Το Τvxs είναι από τα λίγα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης. Η επιβίωσή του εξαρτάται από τη βοήθειά σας. Γραφτείτε συνδρομητές – Κάντε δωρεά
Ο «Μαύρος Θάνατος» [σ.σ. Black Death στα Αγγλικά ή Μαύρη Πανώλη – όπως την γνωρίζουμε στα Ελληνικά] που σάρωσε τη μεσαιωνική Ευρώπη και άλλαξε ριζικά τις κοινωνίες της, ίσως ξεκίνησε από μια ηφαιστειακή έκρηξη γύρω στο 1345, σύμφωνα με νέες επιστημονικές εκτιμήσεις, ανέφερε το BBC την Πέμπτη (4/12).
Ο Μαύρος Θάνατος έπληξε την Ευρώπη το 1348–49, σκοτώνοντας έως και το μισό του πληθυσμού της. Η νόσος προκλήθηκε από το βακτήριο Yersinia pestis, που μεταδιδόταν μέσω άγριων τρωκτικών, όπως τα ποντίκια, και των ψύλλων τους.
Η επιδημία πιστεύεται ότι ξεκίνησε στην Κεντρική Ασία και εξαπλώθηκε μέσω των εμπορικών διαδρομών, όμως η ακριβής αλληλουχία των γεγονότων που την έφεραν στην Ευρώπη προβλημάτιζε για δεκαετίες τους ιστορικούς.
Τώρα, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ και το Ινστιτούτο Leibniz για την Ιστορία και τον Πολιτισμό της Ανατολικής Ευρώπης (GWZO) στη Λειψία υποστηρίζουν ότι συμπλήρωσαν ένα κρίσιμο κομμάτι αυτού του παζλ.
Αναλύοντας δακτυλίους δέντρων και παγοπυρήνες, εξέτασαν τις κλιματικές συνθήκες την περίοδο πριν από τον Μαύρο Θάνατο. Τα στοιχεία τους δείχνουν ότι η ηφαιστειακή δραστηριότητα γύρω στο 1345 οδήγησε σε απότομη πτώση της θερμοκρασίας επί σειρά ετών, λόγω της τέφρας και των αερίων που εκλύθηκαν στην ατμόσφαιρα και εμπόδισαν μέρος της ηλιακής ακτινοβολίας να φτάσει στην επιφάνεια της Γης.
Αυτή η απότομη ψύξη προκάλεσε εκτεταμένες καταστροφές στις καλλιέργειες σε ολόκληρη τη Μεσόγειο. Προκειμένου να αποφύγουν τη μαζική πείνα, τα ισχυρά ιταλικά ναυτικά κράτη ενεργοποίησαν τα ήδη ανεπτυγμένα εμπορικά τους δίκτυα και στράφηκαν σε παραγωγούς σιτηρών γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα. Χωρίς να το γνωρίζουν, έτσι δημιούργησαν τις συνθήκες για να πατήσει πόδι στην Ευρώπη το θανατηφόρο βακτήριο.
Οι ψύλλοι, που μετέδιδαν την πανούκλα από μολυσμένους αρουραίους στους ανθρώπους, βρέθηκαν πάνω στα πλοία και στα φορτία σιτηρών, επιτρέποντας στη νόσο να εξαπλωθεί ραγδαία στις μεσογειακές και στη συνέχεια στις ευρωπαϊκές πόλεις.
Ο ιστορικός κλίματος και επιδημιολογίας Δρ. Μάρτιν Μπάουχ από το Ινστιτούτο Leibniz για την Ιστορία και τον Πολιτισμό της Ανατολικής Ευρώπης (GWZO) περιέγραψε τη συγκυρία ως μια συνάντηση ακραίων καιρικών γεγονότων με ένα ήδη περίπλοκο σύστημα επισιτιστικής ασφάλειας.
«Για περισσότερο από έναν αιώνα, αυτά τα ισχυρά ιταλικά κρατίδια είχαν αναπτύξει μακρινές εμπορικές διαδρομές σε όλη τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα, επιτρέποντάς τους να ενεργοποιούν ένα εξαιρετικά αποτελεσματικό σύστημα για την αποτροπή του λιμού», εξήγησε.
«Τελικά, όμως, αυτό το σύστημα οδήγησε άθελά του σε μια πολύ μεγαλύτερη καταστροφή», όπως τόνισε.
Αυτή η «τέλεια καταιγίδα» [σ.σ. η έκφραση Perfect Storm] – κλιματικό σοκ, πείνα και εντατικοποίηση του εμπορίου ταυτόχρονα – λειτουργεί, όπως επισημαίνουν οι ειδικοί, ως υπενθύμιση του πόσο εύκολα μπορούν να αναδυθούν και να εξαπλωθούν ασθένειες σε έναν παγκοσμιοποιημένο αλλά ελαφρώς θερμότερο κόσμο.
«Παρότι η σύμπτωση των παραγόντων που συνέβαλαν στον Μαύρο Θάνατο μοιάζει σπάνια, η πιθανότητα εμφάνισης ζωονόσων λόγω της κλιματικής αλλαγής και μετατροπής τους σε πανδημίες είναι πιθανό να αυξηθεί σε έναν παγκοσμιοποιημένο κόσμο», δήλωσε ο Δρ. Ούλφ Μπούντγκεν από το Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ, προσθέτοντας: «Αυτό είναι ιδιαίτερα επίκαιρο, αν σκεφτούμε τις πρόσφατες εμπειρίες μας με την Covid-19».
Δακτύλιοι δέντρων από τα Πυρηναία στην Ισπανία δείχνουν ασυνήθιστα ψυχρά καλοκαίρια τα έτη 1345, 1346 και 1347, επιβεβαιώνοντας την εικόνα μιας παρατεταμένης ψύξης πριν από το ξέσπασμα της πανδημίας.