Η Ευρωπαϊκή Ένωση σκοπεύει να τερματίσει όλες τις εισαγωγές αερίου και να προχωρήσει στην σταδιακή κατάργηση πετρελαίου από τη Ρωσία στα τέλη του 2027, με βάση συμφωνία που κλείστηκε στις Βρυξέλλες μεταξύ αντιπροσώπων των κυβερνήσεων των 27 κρατών μελών της και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
«Σήμερα, μπαίνουμε στην εποχή της πλήρους ενεργειακής ανεξαρτησίας της Ευρώπης από τη Ρωσία. Το REPowerEU έχει αποδώσει καρπούς. Μας προστάτευσε από τη χειρότερη ενεργειακή κρίση των τελευταίων δεκαετιών και μας βοήθησε να μεταβούμε από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα με ταχύτητα ρεκόρ. Σήμερα, σταματάμε μόνιμα αυτές τις εισαγωγές. Εξαντλώντας τα όπλα του Πούτιν, στεκόμαστε αλληλέγγυοι με την Ουκρανία και στρέφουμε το βλέμμα μας σε νέες ενεργειακές συνεργασίες και ευκαιρίες για τον τομέα», δήλωσε η Πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν.
«Η ιστορική αυτή απόφαση έρχεται σε μια στιγμή που υπάρχουν εναλλακτικές επιλογές. Ως χρυσός κανόνας θα έλεγα ότι είναι η διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας γιατί αλλιώς δημιουργούνται τρωτά σημεία σε γεωστρατηγικό και γεωπολιτικό επίπεδο», είπε από τη δική του πλευρά ο Φατίχ Μπιρόλ, Εκτελεστικός Διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας.
Κατά τη Μόσχα αυτή η απόφαση θα αναγκάσει την Ένωση να χρησιμοποιεί πιο ακριβή ενέργεια και θα «επιταχύνει» την πτώση της ισχύος της. «Αυτό σημαίνει ότι η Ευρώπη καταδικάζει τον εαυτό της σε πολύ πιο ακριβές πηγές ενέργειας», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ σε δημοσιογράφους σε συνέντευξη Τύπου, προσθέτοντας: «Αυτό θα επιταχύνει μόνο τη διαδικασία… της απώλειας της ηγεσίας της ευρωπαϊκής οικονομίας».
Βάσει του σχεδίου, για βραχυπρόθεσμες συμβάσεις που υπογράφτηκαν πριν από τη 17η Ιουνίου 2025, η απαγόρευση θα ισχύσει από την 25η Απριλίου 2026 για το υγροποιημένο φυσικό αέριο (ΥΦΑ) και από την 17η Ιουνίου 2026 για το αέριο που μεταφέρεται μέσω αγωγών.
Για μακροπρόθεσμες συμβάσεις προμήθειας ΥΦΑ, η απαγόρευση θα τεθεί σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2027, όπως προβλέπει η 19η δέσμη ευρωπαϊκών κυρώσεων στη Ρωσία. Για τις μακροπρόθεσμες συμβάσεις εισαγωγής αερίου που μεταφέρεται μέσω αγωγών, οι εισαγωγές θα απαγορευθούν από την 30ή Σεπτεμβρίου 2027, με προϋπόθεση την εκπλήρωση των στόχων για τα αποθέματα αερίου, και το αργότερο ως την 1η Νοεμβρίου 2027.
Ως τον Οκτώβριο, η Ρωσία ήταν η πηγή περίπου του 12% των εισαγωγών αερίου στην ΕΕ. Συγκριτικά, τα κράτη μέλη εισήγαγαν περί το 45% του αερίου που κατανάλωναν πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022. Η Ουγγαρία, η Γαλλία και το Βέλγιο συγκαταλέγονται στα κράτη μέλη που εξακολουθούν να εισάγουν ρωσικό φυσικό αέριο.
Σύμφωνα με τη συμφωνία, τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλουν εθνικά σχέδια διαφοροποίησης που να περιγράφουν μέτρα για τη διαφοροποίηση του εφοδιασμού τους με φυσικό αέριο και πετρέλαιο έως την 1η Μαρτίου 2026. Θα πρέπει επίσης να ενημερώσουν την Επιτροπή εντός ενός μηνός από την έναρξη ισχύος του κανονισμού εάν έχουν συμβάσεις προμήθειας ρωσικού φυσικού αερίου ή εθνικές νομικές απαγορεύσεις.
Η Επιτροπή θα διενεργήσει αξιολόγηση των σχεδίων και θα εκδώσει συστάσεις, όπου είναι σκόπιμο, το αργότερο τρεις μήνες μετά την παραλαβή των σχεδίων. Επιπλέον, η Επιτροπή είναι έτοιμη να υποστηρίξει τα κράτη μέλη σε όλη τη διαδικασία.
Για να αποφευχθεί η παράκαμψη της απαγόρευσης φυσικού αερίου, ο νέος κανονισμός θεσπίζει μηχανισμούς παρακολούθησης και την υποχρέωση των αρχών να συνεργάζονται και να ανταλλάσσουν πληροφορίες σχετικά με τις εισαγωγές φυσικού αερίου. Η Επιτροπή θα υποστηρίξει τα κράτη μέλη και θα παρακολουθεί στενά, από κοινού με τον Οργανισμό Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας της ΕΕ (ACER), την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) και την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF), την πρόοδο και τις επιπτώσεις της σταδιακής κατάργησης των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου.
Τα μέτρα που ορίζονται στον κανονισμό θα εφαρμοστούν με προσεκτικά χρονικά προγραμματισμένο και καλά συντονισμένο τρόπο με τα κράτη μέλη, για την ελαχιστοποίηση των πιθανών επιπτώσεων στις τιμές, τη σταθεροποίηση των αγορών μέσω ασφαλών και προβλέψιμων εναλλακτικών προμηθειών και την παροχή ασφάλειας δικαίου.
Στο μεταξύ, τέσσερις πηγές του πρακτορείου ειδήσεων Reuters ανέφεραν πως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέλει να υποβάλει επίσημη πρόταση εντός της εβδομάδας για τη χρήση ρωσικών δεσμευμένων πόρων ώστε να χρηματοδοτηθεί η Ουκρανία, που αφήνει επίσης ανοικτά τα ενδεχόμενα κοινού δανεισμού της ΕΕ από τις διεθνείς χρηματαγορές, ή συνδυασμού των δυο επιλογών.
Οι ηγέτες της ΕΕ συμφώνησαν τον Οκτώβριο να καλύψουν τις «πιεστικές οικονομικές ανάγκες» της Ουκρανίας την προσεχή διετία, αλλά χωρίς να εγκρίνουν σχέδιο για τη χρήση 140 δισ. ευρώ ρωσικών δεσμευμένων πόρων στην Ευρώπη ώστε να χορηγηθεί δάνειο στο Κίεβο, ιδίως λόγω ανησυχιών για τους νομικούς κινδύνους που ήγειρε το Βέλγιο.
Το μεγαλύτερο μέρος των ρωσικών πόρων που έχουν παγώσει στην Ευρώπη βρίσκεται στο βελγικό αποθετήριο αξιογράφων Euroclear.
Με βάση την πρόταση της Κομισιόν, η Ουκρανία θα αποπληρώσει το δάνειο μόνο αν η Ρωσία της προσφέρει επανορθώσεις για τις ζημιές εξαιτίας του πολέμου. Το κείμενο αναμένεται να εγκριθεί σήμερα, κατά τις πηγές του Ρόιτερς.
Εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δεν σχολίασε την ουσία του κειμένου ερωτηθείς σχετικά από το πρακτορείο, περιοριζόμενος να αναφέρει ότι οι επίτροποι «θα εξετάσουν επιλογές» για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας και αναμένεται «να εγκρίνουν» την πρόταση για αυτό.