Η Ευρωπαϊκή Oλυμπιάδα Πειραμάτων Φυσικών Επιστημών (E.O.E.S.) είναι μια διεθνής δράση που ξεκίνησε το 2002 με σκοπό την ανάδειξη του πειράματος ως βασική συνιστώσα της διδασκαλίας των Φυσικών Επιστημών. Απευθύνεται σε μαθητές και μαθήτριες Λυκείου που, μέσω της διαδικασίας στην οποία συμμετέχουν ενισχύουν το ενδιαφέρον τους για την πρακτική εφαρμογή της επιστήμης και έρχονται σε επαφή με την επιστημονική μεθοδολογία στην λύση προβλημάτων.
Η Ελλάδα ανήκει στα ιδρυτικά μέλη του διαγωνισμού. Συμμετέχει με δύο μαθητικές ομάδες οι οποίες προκρίνονται μέσα από τους τοπικούς και τον πανελλήνιο διαγωνισμό που διοργανώνονται κάθε χρόνο από τα κατά τόπους Εργαστηριακά Κέντρα Φυσικών Επιστημών (Ε.Κ.Φ.Ε.) και την αντίστοιχη Πανελλήνια Ένωση (ΠΑΝ.Ε.Κ.Φ.Ε.). Έτσι, το Σάββατο 6 Δεκεμβρίου 2025, ολοκληρώθηκε ο τοπικός διαγωνισμός στο ΕΚΦΕ Χανίων. Συμμετείχαν τα σχολεία Μουσικό Χανίων, Γε.Λ. Ακρωτηρίου, Πειραματικό Λύκειο Χανίων. Στον Πανελλήνιο διαγωνισμό προκρίθηκε η ομάδα του Μουσικού Λυκείου.
Οι μαθητές και μαθήτριες διαγωνίστηκαν σε πειραματικές δραστηριότητες Φυσικής, Χημείας και Βιολογίας. Η προετοιμασία είχε γίνει από τους εκπαιδευτικούς των σχολείων τους, στο βαθμό που το επέτρεπε το ωρολόγιο πρόγραμμα αλλά κυρίως, η εφαρμογή του τρέχοντος αναλυτικού προγράμματος σπουδών που ουσιαστικά, έχει διαφορετική στόχευση, αυτή των πανελλήνιων εξετάσεων.
Η ομάδα των θεματοδοτών αποτελούνταν επίσης από εκπαιδευτικούς σχολείων της ΔΔΕ Χανίων, με συντονιστή το ΕΚΦΕ Χανίων. Οι συνάδελφοι ασχολήθηκαν αφιερώνοντας προσωπικό χρόνο, ώστε για άλλη μια χρονιά να υπενθυμίσουν ότι οι φυσικές επιστήμες εκτός από ασκήσεις στο χαρτί ή τον (διαδραστικό πλέον!) πίνακα, είναι ζωντανές επιστήμες με καθημερινή εφαρμογή αλλά και ευρύ πεδίο ανάπτυξης δεξιοτήτων και δημιουργικής σκέψης. Υπενθυμίζουμε ότι πληροφορίες για τις ομάδες, τα θέματα αλλά και στιγμιότυπα του διαγωνισμού, βρίσκονται αναρτημένα στη σελίδα του ΕΚΦΕ Χανίων, ekfechanion.eu.
Μαζί με το όμορφο κλίμα και την …πειραματική ατμόσφαιρα (που τόσο μας αρέσει, σε μερικούς), ήρθαν και κάποιες σκέψεις. Διαπιστώσαμε για άλλη μία φορά ότι, οι μαθητές μας είναι συχνά εγκλωβισμένοι σε συγκεκριμένα κανάλια σκέψης, στη μεθοδολογία επίλυσης υποθετικών ασκήσεων και (συχνά …αφύσικων) προβλημάτων. Δυσκολεύονται να λειτουργήσουν σε πραγματικές συνθήκες όπως αυτές του εργαστηρίου ίσως μάλιστα κάποιες φορές προσπαθούν να προσαρμόσουν τα πειραματικά δεδομένα σε αυτό θα ήθελαν να συμβεί! Βέβαια, η ευθύνη δεν είναι δική τους. Πόσες φορές, ως φυσικός, έχω πει “ένα υλικό σημείο μάζας m, κινείται …” αντί ν’ αφήσω μια μπίλια να πέσει…
Η μοντελοποίηση και η υποθετική περιγραφή είναι απαραίτητα στάδια στη διδασκαλία. Μένουμε μόνο σ’ αυτά; Αναμενόμενο να καλλιεργείται μία στάση …απόστασης από τον πραγματικό κόσμο, ενώ η Φυσική (ή η Χημεία, η Βιολογία) να μετατρέπεται ”στο χειρότερό μου μάθημα” (!).
Οι Φυσικές Επιστήμες έχουν θεμέλια στην επιστημονική σκέψη. Παρατήρηση, υπόθεση, έλεγχος, αναστοχασμός, συμπέρασμα… Έχουν μαθηματική γλώσσα, χρησιμοποιούν την τεχνολογία, εφαρμόζουν την μηχανική. Και βέβαια, αγκαλιάζουν και αξιοποιούν το σφάλμα, ως αφετηρία για προβληματισμό. Είναι η διερεύνηση και το STEM στην πράξη (χρησιμοποιώντας τους οικείους όρους).
Πόσο σημαντικά είναι τα προηγούμενα, ως παράμετροι για μια εκπαιδευτική διαδικασία με παιδαγωγικό περιεχόμενο;
Πόσο συχνά τα αγγίζει (έστω) η σχολική καθημερινότητα;
Επιστρέφοντας στον διαγωνισμό σημειώνουμε ότι, παρά τις δυσκολίες που προέκυψαν λόγω καιρικών συνθηκών, η συμμετοχή και φέτος, κατά κοινή ομολογία ήταν θετική εμπειρία για μαθητές και εκπαιδευτικούς. Οι διαγωνιζόμενοι ήρθαν και έφυγαν με καλή διάθεση, κάτι μάλλον όχι πολύ συνηθισμένο…
Ως υπεύθυνος του ΕΚΦΕ Χανίων ευχαριστώ τους/τις συναδέλφους που στήριξαν και φέτος αυτή την ξεχωριστή διαδικασία μέσω των σχολικών ομάδων ή της επιτροπής των θεμάτων, αλλά και τους μαθητές και τις μαθήτριες που συμμετείχαν.