Ευρωπαϊκή Ένωση: Χωρίς συμφωνία, για την μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση της Ουκρανίας, ολοκληρώθηκε η Σύνοδος Κορυφής στις Βρυξέλλες
Χωρίς οριστική συμφωνία για τη μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση της Ουκρανίας ολοκληρώθηκε η Σύνοδος Κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τους Ευρωπαίους ηγέτες να αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο μιας προσωρινής λύσης, ώστε το Κίεβο να μη βρεθεί αντιμέτωπο με έλλειψη ρευστότητας. Την ίδια στιγμή, η ΕΕ ενέκρινε ομόφωνα όλα τα υπόλοιπα ζητήματα της ατζέντας, από τη Μέση Ανατολή και τις υβριδικές απειλές έως τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό και τη διεύρυνση, αφήνοντας τη στήριξη της Ουκρανίας ως το μοναδικό ανοιχτό και καθοριστικό θέμα.
Σύμφωνα με δύο Ευρωπαίους αξιωματούχους που μίλησαν στο Politico, νέο προσχέδιο των συμπερασμάτων της Συνόδου προβλέπει την εφαρμογή μιας προσωρινής χρηματοδοτικής λύσης σε μεσοπρόθεσμο ορίζοντα, μέχρι να επιτευχθεί συνολική συμφωνία για τη στήριξη της Ουκρανίας. Η συζήτηση για τη χρηματοδότηση παραμένει ανοιχτή, καθώς η Σύνοδος διακόπηκε χωρίς συμφωνία για τη χρήση παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων με στόχο την ενίσχυση του Κιέβου, ένα ζήτημα που συνεχίζει να διχάζει τα κράτη-μέλη.
Υπό αυτές τις συνθήκες, οι Ευρωπαίοι ηγέτες εξετάζουν πλέον μια λύση που θα βασίζεται στον κοινό δανεισμό, ώστε να καλυφθούν οι άμεσες χρηματοδοτικές ανάγκες της Ουκρανίας. Παράλληλα, η συζήτηση για την αξιοποίηση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων μετατίθεται για το μακροπρόθεσμο μέλλον, στο πλαίσιο ευρύτερων πολιτικών και νομικών διαβουλεύσεων εντός της ΕΕ. Η προσωρινή αυτή προσέγγιση στοχεύει στη διασφάλιση της συνέχισης της οικονομικής στήριξης της Ουκρανίας, σε μια περίοδο κατά την οποία οι διαπραγματεύσεις για μόνιμη λύση παραμένουν δύσκολες και πολιτικά ευαίσθητες.
Νωρίτερα, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, είχε δηλώσει ότι δεν πρόκειται να αποχωρήσει από το κτίριο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου αν δεν υπάρξει συμφωνία για τη χρηματοδότηση του Κιέβου, υπογραμμίζοντας το πολιτικό βάρος της απόφασης. Η Ευρωπαϊκή Ένωση θεωρεί τον πόλεμο της Ρωσίας άμεση απειλή για τη δική της ασφάλεια και εκτιμά ότι, χωρίς ευρωπαϊκή χρηματοδοτική στήριξη, η Ουκρανία θα ξεμείνει από πόρους το δεύτερο τρίμηνο του επόμενου έτους, με σοβαρό κίνδυνο στρατιωτικής ήττας, εξέλιξη που, σύμφωνα με ευρωπαϊκές εκτιμήσεις, θα ενίσχυε την απειλή ρωσικής επιθετικότητας κατά της ίδιας της ΕΕ.
Το επίμαχο σχέδιο προβλέπει τη χρήση παγωμένων περιουσιακών στοιχείων της ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας, συνολικού ύψους περίπου 210 δισ. ευρώ, ως εγγύηση για τη χορήγηση δανείου προς την Ουκρανία. Από αυτά, τα 185 δισ. ευρώ βρίσκονται στο βελγικό εκκαθαριστικό ίδρυμα Euroclear, γεγονός που καθιστά το Βέλγιο κομβικό παράγοντα στη διαπραγμάτευση. Ωστόσο, οι βελγικές αρχές εκφράζουν έντονες ανησυχίες για νομικούς και χρηματοοικονομικούς κινδύνους, σε περίπτωση που η Ρωσία κινηθεί δικαστικά.
Ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ κάλεσε τους Ευρωπαίους ηγέτες να λάβουν άμεσα αποφάσεις, δηλώνοντας ότι «τώρα έχουμε μια απλή επιλογή: είτε χρήματα σήμερα είτε αίμα αύριο», ενώ πρόσθεσε ότι «όλοι οι Ευρωπαίοι ηγέτες πρέπει επιτέλους να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων». Όπως ανέφερε, υπάρχει κατ’ αρχήν συμφωνία ότι η λύση του δανείου αποτελεί την προτιμώμενη επιλογή, αν και απομένουν πολλές ώρες δύσκολων και ολοένα πιο τεχνικών συζητήσεων.
Σύμφωνα με Ευρωπαίο διπλωμάτη, τον οποίο επικαλείται το Politico, η βελγική αντιπροσωπεία κατέθεσε έγγραφο δύο σελίδων με εκτεταμένες απαιτήσεις για να στηρίξει το σχέδιο, ζητώντας πλήρη προστασία σε περίπτωση που το Κρεμλίνο κινηθεί νομικά κατά του Βελγίου για την αξιοποίηση των ρωσικών κεφαλαίων που φυλάσσονται στις Βρυξέλλες. Το αίτημα αυτό, ωστόσο, συναντά αντιστάσεις από άλλα κράτη-μέλη.
Ο Βέλγος πρωθυπουργός Μπαρτ ντε Βέβερ δήλωσε στο Κοινοβούλιο της χώρας του ότι δεν έχει ακόμη λάβει εγγυήσεις που να καλύπτουν τους κινδύνους ρευστότητας και δικαστικών προσφυγών, επισημαίνοντας ότι τα χρηματοδοτικά σχέδια εξακολουθούν να μεταβάλλονται. Για να κατευναστούν οι φόβοι του Βελγίου, οι χώρες της ΕΕ εξετάζουν την ενίσχυση των προκαταρκτικών ταμειακών αποθεμάτων που θα συνοδεύουν το μεγάλο δάνειο προς την Ουκρανία, ώστε να μπορούν να εκταμιευθούν άμεσα, αν χρειαστεί. Η αρχική πρόταση της Κομισιόν προέβλεπε εκταμίευση όταν τα αποθέματα έφταναν στο 50% της πρώτης δόσης, ποσοστό που κρίθηκε ανεπαρκές, με το τελευταίο προσχέδιο να ανεβάζει το όριο στο 75%, χωρίς να είναι σαφές αν αυτή η αλλαγή συγκεντρώνει την απαιτούμενη στήριξη.
Παράλληλα, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι επεξεργάζονται εναλλακτικά σενάρια σε περίπτωση αποτυχίας του σχεδίου. Τρεις διπλωμάτες της ΕΕ ανέφεραν ότι εξετάζεται νομικός μηχανισμός «ενισχυμένης συνεργασίας», που θα επέτρεπε σε ομάδα χωρών, με επικεφαλής την Ιταλία και το Βέλγιο, να εκδώσει κοινό χρέος για την Ουκρανία, παρακάμπτοντας την απαίτηση ομοφωνίας και αποκλείοντας την Ουγγαρία, η οποία έχει ήδη δηλώσει ότι θα ασκήσει βέτο σε λύση που βασίζεται στον κοινοτικό προϋπολογισμό.
Διπλωματικές πηγές επισημαίνουν, πάντως, ότι η χρήση των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων παραμένει στην πράξη «η μοναδική ρεαλιστική επιλογή». Το τελευταίο προσχέδιο των συμπερασμάτων προβλέπει τη λήψη πολιτικής απόφασης για την προώθηση του δανείου και την ανάθεση στους αρμόδιους αξιωματούχους να ρυθμίσουν επειγόντως τις τεχνικές λεπτομέρειες, με ρητή πρόβλεψη για επιμερισμό των κινδύνων μεταξύ των κρατών-μελών, ώστε να καθησυχαστούν το Βέλγιο και άλλες επιφυλακτικές χώρες.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας, όπως μεταδίδει το Reuters, σύμβουλοι και αξιωματούχοι των κρατών-μελών πραγματοποίησαν συνεχείς διαβουλεύσεις, με στόχο να γεφυρωθεί το χάσμα με το Βέλγιο, όπου φυλάσσεται η συντριπτική πλειονότητα των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων. Η επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας Κάγια Κάλας εκτίμησε τις πιθανότητες συμφωνίας στο 50-50, δηλώνοντας ότι «απλώς δεν μπορούμε να αποτύχουμε», ενώ ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς εμφανίστηκε συγκρατημένα αισιόδοξος, σημειώνοντας ότι «η εντύπωσή μου είναι πως μπορούμε να καταλήξουμε σε συμφωνία».
Την ίδια ώρα, όλα τα υπόλοιπα ζητήματα της ατζέντας της Συνόδου εγκρίθηκαν ομόφωνα. Για τη Μέση Ανατολή, η Ευρωπαϊκή Ένωση χαιρετίζει τις πρόσφατες ειρηνευτικές προσπάθειες στη Γάζα και επαναβεβαιώνει την ανάγκη για «μια συνολική, δίκαιη και διαρκή ειρήνη, βασισμένη στη λύση των δύο κρατών». Για τις υβριδικές απειλές, οι ηγέτες καταδικάζουν «όλες τις πρόσφατες υβριδικές επιθέσεις κατά της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών-μελών της», καλώντας σε επιτάχυνση των προσπαθειών για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας και την προστασία κρίσιμων υποδομών. Σε ό,τι αφορά τον προϋπολογισμό της ΕΕ, οι ευρωπαϊκές πρωτεύουσες ζητούν συμφωνία για το μακροπρόθεσμο δημοσιονομικό πλαίσιο πριν από το τέλος του 2026, ώστε να διασφαλιστεί η απρόσκοπτη χρηματοδότηση από το 2028. Τέλος, για τη διεύρυνση, το κείμενο υπογραμμίζει την ανάγκη επιτάχυνσης της διαδικασίας ένταξης νέων κρατών-μελών και την προώθηση των αναγκαίων εσωτερικών μεταρρυθμίσεων ενόψει ενός νέου γύρου προσχωρήσεων.