Διεθνής ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών: «Η κακοποίηση σε εγκλωβίζει, δεν ξέρω τι σημαίνει αγάπη» – Μαρτυρία που κόβει την ανάσα
Σήμερα είναι η διεθνής ημέρα για την εξάλειψη της βίας κατά των γυναικών.
Η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, με απόφασή της στις 17 Δεκεμβρίου 1999, ανακήρυξε την 25η Νοεμβρίου ως Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών για να αναδείξει ένα σημαντικό πρόβλημα με παγκόσμια διάσταση. Η Ημέρα αυτή είχε καθιερωθεί ήδη από το 1981 από γυναικείες οργανώσεις, σε ανάμνηση της φρικτής δολοφονίας των τριών αδελφών Μιραμπάλ, πολιτικών αγωνιστριών από την Δομινικανή Δημοκρατία, με διαταγή του δικτάτορα Τρουχίλο στις 25 Νοεμβρίου 1960.
Η βία κατά των γυναικών και των κοριτσιών αποτελεί σοβαρή παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και συνιστά εκδήλωση των ιστορικά άνισων σχέσεων ισχύος μεταξύ των γυναικών και των ανδρών, οι οποίες έχουν οδηγήσει σε επικυριαρχία και διακρίσεις κατά των γυναικών από τους άνδρες και στην παρακώλυση της πλήρους προόδου των γυναικών . Αποτελεί επίσης έναν από τους ζωτικής σημασίας κοινωνικούς μηχανισμούς μέσω των οποίων οι γυναίκες εξαναγκάζονται σε υποδεέστερη θέση σε σύγκριση με τους άνδρες.
Σύμφωνα με την έρευνα που διεξήχθη από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (FRA,2014), περίπου 13 εκατομμύρια γυναίκες στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) έχουν πέσει θύματα σωματικής βίας, ήτοι ποσοστό 7 % των γυναικών ηλικίας 18–74 ετών, 3,7 περίπου εκατομμύρια γυναίκες έχουν υποστεί σεξουαλική βία ήτοι ποσοστό 2 % των γυναικών ηλικίας 18–74 ετών. Μία στις 20 γυναίκες (5 %) έχει πέσει θύμα βιασμού από την ηλικία των 15 ετών και άνω και 18 % των γυναικών έχουν πέσει θύματα εξακολουθητικής παρενόχλησης από την ηλικία των 15 ετών και άνω. Επίσης, περίπου το 12 % των γυναικών έχουν βιώσει κάποια μορφή σεξουαλικής κακοποίησης ή κάποιο συναφές περιστατικό από κάποιον ενήλικα πριν από την ηλικία των 15 ετών. Και τέλος, το ήμισυ όλων των γυναικών στην ΕΕ (53 %) αυτοπεριορίζουν τις μετακινήσεις τους στον δημόσιο χώρο από φόβο μήπως υποστούν σωματική ή σεξουαλική κακοποίηση.
Την πρώτη περίοδο της πανδημίας του κορονοϊού, η βία κατά των γυναικών χαρακτηρίστηκε από το Συμβούλιο της Ευρώπης ως η «σκιώδης πανδημία». Η πρόεδρος της GREVIO 3 , Marceline Naudi σε ανακοίνωσή της ανέφερε ότι «για πολλές γυναίκες και παιδιά, το σπίτι δεν είναι ένα ασφαλές μέρος», δεδομένου ότι οι πολιτικές απομόνωσης και περιορισμού που εφαρμόστηκαν από τα κράτη προκειμένου να αντιμετωπιστεί η διάδοση του κορονοϊού, για τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας είχε ως συνέπεια την περαιτέρω αύξηση του κινδύνου και την έκθεσή τους σε όλες τις μορφές έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας λόγω του περιορισμού της μετακίνησής τους και της συγκατοίκησης συνεχώς με τον κακοποιητή τους. Ο κίνδυνος αυτός υπήρξε ακόμη μεγαλύτερος για γυναίκες και κορίτσια ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, όπως για παράδειγμα οι γυναίκες πρόσφυγες και αιτούσες άσυλο, μετανάστριες, γυναίκες με αναπηρία, ηλικιωμένες γυναίκες κ.α.
Με αφορμή την Διεθνή Ημέρα για την Εξάλειψη της Βίας κατά των Γυναικών, πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα στο θέατρο «Αλίκη» κοινή εκδήλωση από το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη και το υπουργείο Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που γνωστοποίησε ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, το 2025 η Άμεση Δράση ανταποκρίθηκε σε 313 περισσότερες ενεργοποιήσεις του Panic Button σε σχέση με το 2024, δηλαδή 52% παραπάνω ενεργοποιήσεις. Παράλληλα επεσήμανε ότι το 2024 σημειώθηκαν 60 ενεργοποιήσεις το μήνα και φέτος σημειώνονται 91 ενεργοποιήσεις το μήνα.
Παράλληλα, τόνισε ότι οι γυναίκες που εγκατέστησαν την εφαρμογή ήταν 439 το μήνα κατά μέσο όρο για το 2024 και 470 το 2025. Περίπου μία στις τρεις γυναίκες θύματα εγκαθιστά το Panic Button στο κινητό της ενώ οι αστυνομικοί χειρίζονται καθημερινά 60 περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας.
Επιπρόσθετα τόνισε ότι οι συλλήψεις αυξήθηκαν κατά 7% καθώς από τα 60 περιστατικά που σημειώνονται καθημερινά πραγματοποιούνται 47 συλλήψεις. Το 2024, όπως τόνισε, σχηματίστηκαν 18.500 δικογραφίες και πραγματοποιήθηκαν 11.330 συλλήψεις ενώ μέσα στο 2025 έχουν σχηματιστεί 19.000 δικογραφίες και έχουν γίνει πάνω από 12.000 συλλήψεις. Επιπλέον το 2024 έγιναν 26.850 κλήσεις στο 100 για περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας ενώ φέτος, μέχρι στιγμής, έχουν γίνει 30.500 κλήσεις.
Η Αστυνομική Διευθύντρια της Διεύθυνσης Κοινωνικής Αστυνόμευσης της ΕΛΑΣ παρουσίασε το απολογισμό του έργου του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, όπου μεταξύ άλλων, τόνισε ότι μέχρι στιγμής μέσα στο έτος 1.357 γυναίκες έχουν μεταφερθεί με περιπολικό σε ιατροδικαστή ή νοσοκομείο, 328 φιλοξενήθηκαν σε safehouses, ενώ έγιναν 1.647 φυλάξεις σπιτιών γυναικών. ,
Θύμα που βίωνε την κακοποίηση επί 15 χρόνια μίλησε στην ΕΡΤ και τα λόγια της συγκλονίζουν. Με αλλοιωμένη φωνή και πλάτη στον φακό μια κακοποιημένη γυναίκα, η Ελένη, έσπασε τη σιωπή της για την συστηματική κακοποίηση, σωματική και ψυχολογική, που βίωνε από τον σύζυγό της επί 15 χρόνια.
«Κάποια στιγμή μαθαίνεις να ζεις με αυτό και το συνηθίζεις» λέει εξιστορώντας τις άσχημες αναμνήσεις του παρελθόντος. «Η βία ήταν όλων των μορφών, ήταν ψυχική, ήταν στέρηση χρημάτων, ήταν στέρηση ελευθερίας, ήταν σωματική, ήταν βιασμοί, απαγορευόταν τα πάντα…», ανέφερε.
Όπως υποστηρίζει έκανε προσπάθειες να γλιτώσει από τον εφιάλτη που ζούσε: «Κάποια στιγμή εγκλωβίζεσαι, κυρίως όταν μιλάμε για πριν από 10-12 χρόνια όπου δεν υπήρχε και το κράτος αυτό. Υπήρχαν απειλές ότι αν φύγεις είναι εγκατάλειψη στέγης. Αν φύγεις είναι η αρπαγή των παιδιών».
Καθημερινή άγρια κακοποίηση επί 15 χρόνια
Πέντε χρόνια πλέον διαζευγμένη, περιγράφει τη στιγμή που κατάφερε να καλέσει την αστυνομία και να καταγγείλει τον πρώην σύζυγό της: «Ήρθαν βράδυ, μας πήραν όλους μέσα. Έκανα τη δήλωση. Τον προειδοποίησαν να μην ξαναγυρίσει σπίτι και μέσα σε δυο βδομάδες, είχα βγάλει και τα περιοριστικά μέτρα».
«Η βία είναι και ψυχολογική, λεκτική, σωματική, είναι και οικονομική» δηλώνει η Μαρία Ψαράκου, νομική σύμβουλος κέντρου κακοποιημένων γυναικών του Δήμου Αιγιαλείας.
Οι δομές φιλοξενίας σε δήμους της χώρας παίζουν καθοριστικό ρόλο στην προστασία των θυμάτων, στην ενδυνάμωση και την επανένταξη τους στην κοινότητα. Η Ελένη προσπαθεί να επουλώσει τις πληγές της. «Η κακοποίηση σε εγκλωβίζει, σε εγκλωβίζει στον εαυτό σου. Σε εγκλωβίζει σε ένα μαύρο περιβάλλον στο οποίο πιστεύεις ότι δεν έχεις σωτηρία ό,τι εκεί θα παραμείνεις. Δεν ξέρω τι σημαίνει αγάπη», καταλήγει.