Τα τεκμήρια δημιουργήθηκαν στο τέλος της δεκαετίας του 70’, με στόχο να αντιμετωπίσουν τη φοροδιαφυγή.
Στη διάρκεια των ετών που ακολούθησαν, τα τεκμήρια διευρύνθηκαν, ενισχύθηκαν στην περίοδο της μνημονιακής κρίσης, κωδικοποιήθηκαν, αλλά δεν καταργήθηκαν. Αν και χαρακτηρίζονται “εργαλείο” για τον εντοπισμό αδήλωτων εισοδημάτων, τελικά δημιουργούν στρεβλώσεις. Είναι ενδεικτικό ότι άτομα με περιουσία παλαιότερων ετών αλλά χαμηλό τρέχον εισόδημα (άνεργοι, συνταξιούχοι, αυτοαπασχολούμενοι) φορολογούνται σαν να είχαν εισόδημα που δεν διαθέτουν κι έτσι δημιουργείται αίσθημα φορολογικής αδικίας. Χαρακτηριστικό παράδειγμα; Συνταξιούχος με παλαιό ΙΧ και ιδιόκτητη κατοικία, εμφανίζεται με τεκμαρτό εισόδημα υψηλότερο από τη σύνταξη του.
Πλέον, με την ενεργοποίηση ψηφιακών φορολογικών διαδικασιών και σύγχρονων μεθόδων ελέγχου, τα τεκμήρια μοιάζουν παρωχημένα και ήδη ξεκίνησε το “ξήλωμα” τους. Η αρχή θα γίνει από την επόμενη κιόλας χρονιά, καθώς παράλληλα με τις μειώσεις φόρου που φέρνει η νέα φορολογική κλίμακα, τροποποιούνται και μειώνονται τα τεκμήρια για τις κατοικίες, τα αυτοκίνητα και τα σκάφη. Επιπλέον θα εξαιρούνται από την ελάχιστη αντικειμενική δαπάνη των 3.000 ευρώ τα εξαρτώμενα τέκνα που έχουν ίδιο εισόδημα. Το ετήσιο δημοσιονομικό κόστος εκτιμάται σε 40 εκατ. ευρώ και ωφελούμενοι είναι περίπου 477.000 φορολογούμενοι με προστιθέμενη διαφορά φόρου εξαιτίας των τεκμηρίων διαβίωσης.
Το τεκμήριο ιδιοκατοίκησης είναι από τα πιο “ύπουλα”, καθώς ένα κληρονομημένο ακίνητο μπορεί να σε εμφανίζει πλούσιο, ενώ στην πραγματικότητα τα βγάζεις πέρα με το ζόρι. Επιπλέον, όντας αμετάβλητα τα όρια που προσαυξάνουν το τεκμήριο, ενώ οι αντικειμενικές αξίες έχουν αυξηθεί, μπορείς πολύ εύκολα να πιαστείς στη “δαγκάνα”.
Αυτές τις στρεβλώσεις έρχεται να διορθώσει το υπουργείο Οικονομικών, “κουρεύοντας” τους βασικούς συντελεστές κατά 30%. Έτσι, για παράδειγμα, μια κατοικία 120 τ.μ., που επιβαρύνεται σήμερα με τεκμήριο 5.800 ευρώ, κατεβαίνει στις 4.040 ευρώ.
Eτήσια αντικειμενική δαπάνη, με βάση τα τετραγωνικά μέτρα της ιδιοκατοικούμενης ή μισθωμένης ή της δωρεάν παραχωρούμενης κύριας κατοικίας
Τετραγωνικά μέτραΟριακός συντελεστής σήμερα (ευρώ ανά τ.μ.)Αντικειμενική δαπάνη σήμεραΟριακός συντελεστής νέος (ευρώ ανά τ.μ.)Αντικειμενική δαπάνη νέαΜείωση80403.200282.240-30%120655.800454.040-30%20011014.6007710.200-30%30020034.60014024.200-30%40040074.60028052.200-30%
Ακόμα μεγαλύτερη είναι η διόρθωση στις περιοχές- και δεν είναι λίγες- όπου σήμερα η τιμή ζώνης ξεπερνά τις 2.800 ευρώ/τμ. Σήμερα τα παραπάνω ποσά προσαυξάνονται, προκειμένου για κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με τιμή ζώνης, σύμφωνα με τον αντικειμενικό προσδιορισμό των ακινήτων, από 2.800 ευρώ έως 4.999 ευρώ το τετραγωνικό μέτρο, κατά 40% και για περιοχές με τιμή ζώνης από 5.000 ευρώ και άνω το τετραγωνικό μέτρο, κατά 70%. Πλέον, μειώνονται οι ανωτέρω συντελεστές σε 30% και 58% αντίστοιχα έτσι ώστε σε αυτές τις περιοχές η αντικειμενική δαπάνη να μειωθεί κατά 35%.
Για κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με τιμή ζώνης από 2.800 ευρώ έως 4.999 ευρώ το τετραγωνικό μέτροΓια κατοικίες που βρίσκονται σε περιοχές με τιμή ζώνης 5.000 ευρώ και άνω το τετραγωνικό μέτροΣημεραΝέαΜείωσηΣημεραΝέαΜείωση4.4802.91235%5.4403.53935%8.1205.25235%9.8606.38335%20.44013.26035%24.82016.11635%48.44031.46035%58.82038.23635%104.44067.86035%126.82082.47635%
Για μονοκατοικίες, οι αντικειμενικές δαπάνες προσαυξάνονται κατά 20% όπως ισχύει σήμερα, επί των νέων όμως αντικειμενικών δαπανών, ενώ για δευτερεύουσα κατοικία παραμένει ως έχει η έκπτωση 50% επί των νέων όμως αντικειμενικών δαπανών.
Σήμερα τα αυτοκίνητα υπόκεινται σε αντικειμενικές δαπάνες βάση των κυβικών εκατοστών αποκλειστικά. Επίσης υπάρχει μείωση του ποσού ανάλογα με την παλαιότητα 30% για αυτοκίνητα 5-10 ετών και 50% για αυτοκίνητα άνω των 10 ετών. Ωστόσο το κόστος συντήρησης δεν είναι υψηλότερο για τα νεότερα αυτοκίνητα έναντι των παλαιότερων, ενώ η παρούσα κατάσταση λειτουργεί αποτρεπτικά για την αγορά νεότερου αυτοκινήτου κάτω της δεκαετίας.
Με το νέο σύστημα, για αυτοκίνητα που έχουν ταξινομηθεί μετά τις 1/11/2010, οι αντικειμενικές δαπάνες θα προσδιορίζονται βάση Co2 (κατ’αναλογία με τα τέλη κυκλοφορίας), με σημαντική μείωση των αντικειμενικών δαπανών, προσομοιάζοντας το ύψος των αντικειμενικών δαπανών που έχουν σήμερα τα αυτοκίνητα άνω των δέκα ετών.
Κλίμακα σήμερα
Κυβικά εκατοστάΟριακός συντελεστής (ανά 100 κυβικά) για νέα αυτοκίνηταΟριακός συντελεστής (ανά 100 κυβικά) για αυτοκίνητα άνω των δέκα ετώνΈως 12004000200020006003003000900450>30001200600
Νέα κλίμακα για οχήματα που έχουν ταξινομηθεί από 1/11/2010 βάση Co2
Co2Οριακός συντελεστής (ανά γραμμάριο εκπομπών Co2)1-1222000123-13930140-16645>16660
Ηλεκτρικά οχήματα:
Αντικειμενικές δαπάνες σήμεραΑντικειμενικές δαπάνες νέεςΟχήματα μηδενικών ρύπων με λιανική τιμή προ φόρων έως 50.00000Οχήματα μηδενικών ρύπων με λιανική τιμή προ φόρων άνω των 50.00040002000
Όσον αφορά στα σκάφη αναψυχής, σήμερα η τεκμαρτή δαπάνη από κάθε σκάφος μειώνεται ανάλογα με την παλαιότητά του κατά ποσοστό 15% αν έχει περάσει χρονικό διάστημα πάνω από πέντε έτη και μέχρι δέκα έτη από το έτος που νηολογήθηκε για πρώτη φορά και 30% αν έχει περάσει χρονικό διάστημα πάνω από δέκα έτη.
Μειώνεται κατά 30% η τεκμαρτή δαπάνη και για τα νεότερα σκάφη, καθώς οι δαπάνες συντήρησης δεν είναι υψηλότερες στα νεότερα, αλλά και με σκοπό την ενίσχυση της αγοραστικής δύναμης.