερνε να τις εξοντώσει όλες, λάμβανε το δώρο του, ένα ταλαιπωρημένο λούτρινο που έβγανε από μια φυσούνα στην άκρη του «ανθυποφλιπερακίου».
Πώς και το θυμήθηκα τώρα αυτό; Δεν θα μπορούσα να περιγράψω καλύτερα και πιο παραστατικά το τι συμβαίνει στο ΠΑΣΟΚ. Πριν κλείσουν ούτε καν έξι μήνες από τις εσωκομματικές εκλογές από τις οποίες αναδείχθηκε, για δεύτερη φορά, πρόεδρος του κόμματος ο Νίκος Ανδρουλάκης, τα κεφαλάκια των άλλων υποψηφίων και των υποστηρικτών τους πετάγονται σαν εκείνες τις φατσούλες για να διεκδικήσουν τα όποια λεπτά πολιτικής διασημότητας. Οχι τώρα δηλαδή. Κράτησαν όσο κράτησαν οι μετεκλογικές φιλοφρονήσεις («Συγχαρητήρια για τη νίκη σας», «Σε εσάς συγχαρητήρια για τον πολιτισμένο αγώνα σας») και σε λίγες μέρες άρχισαν οι δολιοφθορές. Τσαπ η μία φατσούλα από δω με σπόντες για την ηγεσία του κόμματος, τσουπ η άλλη φατσούλα από κει με κάτι καρφάρες να, τα παλαιά μέλη του «ιστορικού» ΠΑΣΟΚ, στον ρόλο του «Βούδα», στηρίζουν, εμμέσως πλην σαφώς, όποιους πιστεύουν ότι μπορούν να χειραγωγήσουν, μουρμούρα, γκρίνιες, διαφωνίες, «η Βασδέκη τραγουδά και ο Γκίκας χοροπηδά» που έγραφε και το παλιό αναγνωστικό. Ετσι, για να επιβεβαιωθεί η άποψη ότι όσο μικρότερη η κληρονομιά, τόσο περισσότερο τσακώνονται μεταξύ τους οι κληρονόμοι.
Υποτίθεται ότι οι γκρίνιες έχουν να κάνουν με την πτώση των ποσοστών που τον Οκτώβριο είχαν πιάσει το 20%. Μια επιτυχία που, τότε, είχε αποδοθεί στην ευγενή άμιλλα των υποψηφίων σε σχέση με το τσουρομάδημα στον ΣΥΡΙΖΑ. Οταν όμως άρχισαν οι εσωκομματικές βολές, όταν άρχισαν να αναδύονται τα εσωκομματικά αρχηγικά «τσαρδάκια», πήραν την κάτω βόλτα και τα ποσοστά. Ετσι λειτουργεί η αντιστροφή. Αν κάτι «φουσκώνει» για κάποιον λόγο, «ξεφουσκώνει» όταν ο λόγος αντιστρέφεται. Το να μέμφονται οι κύκλοι Δούκα και Γερουλάνου (που τα ‘σπασαν και ανάμεσά τους εν τω μεταξύ, ενώ λίγες εβδομάδες πριν είχαν δηλώσει ότι είναι νύχι-κρέας) τις επιλογές του Ανδρουλάκη και την πτώση των ποσοστών, είναι η επιτομή της αυτοεκπληρούμενης προφητείας.
Πρωταγωνίστρια του τελευταίου επεισοδίου, η πρώην υπουργός Κατερίνα Μπατζελή. Που παραπέμφθηκε στην Επιτροπή Δεοντολογίας του κόμματος διότι διαφώνησε με τον χαρακτηρισμό «13-0» που αποδόθηκε από τη Χαριλάου Τρικούπη στον Νίκο Παππά. Δεν το βρήκε αρκούντως «αρχοντικό», όπως δήλωσε. Τώρα το ότι η κυρία Μπατζελή ανήκει στους υποστηρικτές του Χάρη Δούκα, που προσβλέπει στη συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ, να υποθέσουμε, για να είμαστε κι εμείς «αρχοντικοί», ότι είναι κάτι εντελώς τυχαίο. Μετά όμως θα αναρωτιούνται τι έχουν τα έρμα (τα ποσοστά) και ψοφάνε.
Το θέμα «αρχηγός» είναι υπαρξιακό για το ΠΑΣΟΚ. Ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν ήταν μόνο ο ιδρυτής του κόμματος. Υπήρξε ένα κομμάτι της ιδεολογίας του, μην πω το μεγαλύτερο. Τα χρόνια της μεγάλης ακμής του, το ΠΑΣΟΚ ήταν ο Ανδρέας και ο Ανδρέας ήταν το ΠΑΣΟΚ. Που όμως, ως ιδιοφυής «παίκτης» της πολιτικής, φρόντισε να επενδύσει με ιδεολογία την προσωπολατρία που απολάμβανε. Γι’ αυτό το κόμμα διατήρησε την ενότητά του και επί Σημίτη, όπου μπορεί στα εσωτερικά του να γίνονταν μαλλιοκούβαρα, αλλά η εικόνα του προς τα έξω ήταν ακόμη κραταιά λόγω της ισχυρής πολιτικής παρακαταθήκης.
Η «κληρονομιά» εξανεμίστηκε, όπως γίνεται και στις οικογένειες, από τους άμεσους συγγενείς. Και για να επανασυγκροτηθεί, έστω και μερικώς, χρειάζεται ενότητα. Και πολιτική σκέψη, όχι πολιτικές φιλοδοξίες.