Αντικρουόμενες βλέψεις και δηλώσεις χαρακτηρίζουν τις σχέσεις στο σύνθετο και προβληματικό τρίπτυχο ΗΠΑ-Ρωσία-Ουκρανία την Παρασκευή (28/3), με τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν να προτείνει ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να τεθεί υπό προσωρινή κυβέρνηση για τη διοργάνωση νέων εκλογών και τις ΗΠΑ να απορρίπτουν την πρόταση.
Την ίδια ώρα, Ουκρανοί αξιωματούχοι τονίζουν πως η συμφωνία για τα ορυκτά δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί, και ο Ουκρανός Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι ισχυρίζεται ότι η Ουκρανία έλαβε μια νέα «εντελώς διαφορετική» εκδοχή της πρότασης των ΗΠΑ για τις γαίες.
Αφενός, καθ’ολη την διάρκεια αυτής της εβδομάδας που κλείνει, τόσο η Μόσχα όσο και το Κίεβο κατηγορούν η μία την άλλη για παραβίαση της ενεργειακής εκεχειρίας που συμφωνήθηκε αυτή την εβδομάδα. Αφετέρου, ούτε η συμφωνία ΗΠΑ-Ουκρανίας για τις Ουκρανικές γαίες φαίνεται να προοδεύει.
Καταρχάς, ο Πούτιν πρότεινε ότι η Ουκρανία θα μπορούσε να έχει κυβέρνηση υπό την ηγεσία του ΟΗΕ για τη διοργάνωση εκλογών, μια ιδέα που απορρίφθηκε γρήγορα από εκπρόσωπο των ΗΠΑ και δεν ήταν σαφές κατά πόσο επρόκειτο να ληφθεί σοβαρά υπόψη, δεδομένου ότι το Κρεμλίνο διευκρίνισε ότι ο Πούτιν δεν είχε θέσει αυτή την ιδέα σε πρόσφατες τηλεφωνικές συνομιλίες με τον Ντόναλντ Τραμπ. Όπως είπε η Μόσχα, η ιδέα είναι απλώς «μία από τις επιλογές» και δεν έχει τεθεί στον Τραμπ.
Ωστόσο, όλα δείχνουν ότι ο όποιος τερματισμός του πολέμου στην Ουκρανία με διαπραγματεύσεις απέχει αρκετά, καθώς η Ρωσία συνεχίζει να προσθέτει όρους για την επίτευξη μιας διευθέτησης, ενώ το Κίεβο έχει δηλώσει ότι θα υπέγραφε μια εκεχειρία 30 ημερών, εάν η Μόσχα συμφωνούσε.
Ο Πούτιν είπε ότι η ιδέα θα ήταν να επιτραπεί στην Ουκρανία «να διεξάγει δημοκρατικές εκλογές, να φέρει στην εξουσία μια βιώσιμη κυβέρνηση που θα απολαμβάνει την εμπιστοσύνη του λαού και στη συνέχεια να αρχίσει διαπραγματεύσεις μαζί τους για μια συνθήκη ειρήνης» – αν και αργότερα είπε και ο ίδιος πως αυτή ήταν μόνο «μια από τις επιλογές».
«Υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ακόμη και με ευρωπαϊκές χώρες, και, φυσικά, με τους εταίρους και φίλους μας, θα μπορούσαμε να συζητήσουμε τη δυνατότητα εισαγωγής προσωρινής διακυβέρνησης στην Ουκρανία», πρόσθεσε ο Πούτιν, σε σχόλια που μεταδόθηκαν το πρωί της Παρασκευής.
Ο εκπρόσωπος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας του Λευκού Οίκου ήταν απορριπτικός, λέγοντας ότι η διακυβέρνηση στην Ουκρανία καθορίζεται από το σύνταγμά της.
Την Πέμπτη σε σύνοδο κορυφής στο Παρίσι, οι Ευρωπαίοι ηγέτες με επικεφαλής τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο επανέλαβαν την υποστήριξή τους προς τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι και την Ουκρανία.
Είναι λίγοι οι ειδικοί που θεωρούν ρεαλιστικό το ρωσικό αίτημα για τη διεξαγωγή εκλογών στην Ουκρανία, αλλά το Κρεμλίνο έχει προσπαθήσει να αναδείξει την απόφαση του Κιέβου να μην διεξάγει προεδρικές εκλογές όσο συνεχίζεται ο πόλεμος ως προϋπόθεση για την επίτευξη οριστικής διευθέτησης, καθώς οι ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ προχωρούν με αργούς ρυθμούς.
Η Ουκρανία ανέστειλε τις εκλογές όταν εισήγαγε στρατιωτικό νόμο μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας τον Φεβρουάριο του 2022. Η πενταετής θητεία του Ζελένσκι υποτίθεται ότι έληγε τον περασμένο Μάιο, αλλά η ψηφοφορία δεν αναμένεται να διεξαχθεί μέχρι να το επιτρέψουν οι συνθήκες ασφαλείας – και υπάρχει μικρή δημόσια πίεση για να διεξαχθεί.
Η Ρωσία, όπου οι προεδρικές εκλογές είναι σε μεγάλο βαθμό ελεγχόμενες και δεν θεωρούνται ελεύθερες ή δίκαιες, έχει αναδείξει το δημοκρατικό κενό στην Ουκρανία ως σημείο συζήτησης υπέρ της, καθώς έχουν αρχίσει οι αρχικές ειρηνευτικές συνομιλίες με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ.
Κατά καιρούς παρόμοια θέση έχει υιοθετήσει και ο Τραμπ, ο οποίος τον περασμένο μήνα χαρακτήρισε τον Ζελένσκι «δικτάτορα » με ποσοστό αποδοχής 4%, αν και δημοσκόπηση του Διεθνούς Ινστιτούτου Κοινωνιολογίας του Κιέβου που δημοσιεύθηκε στις αρχές Μαρτίου ανεβάζει το ποσοστό στο 68%.
Την περασμένη Τρίτη, ο Λευκός Οίκος ανακοίνωσε ότι η Ουκρανία και η Ρωσία συμφώνησαν σε κατάπαυση του πυρός στη θάλασσα και στις ενεργειακές υποδομές – αλλά και οι δύο πλευρές ισχυρίστηκαν ότι υπήρξαν νέες παραβιάσεις την Παρασκευή (28/3), καθώς ο χερσαίος πόλεμος συνεχίστηκε με αμείωτη ένταση.
Στην Ουκρανία, ο κυβερνήτης της περιοχής Πολτάβα δήλωσε ότι οι χώροι αποθήκευσης ανταλλακτικών που χρησιμοποιεί ο προμηθευτής φυσικού αερίου Naftogaz χτυπήθηκαν από ρωσικό μη επανδρωμένο αεροσκάφος. Το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας δήλωσε ότι ένας σταθμός μέτρησης φυσικού αερίου στο συνοριακό χωριό Σούτζα στην επαρχία Κουρσκ είχε πληγεί από αμερικανικούς πυραύλους Himars.
Το γενικό επιτελείο της Ουκρανίας δήλωσε ότι η επίθεση στην Πολτάβα έδειξε ότι «ο Ρώσος επιτιθέμενος συνεχίζει κυνικά να λέει ψέματα για τις φιλοδοξίες του για ειρήνη» – ενώ ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε: «Οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις δεν ακολουθούν τις εντολές της ηγεσίας της χώρας».
Ο Μάρκο Ρούμπιο, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, δήλωσε ότι είναι πρόωρο να περιμένουμε νέες συνομιλίες υψηλότερου επιπέδου μεταξύ των ΗΠΑ και της Ρωσίας για να προσπαθήσουν να επιτύχουν μια τομή. Ερωτηθείς από δημοσιογράφο καθώς επέστρεφε αεροπορικώς από περιοδεία στην Καραϊβική, είπε προηγουμένως: «Νομίζω ότι πρέπει να σημειωθεί μεγαλύτερη πρόοδος σε τεχνικό επίπεδο».
Ουκρανοί αξιωματούχοι επιβεβαίωσαν επίσης την Παρασκευή ότι οι ΗΠΑ αναθεώρησαν μια προτεινόμενη συμφωνία για την από κοινού εκμετάλλευση ορυκτών και σπάνιων γαιών στη χώρα, εν μέσω ενημέρωσης ότι οι νέοι όροι ήταν δραματικά πιο ευνοϊκοί για τις ΗΠΑ και εξίσου άδικοι για την Ουκρανία.
Η νέα πρόταση προβλέπει ότι θα δημιουργηθεί ένα κοινό επενδυτικό ταμείο και οι ΗΠΑ θα έχουν την πρώτη επιλογή να αγοράσουν τους πόρους που εξορύσσονται μέχρι να ανακτήσουν τα χρήματα της βοήθειας που έχουν δώσει στην Ουκρανία συν 4% τόκο.
Μόνο μετά από αυτό η Ουκρανία θα μπορούσε να έχει πρόσβαση στα κέρδη του ταμείου.
Μια προηγούμενη πρόταση, την οποία ο Ζελένσκι είχε ταξιδέψει στις ΗΠΑ για να υπογράψει με τον Τραμπ πριν παρασυρθεί σε καυγά με τον Αμερικανό ηγέτη στο Οβάλ Γραφείο, είχε προτείνει μια κατανομή 50/50.
Η Γιούλια Σβουριντένκο, πρώτη αναπληρώτρια πρωθυπουργός της Ουκρανίας, δεν θέλησε να εμπλακεί σε λεπτομερή συζήτηση των προτεινόμενων όρων, λέγοντας στο κοινοβούλιο της χώρας ότι μια δημόσια συζήτηση θα έβλαπτε τη θέση της χώρας. Επιβεβαίωσε όμως ότι έχει ληφθεί (νέα, άδικη) πρόταση των ΗΠΑ και η Ουκρανία διαμορφώνει την απάντησή της.
«Πρόκειται για μια έκδοση εργασίας που ουσιαστικά αντικατοπτρίζει τη θέση των αμερικανών νομικών συμβούλων. Διαμορφώνουμε τη δική μας θέση και η διαδικασία αυτή είναι επί του παρόντος τυποποιημένη», δήλωσε στους νομοθέτες.
Η ομάδα πίεσης Global Witness δήλωσε ότι οι απαιτήσεις των ΗΠΑ είναι ακραίες. Ο Ντόμινικ Κάβακεβ, συνδιευθυντής της ομάδας, περιέγραψε τους αναφερόμενους όρους ως «καθαρή, απροκάλυπτη εκμετάλλευση της Ουκρανίας ως τίμημα για να αποφευχθεί η πλήρης καταστροφή στα χέρια του Πούτιν. Πρόκειται για νεοαποικιοκρατία που αποκαλύπτεται».
Η Ουκρανία δεν θα αναγνωρίσει την παλαιότερα εγκεκριμένη στρατιωτική βοήθεια των ΗΠΑ ως δάνεια που πρέπει να αποπληρωθούν, δήλωσε ο Ζελένσκι σε συνέντευξη Τύπου στην Ουκρανία την Παρασκευή (28/3).
Επιπλέον, απέρριψε την πρόταση Πούτιν να υπάρξει στην Ουκρανία μια προσωρινή κυβέρνηση υπό την εποπτεία του ΟΗΕ, κάνοντας λόγο για «τέχνασμα» με στόχο την καθυστέρηση της ειρήνης.
«Ό,τι κάνει [ο Πούτιν] καθυστερεί κάθε δυνατότητα, κάθε διαδικασία, κάθε διαπραγμάτευση και καθυστερεί κάθε δυνατότητα, κάθε βήμα προς τον τερματισμό του πολέμου», δήλωσε ο Ζελένσκι στο Κίεβο.
Η Ουκρανία θα ήταν έτοιμη να συμμετάσχει σε συνομιλίες με οποιονδήποτε εκπρόσωπο της ρωσικής πλευράς εκτός από τον Πούτιν, πρόσθεσε ο Ζελένσκι.
Τώρα, επιβεβαιώνοντας, εν μέρει, τα λόγια των Ουκρανών αξιωματούχων νωρίτερα περί των δυσκολιών της συμφωνίας με ΗΠΑ για τις Ουκρανικές γαίες, ο Ζελένσκι είπε ότι η Ουκρανία έλαβε μια νέα «εντελώς διαφορετική» εκδοχή της πρότασης των ΗΠΑ.
Όπως είπε χαρακτηριστικά, ένα νέο σχέδιο συμφωνίας για τα ορυκτά που πρότειναν οι Ηνωμένες Πολιτείες την Παρασκευή είναι «εντελώς διαφορετικό» από ένα προηγούμενο πλαίσιο και απαιτεί περαιτέρω αξιολόγηση από νομικούς.
Μιλώντας σε δημοσιογράφους στο Κίεβο, ο Ζελένσκι πρόσθεσε ότι η Ουκρανία δεν θα δεχθεί μια συμφωνία που απειλεί την ολοκλήρωσή της με την Ευρωπαϊκή Ένωση.