Χρονιά-σταθμός ήταν το 2024 για το Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (ΕΚΕΤΑ), καθώς αποδείχθηκε η καλύτερη στην ιστορία του. Άλλωστε, κατά τη διάρκεια του 2024 το ΕΚΕΤΑ εμφάνισε τον υψηλότερο κύκλο εργασιών από την ίδρυσή του, τα αναπτυξιακά του σχέδια εισήλθαν σε κατασκευαστική τροχιά, ενίσχυσε τη θέση του ως γέφυρα ανάμεσα στην έρευνα και την αγορά και πολλαπλασίασε τη συνεισφορά του στην κοινωνία.
Ειδικότερα, και σύμφωνα με την έκθεση πεπραγμένων του ΕΚΕΤΑ για το 2024, την περσινή χρονιά ο κύκλος εργασιών του αυξήθηκε κατά 5,5% έναντι του προηγούμενου έτους και ανήλθε στα 69,4 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων το 7,1% (5 εκατ. ευρώ) προήλθε από τη σύναψη συμβολαίων με τη βιομηχανία για την παροχή υπηρεσιών έρευνας, το 81,3% από τη συμμετοχή του Κέντρου σε ανταγωνιστικά ερευνητικά προγράμματα (56,4 εκατ. ευρώ) και μόλις το 7,3% από κρατική επιχορήγηση (5,1 εκατ. ευρώ). Σημειώνεται ότι τα έσοδα από τη σύναψη διμερών συμβολαίων παροχής υπηρεσιών προς τρίτους, όπως η βιομηχανία, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και το δημόσιο, αποτελούν την τρίτη σταθερή πηγή εσόδων του ΕΚΕΤΑ διαχρονικά. Με τα έσοδα του Ερευνητικού Κέντρου να ανέρχονται στα 69,4 εκατ. ευρώ για το 2024 και τη θεσμική κρατική επιχορήγηση να είναι 7,3%, συνάγεται ότι η άμεση συνεισφορά στην τοπική οικονομία ήταν ύψους άνω των 64 εκατ. ευρώ.
Κατά τη διάρκεια της τελευταίας τετραετίας (2021-2024) οι χρηματικές ροές του ΕΚΕΤΑ αυξήθηκαν κατά 55,6%.
Σε φάση κατασκευής τα αναπτυξιακά έργα
Πολύ σημαντική εξέλιξη του 2024 ήταν το ότι το ΕΚΕΤΑ πέρασε στην πράξη όσον αφορά τον αναπτυξιακό του σχεδιασμό και εισήλθε στη φάση κατασκευής των κτηρίων του ΕΚΕΤΑ 2.0, της δρομολόγησης νέου παραρτήματος στη Νάουσα, αλλά και της κατασκευής του Κόμβου Καινοτομίας Υδρογόνου. Την ίδια στιγμή το κτήριο Agile 4.0 ξεκίνησε τη λειτουργία του ως πρότυπος χώρος για τη δοκιμή και ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογικών λύσεων και βιομηχανικών επιδείξεων στο πλαίσιο έναρξης μιας κομβικής συνεργασίας με τη βιομηχανία. Αναλυτικά, όπως αναφέρεται στην έκθεση πεπραγμένων, το κτίριο Agile 4.0, που ολοκληρώθηκε το 2023, στεγάζει τον Titan Digital Accelerator, στο πλαίσιο μιας σημαντικής αναπτυξιακού χαρακτήρα συνεργασίας που ξεκίνησε το 2024 μεταξύ του ομίλου Τιτάν, του ΕΚΕΤΑ και του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδας.
Επίσης, το μεγαλόπνοο σχέδιο του ΕΚΕΤΑ 2.0 εισήλθε κατά το 2024 σε φάση κατασκευής και συγκεκριμένα ξεκίνησε η ανέγερση του ΑΙ Nucleus εντός της Τεχνόπολης Θεσσαλονίκης, το οποίο θα προσανατολιστεί στην παροχή υπηρεσιών που θα βελτιώσουν τις γραμμές παραγωγής, λαμβάνοντας υπόψη τα σύγχρονα τεχνολογικά δεδομένα της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης. Ταυτόχρονα στις… ράγες μπήκε και η κατασκευή του έξυπνου Θερμοκηπίου-Smart AgriFood Pilot Facility (Greenhouse), αλλά και η ανέγερση του συνεδριακού κέντρου συνεργατικότητας-Remote Collaboration and Knowledge Sharing Facility στις κεντρικές εγκαταστάσεις του ΕΚΕΤΑ, το οποίο θα λειτουργήσει ως χώρος επίδειξης της έρευνας που διεξάγεται στο Ερευνητικό Κέντρο και των αποτελεσμάτων της. Επίσης, σε φάση ανέγερσης βρίσκεται από το 2024 και η υποδομή The Factory στο Λάκκωμα Χαλκιδικής, ένας χώρος φιλοξενίας startup εταιρειών και άλλων πιλοτικών μονάδων του ΕΚΕΤΑ, καθώς και επιχειρηματικών πρωτοβουλιών για όλα τα Ινστιτούτα του Κέντρου. Η υποδομή αυτή θα περιλαμβάνει εξειδικευμένα εργαστήρια και γραφεία που θα επικεντρώνονται σε τεχνολογίες, όπως η παραγωγή βιοκαυσίμων, η αποθήκευση ενέργειας, η δέσμευση διοξειδίου του άνθρακα και η ναυτιλία.
Όπως επισημαίνεται στην έκθεση πεπραγμένων για το 2024, «η έναρξη κατασκευής των νέων κτηρίων και υποδομών σηματοδοτεί ένα κρίσιμο βήμα για την ενίσχυση της επιστημονικής και ερευνητικής αριστείας. Η ολοκλήρωση αυτού του υπερσύγχρονου πράσινου οικοσυστήματος, όχι μόνο θα παγιώσει τη θέση του ΕΚΕΤΑ ως πυρήνα γνώσης και εξέλιξης, αλλά θα συμβάλει καθοριστικά στη δημιουργία συνθηκών οικονομικής ανάπτυξης με επίκεντρο την οικονομία εμπλουτισμού και διαχείρισης καινοτόμου γνώσης».
Μεταξύ άλλων, κατά το 2024 προχώρησε η διαγωνιστική διαδικασία για την ανάδειξη αναδόχου εργολάβου για την ανέγερση του Κόμβου Καινοτομίας Υδρογόνου. Οι κατασκευαστικές εργασίες για την ερευνητική υποδομή αναμένεται να ξεκινήσουν την άνοιξη του 2025 και να ολοκληρωθούν μέχρι το καλοκαίρι του 2026. Η λειτουργία της υποδομής θα διασφαλίσει την επιτυχή εφαρμογή των τεχνολογιών και θα μπουν οι βάσεις για την ενίσχυση της έρευνας και την καινοτομία στον τομέα του πράσινου υδρογόνου στη χώρα μας. Ο εν λόγω Κόμβος θα αναπτυχθεί σε οικόπεδο 20 στρεμμάτων στην έκταση της πρώην ΑΕΒΑΛ στην περιοχή της Πτολεμαΐδας.
Παράλληλα δρομολογήθηκε η δημιουργία παραρτήματος του ΕΚΕΤΑ στη Νάουσα με αντικείμενο θέματα έρευνας στους τομείς της αγροτεχνολογίας, της αγροδιατροφής και των agrologistics και συμφωνήθηκε με τον δήμο η υπογραφή σχετικού συμβολαίου που θα περιλαμβάνει, πέραν της λειτουργίας παραρτήματος, και την από κοινού ανάπτυξη θερμοκοιτίδας τοπικών επιχειρήσεων.
Επόμενος πρόεδρος θα είναι, όπως όλα δείχνουν, ο σημερινός αντιπρόεδρος του ΕΚΕΤΑ και διευθυντής του ΙΜΕΤ, Δρ Ευάγγελος Μπεκιάρης, που αναλαμβάνει σε μια πολύ καλή στιγμή για το Κέντρο και αναμένεται να συνεχίσει στον ίδιο δρόμο.
1604 εργαζόμενοι υψηλής εξειδίκευσης
Όσον αφορά στα υπόλοιπα μέτωπα, το ΕΚΕΤΑ παρέμεινε κατά το 2024 πολύ σημαντικός εργοδότης προσωπικού υψηλής εξειδίκευσης, απασχολώντας 1604 εργαζομένους σε θέσεις τέτοιου τύπου. Μάλιστα, το 50% του προσωπικού είχε ηλικία μικρότερη ή ίση των 34 ετών, ενώ τα 4/5 του προσωπικού δεν ξεπερνούσαν σε ηλικία τα 44 έτη.
Επίσης, στο τέλος του 2024, με την ολοκλήρωση του τέταρτου έτους του χρηματοδοτικού προγράμματος «Ορίζοντας Ευρώπη», το ΕΚΕΤΑ διατηρήθηκε στην πρώτη θέση στην Ελλάδα και στην εντέκατη θέση των διακεκριμένων ερευνητικών κέντρων της Ευρώπης όσον αφορά την προσέλκυση χρηματοδότησης από ευρωπαϊκά ανταγωνιστικά προγράμματα.
Όσο για την επιστημονική συγγραφική δραστηριότητα του Κέντρου το 2024 αποτυπώθηκε σε 951 δημοσιεύσεις, η δε απήχηση του συγγραφικού αυτού έργου στη διεθνή επιστημονική κοινότητα αυξήθηκε κατά 35,3% συγκριτικά με το 2023, με το πλήθος των αναφορών των δημοσιεύσεων να διαμορφώνεται στις 25.232.
Σύνδεση της έρευνας με την αγορά
Κατά το 2024 το ΕΚΕΤΑ διατήρησε επίσης τον ρόλο του ως συνδετικός κρίκος ανάμεσα στο ερευνητικό ιστό και την αγορά. Ως βασικός φορέας-αγωγός 3 συνεργατικών σχηματισμών και ενός Κέντρου Ικανοτήτων συνεργάστηκε με πλήθος επιχειρήσεων με έμφαση στην ανάπτυξη καινοτομίας, εστιάζοντας στους τομείς της βιομηχανίας 4.0, των μεταφορών και των έξυπνων κτηρίων.
Κατά τη διάρκεια του 2024 έντονη ήταν η δραστηριότητα των εταιρειών-τεχνοβλαστών (spinoffs) του, ενώ προχώρησε στην ίδρυση δύο ακόμη στον τομέα της υγείας και της βιομηχανίας. Πρόκειται για την 4omics, εταιρεία βιοπληροφορικής που ειδικεύεται στην ανάλυση και επεξεργασία δεδομένων αλληλούχισης υψηλής απόδοσης και την Complago, με αποστολή την παροχή καινοτόμων λύσεων κανονιστικής συμμόρφωσης, επικεντρωμένη στις ανάγκες της βιομηχανίας.
Παράλληλα, το Γραφείο Μεταφοράς Τεχνολογίας του ΕΚΕΤΑ συνέχισε το 2024 να στηρίζει την εμπορική αξιοποίηση των ερευνητικών αποτελεσμάτων του οργανισμού. Μάλιστα, περισσότερες από 40 ερευνητικές ομάδες έγιναν αποδέκτες των υπηρεσιών του ΕΚΕΤΑ, υπογράφηκαν 2 συμφωνητικά παραχώρησης δικαιωμάτων χρήσης 7 διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας (licensing agreements) σε start-up εταιρείες των ΗΠΑ και ιδρύθηκε μία νέα spin off στον ευρύτερο χώρο της υγείας.
Οι στόχοι για το 2025
Για το 2025 οι στόχοι του ΕΚΕΤΑ είναι πολλαπλοί: Διατήρηση της ερευνητικής αριστείας του στις παραδοσιακές θεματικές του, αύξηση του αριθμού του προσωπικού, ενίσχυση πρωτοβουλιών στη βάση των στόχων της Βιώσιμης Ανάπτυξης, ενίσχυση του ρόλου του στην παροχή καινοτόμων λύσεων για την αγορά του σήμερα και του αύριο, περαιτέρω διεύρυνση του δικτύου των συνεργατών του, βελτίωση των δεικτών μεταφοράς τεχνολογίας και επικέντρωση στην αύξηση του αριθμού των ευρεσιτεχνιών και των συμβάσεων εμπορικής αξιοποίησης (Licensing) και τέλος ανάληψη δράσεων για τη σταδιακή οικοδόμηση εμπιστοσύνης στις τεχνολογίες Τεχνητής Νοημοσύνης.