Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 η Ελλάδα προσπαθούσε ακόμη να αποτινάξει τις στάχτες της Κατοχής και του Εμφυλίου από πάνω της. Σε εκείνη την ταραγμένη περίοδο άνθησαν πολλές εργολαβικές εταιρείες προκειμένου με τους πόρους του Σχεδίου Μάρσαλ να συμβάλλουν στην ανοικοδόμηση της ισοπεδωμένης χώρας. Ορισμένες άφησαν πράγματι ισχυρό αποτύπωμα στο δύσκολο εγχείρημα να στηθούν στοιχειώδεις υποδομές, στις οποίες θα στηρίζονταν η ανάταξη αρχικά και η αναπτυξιακή πορεία στη συνέχεια.
Η Αρχιμήδης, με κορυφαίο στέλεχος και μέτοχο τον Κωνσταντίνο Καρπίδα, είχε ιδρυθεί το 1949 και ήταν η σημαντικότερη εταιρεία στα λιμενικά έργα. Από την άλλη, η Οδών & Οδοστρωμάτων Α.Ε. του Θεόδωρου Κωνσταντόπουλου ήταν παρούσα στην αγορά από το 1924 έχοντας εξειδίκευση σε έργα οδοποιίας και κατασκευής γεφυρών και αργότερα σε ενεργειακά, υδραυλικά κ.ά.
Τα πρώτα χρόνια μετά την Απελευθέρωση η κατασκευαστική δραστηριότητα επικεντρώθηκε, όπως ήταν λογικό, στην ανέγερση κατοικιών και σε έργα ανακατασκευής του σιδηροδρομικού και οδικού δικτύου. Ωστόσο, οι ταραχώδεις καταστάσεις της εποχής, σε συνδυασμό με την έλλειψη κεφαλαίων και μηχανολογικού εξοπλισμού, δημιουργούσαν ασφυκτικό περιβάλλον για τους εργολάβους.
Με τη θεσμοθέτηση της ίδρυσης ανώνυμων τεχνικών εταιρειών και με υψηλότερα εργοληπτικά πτυχία προέκυψαν σχήματα ικανά να αναλάβουν τα μεγάλα έργα, όπως η Ευκλείδης, η ΕΔΟΚ, η ΕΤΕΡ, η ΤΕΜΚΑ, η ΑΕΓΕΚ, η Δομική ΑΤΕ, και αργότερα η Σκαπανεύς, η Προοδευτική, η ΤΕΒ, η Αλιάκμων κ.ά.
Το αισθητήριο και η αφετηρία
Ο Κωνσταντίνος Καρπίδας είχε εμπειρία στις αντίξοες συνθήκες της ελληνικής αγοράς, διαθέτοντας ισχυρό αισθητήριο και ευρύτερες προσλαμβάνουσες που ξεπερνούσαν τα στενά όρια της χώρας. Ετσι, πιστώνεται την ορμή και την αποφασιστικότητα που απαιτούσε τότε ακόμη και η σκέψη για δραστηριότητα εκτός συνόρων.
Ο Κωνσταντίνος Καρπίδας φωτογραφημένος από τον Αντι Γουόρχολ
Κλείσιμο
Με συνοδοιπόρους τον Θεόδωρο Κωνσταντόπουλο και τον Γιάννη Ανδρόπουλο, έναν ακόμη από τους σκαπανείς του κλάδου που ξεκίνησε στην Αρχιμήδης, αποφάσισε να κάνει το μεγάλο βήμα.
Το ημερολόγιο έγραφε 1959 όταν έβαλαν την υπογραφή τους στην κοινοπραξία της Αρχιμήδης και της Οδών και Οδοστρωμάτων βαφτίζοντάς την από τα αρχικά των δύο εταιρειών: Archirodon (Archi+ r + Odon).
Πρώτος στόχος, η μεγάλη εργολαβία για την κατασκευή του λιμανιού της Βεγγάζης που είχε καταστραφεί ολοσχερώς κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τον Νοέμβριο του 1960 η Archirodon τροχοδρομούσε στη Λιβύη, ανοίγοντας το πρώτο κεφάλαιο σε μια σπουδαία διαδρομή που διαρκεί μέχρι σήμερα.
Εκτός από τα εκατοντάδες μεγάλα έργα που ακολούθησαν, το πρωτοποριακό και πιο εξωστρεφές εγχείρημα που έφερε τη σφραγίδα του Καρπίδα ξεχωρίζει και για έναν ακόμη λόγο.
Είναι η πρώτη ελληνική πολυεθνική κατασκευαστική εταιρεία – Στα 66 χρόνια της διαδρομής της έχει εκτελέσει εκατοντάδες έργα ύψους πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ, που περιλαμβάνουν 250 λιμάνια, 2.500 χλμ. σιδηροδρομικού δικτύου, 60 χλμ. γεφυρών – Σήμερα έχει δραστηριότητες και γραφεία σε 30 χώρες και περισσότερους από 10.000 εργαζομένους 30 διαφορετικών εθνικοτήτων
Απαγορεύεται από το δίκαιο της Πνευμ. Ιδιοκτησίας η καθ΄οιονδήποτε τρόπο παράνομη χρήση/ιδιοποίηση του παρόντος, με βαρύτατες αστικές και ποινικές κυρώσεις για τον παραβάτη
Το 2001 η Archirodon ανέλαβε το εμβληματικό project του Palm Island στο Ντουμπάι, προϋπολογισμού 1,5 δισ. δολαρίων
Survivor
Η Archirodon είναι η μοναδική εταιρεία της παλιάς φρουράς που επέζησε από τις κατακλυσμιαίες αλλαγές στον εγχώριο κατασκευαστικό κλάδο που έφεραν λουκέτα, εξαγορές ή συγχωνεύσεις σε όλες εκείνες τις μεγάλες εταιρείες της μεταπολεμικής περιόδου. Μπορεί με τα δικά τους υλικά να στήθηκε η επόμενη γενιά των κατασκευαστικών ομίλων, ωστόσο μια ολόκληρη σειρά επιχειρήσεων και επιχειρηματιών σβήστηκε από τον χάρτη.
Ακόμη και οι δύο εταιρείες που αποτέλεσαν τη γενέθλια κοίτη της Archirodon δεν ξέφυγαν από τον κανόνα. Για τη μεν Οδών & Οδοστρωμάτων το πλειοψηφικό πακέτο μετοχών αποκτήθηκε το 2002 από τον όμιλο Alfa-Alfa Συμμετοχές (συμφερόντων του επιχειρηματία Απόστολου Αλλαμανή) και στη συνέχεια εξαφανίστηκε. Η δε Αρχιμήδης πέρασε στην εταιρεία Αθηνά ΑΤΕ, ελληνική θυγατρική της Archirodon, και χρόνια αργότερα βάλτωσε στη Λιβύη. Αντίθετα, η Archirodon όχι μόνο απεδείχθη survivor, αλλά διέγραψε και μεγαλειώδη πορεία ως η πρώτη και μόνη τέτοιου μεγέθους ελληνική πολυεθνική των κατασκευών.
Τα ορόσημα
Το λιμάνι της Βεγγάζης έγινε το διαβατήριο για την εταιρεία στον αραβικό κόσμο. Ηδη το 1962 ανέλαβε την πλήρη ανακατασκευή του λιμανιού της Βηρυτού στον Λίβανο ανοίγοντας τον δρόμο για σειρά έργων στη Σαουδική Αραβία, που τότε δεν είχε καμία σχέση με τη σημερινή εικόνα της. Τα στελέχη και οι εργαζόμενοι της ελληνικής εταιρείας τα πρώτα χρόνια δούλευαν σε αντίξοες και συχνά πρωτόγονες συνθήκες. Αυτό όμως ήταν το απαραίτητο τίμημα για την καθιέρωση της παρουσίας της στην ευρύτερη περιοχή.
Μέσα σε λίγα χρόνια με όπλα τη συνέπεια, τις κατασκευαστικές δυνατότητες και την ικανότητα των στελεχών της κατάφερε να κερδίσει την εμπιστοσύνη των Αράβων εμίρηδων που της ανέθεταν όλο και σημαντικότερες εργολαβίες. Ετσι, το 1967 ξεκίνησε την κατασκευή του λιμενικού συγκροτήματος της Τζέντα, που έγινε η νέα πύλη ανάπτυξης για τη Σαουδική Αραβία. Το 1969 ακολούθησε το λιμάνι του Νταμάμ και αργότερα εκείνο του Γιανμπού. Το 1974 άρχισε να δραστηριοποιείται στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα με το λιμάνι Σάρτζα. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1979, επεκτάθηκε στα υψηλών προδιαγραφών projects άμυνας και ασφάλειας.
Τη δεκαετία του 1980 εισήλθε σε νέες αγορές, όπως του Ομάν και της Ιορδανίας, όπου ανέλαβε την κατασκευή κυβερνητικών κτιρίων, ενώ πύκνωσε τη δραστηριότητά της με μεγάλα έργα υποδομών στα ΗΑΕ. Από το 1990 επεκτάθηκε σε ενεργειακά projects (πετρέλαιο και αέριο) και σε εγκαταστάσεις αφαλάτωσης και υδροδότησης, ιδιαίτερα κρίσιμες για τις χώρες της περιοχής.
Τα επόμενα χρόνια ανέλαβε εμβληματικά έργα, όπως το 1991 το Yanbu Desalination Plant και το πρώτο συμβόλαιο για το τεράστιο Shoaiba Stream Power Plant (υποδομές ενέργειας και επεξεργασίας νερού) στη Σαουδική Αραβία, γνωστό και ως «Giant of the Middle East», η κατασκευή του οποίου κράτησε 15 χρόνια, το Das Island Oil Terminal Project στα ΗΑΕ, το LNG Terminal στο Ομάν.
Παράλληλα εισήλθε στις αγορές του Κουβέιτ και του Μπαχρέιν. Με τη νέα χιλιετία, το 2001, επεκτάθηκε στα ΗΑΕ και ανέλαβε το εμβληματικό project για το Palm Island στο Ντουμπάι, προϋπολογισμού 1,5 δισ. δολαρίων.
Εχοντας πλέον καταστεί ένας από τους μεγαλύτερους κατασκευαστικούς ομίλους στη Μέση Ανατολή, ξεκλείδωσε νέες περιοχές-στόχους, όπως η Σιγκαπούρη (με τον υποθαλάσσιο αγωγό Changi Outfall) και το Καζακστάν με την κατασκευή του τεχνητού νησιού Kashagan East Field. Το 2007-2008 ξεκίνησε ένα ακόμη μεγάλο έργο στα ΗΑΕ με το λιμάνι Khalifa, ενώ έδωσε το «παρών» και στην Ευρώπη με συμβόλαια στη Λετονία, στη Ρουμανία και τη Μάλτα.
Λίγο αργότερα ακολούθησε στη Σαουδική Αραβία, το Ras Al-Khair Project, το μεγαλύτερο έργο αφαλάτωσης στον κόσμο. Στη συνέχεια δραστηριοποιήθηκε και σε άλλες χώρες, όπως το Μαρόκο, το Τζιμπουτί και το Ιράκ, όπου ανέλαβε το λιμάνι Al Faw, και προχώρησε έργα σε ΗΑΕ (Zirku Island) και Σαουδική Αραβία (Yanbu South Terminal).
Το λιμάνι Al Faw στο Ιράκ
Το χαρτοφυλάκιό της εμπλουτίστηκε αργότερα με projects όπως το Laayoune Port στο Μαρόκο, η αναβάθμιση του γιγαντιαίου Bab Onshore Oil Field στα ΗΑΕ και η Red Line του Μετρό της Ντόχα στο Κατάρ.
Ακόμη και όταν ενέσκηψε η πανδημία το 2020, η Archirodon συνέχισε να χτίζει μεγάλα έργα υποδομών, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την ανάπτυξη του Etihad Rail, του εθνικού σιδηροδρομικού δικτύου στα ΗΑΕ.
Τα τελευταία χρόνια έβαλε τη σφραγίδα της σε έργα που χαρακτηρίζονται μνημειώδη στη Μέση Ανατολή, όπως το 2022, όταν παρέδωσε τη Shura Bridge, τη γέφυρα που συνδέει την ηπειρωτική Σαουδική Αραβία με το νησί Σούρα στην Ερυθρά Θάλασσα. Ακόμη, το 2024 ξεκίνησε τις εργασίες για το Oxagon’s Port of Neom.
Οι αριθμοί και η Ελλάδα
Στα 66 χρόνια της διαδρομής της η Archirodon έχει εκτελέσει εκατοντάδες έργα ύψους πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ που περιλαμβάνουν 250 λιμάνια και έργα προστασίας ακτών, 150 κυματοθραύστες και εγκαταστάσεις ελλιμενισμού συνολικού μήκους μεγαλύτερου του Γκραντ Κάνιον, 155 χλμ. αγωγών θαλασσινού νερού, 2.500 χλμ. σιδηροδρομικού δικτύου που θα μπορούσε να συνδέσει το Ηνωμένο Βασίλειο με τη Ρωσία, 60 χλμ. γεφυρών κ.ά. Σήμερα αποτελεί έναν πολυεθνικό EPC Contractor, με δραστηριότητες και γραφεία σε 30 χώρες και με περισσότερους από 10.000 εργαζομένους 30 διαφορετικών εθνικοτήτων.
Ο Καρπίδας και οι συνοδοιπόροι του ενώ έχτιζαν μεθοδικά την πρώτη ελληνική πολυεθνική στον χώρο των κατασκευών δεν έπαψαν να κρατούν τα πόδια της και στη χώρα μας. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 η θυγατρική Αθηνά ΑΤΕ πήρε μέρος στην κατασκευή μεγάλων αθλητικών υποδομών όπως το ΟΑΚΑ και το Στάδιο Ειρήνης και Φιλίας, ενώ συμμετείχε σε υπεργολαβίες για το αεροδρόμιο των Σπάτων, την κατασκευή της γέφυρας Ρίου – Αντιρρίου, το Νοσοκομείο «Ερρίκος Ντυνάν», τα οδικά έργα Μαλιακός – Κλειδί και Κόρινθος – Πάτρα – Τσακώνα κ.ά. Η Αθηνά ΑΤΕ από το 2007 πέρασε στον έλεγχο του ομίλου Avax.
Παράλληλα, η Archirodon διατήρησε γραφεία και έδρα και στην Ελλάδα διεκδικώντας αρκετά μεγάλα έργα.
Παρά ταύτα, η ελληνική θυγατρική της Archirodon Hellas τέθηκε από το 2020 σε διαδικασία λύσης και εκκαθάρισης, με τον όμιλο να διατηρεί παρουσία και γραφεία στη χώρα μας μέσω της ολλανδικής μητρικής Archirodon Group N.V.
Δεν ήταν όλα ρόδινα
Η Archirodon αναμφίβολα κατέγραψε ένα μοναδικό success story. Ωστόσο, στη μακρά πορεία της δεν ήταν όλα ρόδινα τόσο σε οικονομικό επίπεδο όσο και στις σχέσεις μεταξύ των μετόχων.
Ετσι, δεν απέφυγε την κακοδαιμονία αρκετών έργων στη Μέση Ανατολή που οδήγησαν σε μεγάλη περιπέτεια ισχυρούς ελληνικούς ομίλους, όπως συνέβη μετά το ξέσπασμα του εμφυλίου στη Λιβύη ή με το Ιράκ με το οποίο βρέθηκε στα δικαστήρια για το Al Faw Grand Port, διεκδικώντας πάνω από 105 εκατ. δολάρια. Περιπετειώδεις υπήρξαν και οι σχέσεις μεταξύ των ιδρυτών. Για παράδειγμα, ο Γιάννης Ανδρόπουλος, που έφυγε πέρυσι από τη ζωή, σε βιβλίο του περιγράφει τη σύγκρουση με τον Καρπίδα, που είχε αποτέλεσμα την αποχώρησή του από την εταιρεία.
Η κατασκευή του λιμανιού της Βεγγάζης στη Λιβύη το 1961 λειτούργησε ως διαβατήριο για την εταιρεία στον αραβικό κόσμο
Αποκαλύπτει, ακόμη, ότι στα τέλη της δεκαετίας του ’80 ο όμιλος αντιμετώπιζε σοβαρά οικονομικά προβλήματα. Συγκεκριμένα, το 1988 ο Καρπίδας τον κάλεσε στα γραφεία στην Ελλάδα, του είπε ότι η Archirodon έχει πέσει έξω και τον πίεσε να επιστρέψει, με αντάλλαγμα το 15% των μετοχών. Εκείνος πράγματι επέστρεψε και, κατά τις αφηγήσεις του, έκλεισε τις τρύπες σε διάφορες περιοχές, αλλά όταν η εταιρεία ξαναστάθηκε στα πόδια της, ο Καρπίδας υπαναχώρησε από τη δέσμευσή του για το 15%. Τελικά πήρε μόλις το 3% και αποχώρησε οριστικά.
Προσωπική ζωή
Σε κάθε περίπτωση, ο Καρπίδας δεν θα χαρακτηριζόταν εύκολος άνθρωπος, ανήκε δε στην κατηγορία των επιχειρηματιών που μάλλον ήταν αλλεργικοί με τη δημοσιότητα.
Αν και διέθετε ισχυρές προσβάσεις σε πολιτικούς και οικονομικούς κύκλους, δεν συνήθιζε να συχνάζει σε κοσμικές εκδηλώσεις και να απαθανατίζεται από τα φωτογραφικά φλας. Προτιμούσε να αφιερώνει χρόνο και χρήμα στη συλλογή έργων τέχνης, που γιγαντώθηκε από την τρίτη σύζυγό του Πολίν (είχε κάνει τέσσερις γάμους) , καθώς και σε άλλα χόμπι, μεταξύ αυτών -σύμφωνα με τον Ανδρόπουλο-, ο ιππόδρομος. Διατηρούσε μάλιστα κατά την παραμονή του στις ΗΠΑ και άλογα κούρσας, όπως το Lear Fan, ένα ισχυρό άλογο αμερικανικής φυλής.
Αλλαγή σκυτάλης
Μετά την αποχώρηση από το προσκήνιο της γενιάς των ιδρυτών, η μετοχική πλειοψηφία της Archirodon πέρασε στην ολλανδική Boskalis, η οποία με τη σειρά της το 2013 πούλησε στην AlNowais Investments, επενδυτική εταιρεία συμμετοχών από τα ΗΑΕ, το 28% ενώ διέθεσε το υπόλοιπο 12% στους υφιστάμενους μετόχους.
Σήμερα μεγαλομέτοχος παραμένει η AlNowais Investments, με Ελληνες να διατηρούν σημαντικά ποσοστά αλλά και βασικές θέσεις στη διοίκηση του ομίλου. Εως τον Οκτώβριο του 2024, το τιμόνι κρατούσε ο Ντένης Καραπιπέρης, τον οποίο πλέον έχει διαδεχθεί στη θέση του CEO ο Χαζέμ Σαντέκ.
Ειδήσεις σήμερα:
Μέχρι 235 ευρώ το χρηματιστήριο της… ξαπλώστρας – Πόσο κοστίζει μια «ρεζερβέ» βουτιά στις πλαζ της Αττικής
Βάσεις – Πανελλαδικές: Οι εκτιμήσεις ανά επιστημονικό πεδίο – Άνοδος για Πολυτεχνεία και οικονομικές σχολές, πέφτει η Νομική
Δέσποινα Γιαννακοπούλου: Φιγούρα δυναμικότητας και ανδρισμού ο πατέρας μου, αλλά όταν είμαστε μόνοι μας είναι απλά ο μπαμπάς μου
Συνεχίζοντας σε αυτό τον ιστότοπο αποδέχεστε την χρήση των cookies στη συσκευή σας όπως περιγράφεται στην πολιτική cookies
Μάθετε περισσότερα εδώ
Αποδοχή