Life PlusΠαιδεία
10 Οκτ. 2025 – 07:15 | Τελευταία ανανέωση: 10 Οκτ. 2025 – 07:18 Μόνικα Αρτινού Share Share Facebook Twitter LinkedIn Reddit Ακούστε το άρθρο σε περίπου λεπτά H κατασκοπεία, η αντικατασκοπεία και οι μυστικές υπηρεσίες δεν είναι επινοήσεις των νεότερων χρόνων, αλλά πρακτικές που ξεκινούν από την αρχαιότητα. Ads Το βιβλίο «Servicios de inteligencia en la Antigüedad» (Υπηρεσίες Πληροφοριών στην Αρχαιότητα), με τη συμβολή 17 ειδικών, αναλύει συγκεκριμένα παραδείγματα και τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν από πολιτισμούς σε διαφορετικές ηπείρους και εποχές.
Το βιβλίο καλύπτει ένα εξαιρετικά ευρύ γεωγραφικό και χρονικό φάσμα, από το Αιγυπτιακό Νέο Βασίλειο και τους Νεο-Ασσυρίους μέχρι τους ελληνιστικούς βασιλείς και την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, προσφέροντας μια σφαιρική εικόνα των υπηρεσιών κατασκοπείας της αρχαιότητας.
Η περίπτωση του Ραμσή Β΄ στην μάχη του Καντές θεωρείται χαρακτηριστική. Οι στρατιωτικές του υπηρεσίες απέτυχαν να προβλέψουν τις κινήσεις των Χετταίων, οι οποίοι μέσω μιας καλοσχεδιασμένης επιχείρησης αντικατασκοπείας παραπλάνησαν δύο Βεδουίνους κατασκόπους. Ads Οι τελευταίοι μετέφεραν ψευδείς πληροφορίες που οδήγησαν μέρος του αιγυπτιακού στρατού σε θανάσιμη ενέδρα από τα άρματα του Μουβατάλλι Β΄.
Ο Αννίβας, ένας από τους πιο ικανούς στρατιωτικούς διοικητές της Ιστορίας, δεν περιορίστηκε σε επιτυχίες στο πεδίο των μαχών (Κάννες, λίμνη Τρασιμένης), αλλά επένδυσε και σε εκτεταμένα δίκτυα συλλογής και ανάλυσης πληροφοριών, γεγονός που τον κατέστησε ανώτερο από τους Ρωμαίους στον τομέα αυτό.
Μέσα κρυπτογραφίας- Σπάρτη και Μέγας Αλέξανδρος
Στη Σπάρτη σκυτάλη ονομαζόταν ένα κυλινδρικό ραβδί με κρυπτογραφημένο μήνυμα στο εσωτερικό του, που χρησιμοποιούνταν για να μεταφέρει μυστικές διαταγές. Ο Ιούλιος Καίσαρας ανέπτυξε δικό του κώδικα επικοινωνίας και χρησιμοποίησε πρωτότυπες μεθόδους αποστολής μηνυμάτων, όπως το κάρφωμα σημειώματος σε ακόντιο.
Ο Μέγας Αλέξανδρος διέθετε υπηρεσία πληροφοριών που του παρείχε ακριβή γεωγραφικά δεδομένα, την ψυχολογική κατάσταση των στρατευμάτων του, ακόμη και τις συνωμοσίες στους κόλπους της αυλής. Η προνοητικότητα αυτή του προσέφερε στρατηγικό πλεονέκτημα στην εκστρατεία του στην Ασία.
Στη Ρώμη, αν και δεν υπήρχε κεντρικός μηχανισμός πληροφοριών τύπου FBI ή CIA, λειτουργούσαν πολυεπίπεδα δίκτυα κατασκόπων και προδοτών, ενώ την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία εξυπηρετούσαν αποτελεσματικές υπηρεσίες πληροφοριών.
Παραδείγματα από την Εγγύς και Μέση Ανατολή
Κατά τη δεύτερη χιλιετία π.Χ., πράκτορες όπως οι sa lisanim (“μακρυμάνηδες”), nasrum (“μυστικός άνθρωπος”) και οι Χεττιτικοί sapasalli (κατάσκοποι) δρούσαν σε διασυνοριακές αποστολές συλλογής πληροφοριών . Οι Νεοασσυριακοί υπό τον Σαργών Β΄ εφάρμοζαν ψυχολογικό πόλεμο με εξειδικευμένους πράκτορες.
Η Περσική Αυτοκρατορία στηρίχτηκε στο δίκτυο ταχυδρόμων pyrradazzi, που εξασφάλιζαν ταχύτατη διακίνηση στρατηγικών μηνυμάτων και ελέγχου των επαρχιών.
Στην αρχαία Ινδία, οι Ραμαγιάνα και Μαχαμπαράτα απεικονίζουν εκτενώς τη χρήση μυστικών πρακτόρων, μυστικής αστυνομίας και προβοκατόρων. Ο Ηρώδης ο Μέγας διατηρούσε ιδιαίτερα αποτελεσματική υπηρεσία πληροφοριών, απαραίτητη για τη διατήρηση της εξουσίας του σε μία περίοδο γεμάτη πολιτικές αναταραχές.
Η Ελλάδα και η πολιτική της πληροφορίας
Στο ίδιο βιβλίο, ο ερευνητής Fernando Echeverría αναλύει τον ρόλο της πληροφορίας στον ελληνικό χώρο, φτάνοντας μέχρι την ερμηνεία των Σειρήνων στην Οδύσσεια ως δυνητικών πληροφοριοδοτών.
Ο θρυλικός Οδυσσέας, φυσικά, μπορεί να θεωρηθεί ως ένας μεγάλος συλλέκτης και διαχειριστής πληροφοριών, εκτός από το ότι εμφανίζεται ως κατάσκοπος στο στρατόπεδο των Τρώων στην Ιλιάδα μαζί με τον Διομήδη. Και μήπως, αναρωτιέται, δεν είναι ο Δούρειος Ίππος ένα παράδειγμα μυστικής επιχείρησης και διείσδυσης; Ενίσχυσε την ανεξαρτησία μας
Γίνε συνδρομητής στο TVXS Δες τα πακέτα συνδρομών > Μια άλλη μελέτη καταγράφει την ανάπτυξη κατασκόπων (skopoi- σκοποί), πρακτόρων και πληροφοριοδοτών κατά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, όπου η πολιτική και στρατιωτική πληροφόρηση καθόριζε συχνά τις εκβάσεις των συγκρούσεων.
Ο συντάκτης-ιστορικός Fernando Bermejo-Rubio επισημαίνει τη δυσκολία τεκμηρίωσης αυτών των δραστηριοτήτων, λόγω της φύσης τους, που σκόπιμα δεν καταγράφονταν με λεπτομέρειες . Αναλύεται επίσης η πρακτική των ανακρίσεων αιχμαλώτων και η εντατική επιτήρηση συνόρων ως βασικά εργαλεία έγκαιρης προειδοποίησης.
Ο Francisco Giannone προσθέτει ότι η κατασκοπεία στην Αρχαία Εγγύς Ανατολή δεν ήταν σποραδική αλλά «έντονη και συστηματική», κάτι που αποδεικνύει τη σημασία της για τους μηχανισμούς εξουσίας της εποχής.
Το συμπέρασμα είναι ότι η πληροφορία — είτε στρατηγική, πολιτική είτε κοινωνική — ήταν εξίσου κρίσιμη για την επιβίωση και την επικράτηση των αρχαίων δυνάμεων όσο και η ισχύς των όπλων. Από τις νίκες του Αννίβα μέχρι τις παγίδες των Χετταίων, η ιστορία αποδεικνύει ότι ο έλεγχος της πληροφορίας συχνά καθόριζε την έκβαση των συγκρούσεων. Ακολουθήστε το tvxs.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις Tags αρχαιότητακατασκοπεία Follow