Ανακαλύφθηκε τυχαία θησαυρός με 56 σπάνια νομίσματα στο πιο απρόσμενο μέρος – Οι αρχαιολόγοι δεν το περίμεναν και τώρα «ξαναγράφουν» την ιστορία της περιοχής
Μια πρωτοποριακή αρχαιολογική ανακάλυψη στην Κροατία χαιρετίζεται ως ένα από τα σημαντικότερα μεσαιωνικά νομισματικά ευρήματα που έχουν καταγραφεί ποτέ στην Ευρώπη.
Κατά τη διάρκεια της εν εξελίξει έρευνας στον χώρο της Batina, στην περιοχή Baranja, μια τοποθεσία που σχετίζεται κυρίως με οικισμούς της Εποχής του Σιδήρου και το ρωμαϊκό σύστημα συνόρων, οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν απροσδόκητα έναν εξαιρετικά σπάνιο θησαυρό από πρώιμα μεσαιωνικά ασημένια νομίσματα που συνδέονται με την περίοδο της Πρώτης Σταυροφορίας.
Οι ειδικοί λένε ότι το εύρημα θα μπορούσε να επαναπροσδιορίσει την τρέχουσα κατανόηση των μεσαιωνικών οδών κυκλοφορίας, της οικονομικής ιστορίας και της κίνησης των σταυροφόρων στην κεντρική και νοτιοανατολική Ευρώπη.
Ο αρχαιολογικός χώρος της Batina είναι ευρέως γνωστός για τα πλούσια στρώματά του από την Εποχή του Σιδήρου και το ρωμαϊκό σύστημα συνόρων. Οι αρχαιολογικές εργασίες που διεξάγονται από το 2008 έχουν επικεντρωθεί κυρίως σε αρχαίες οχυρώσεις, ρωμαϊκές στρατιωτικές δομές και προϊστορικούς πολιτισμικούς ορίζοντες. Για τον λόγο αυτό, οι αρχαιολόγοι δεν περίμεναν κανένα σημαντικό μεσαιωνικό υλικό—πολύ περισσότερο μια σημαντική ανακάλυψη νομισμάτων.
Ο επιμελητής και αρχαιολόγος Domagoj Dujmić τόνισε ότι η ανακάλυψη έγινε εντελώς απροσδόκητα. Η ερευνητική ομάδα εξέταζε αποθέσεις της ρωμαϊκής εποχής όταν συνάντησε αντικείμενα που σαφώς δεν ανήκαν στα αρχαία στρώματα.
«Δεν περιμέναμε να βρούμε τίποτα μεσαιωνικό εδώ, ειδικά ασημένια νομίσματα τέτοιας σπανιότητας», εξήγησε ο Dujmić. «Ακόμη και στη Γαλλία, όπου κόπηκαν αυτά τα νομίσματα, δείγματα αυτού του τύπου είναι εξαιρετικά σπάνια λόγω της πανευρωπαϊκής έλλειψης αργύρου που χαρακτήρισε εκείνη την περίοδο».
Ο θησαυρός αποτελείται από 56 μεσαιωνικά γαλλικά ασημένια νομίσματα που προέρχονται από το Λιμόζ, την Τουλούζη, το Αλμπί και την επισκοπή του Λε Πουί. Αυτά τα νομίσματα παρήχθησαν μεταξύ του τέλους του 9ου αιώνα και των μέσων του 13ου αιώνα, ένα χρονικό διάστημα που συμπίπτει σε μεγάλο βαθμό με την εποχή της Πρώτης Σταυροφορίας (1096-1099).
Η εμφάνισή τους στην Κροατία—μακριά από τα κέντρα κοπής τους—αποκαλύπτει απροσδόκητες συνδέσεις μεταξύ των περιοχών της Δυτικής Ευρώπης και της λεκάνης του Δούναβη.
Η μεσαιωνική περίοδος που αντιπροσωπεύουν αυτά τα νομίσματα σημαδεύτηκε από μια σοβαρή κρίση αργύρου σε όλη την Ευρώπη. Ο περιορισμός της εξόρυξης, η πολιτική αστάθεια και οι κομμένες εμπορικές οδοί προκάλεσαν εκτεταμένη έλλειψη αργύρου. Ως αποτέλεσμα, τα νομισματοκοπεία στα γαλλικά εδάφη παρήγαγαν πολύ λιγότερα νομίσματα από ό,τι σε προηγούμενους ή μεταγενέστερους αιώνες.
Πολλοί τύποι σώζονται σήμερα μόνο σε μεμονωμένα ή πολύ περιορισμένα δείγματα. Αυτό είναι που καθιστά τον κροατικό θησαυρό τόσο εξαιρετικό: ορισμένα από τα κομμάτια που βρέθηκαν στην Batina αντιπροσωπεύουν πάνω από το 10 τοις εκατό όλων των γνωστών δειγμάτων του τύπου τους παγκοσμίως.
Από νομισματική άποψη, μια τέτοια συγκέντρωση είναι κάτι παραπάνω από εκπληκτική. Όχι μόνο τοποθετεί την Κροατία στον χάρτη των σημαντικών μεσαιωνικών ανακαλύψεων νομισμάτων, αλλά αναδεικνύει το εύρημα σε μία από τις σημαντικότερες μεσαιωνικές νομισματικές ανακαλύψεις που έχουν καταγραφεί ποτέ στην Ευρώπη.
Επειδή τα νομίσματα χρονολογούνται από την εποχή της Α’ Σταυροφορίας και προέρχονται από περιοχές που συμμετείχαν βαθιά στην κινητοποίηση των σταυροφόρων, οι μελετητές πιστεύουν ότι ο θησαυρός μπορεί να συνδέεται με την κίνηση σταυροφόρων ή προσκυνητών που ταξίδευαν προς τους Αγίους Τόπους.
Η γεωγραφική θέση της Κροατίας την έκανε διάδρομο για ομάδες που ταξίδευαν μέσω των Βαλκανίων προς την Κωνσταντινούπολη και την Ανατολική Μεσόγειο.
Ενώ τα ιστορικά κείμενα αναφέρουν μεγάλους σταυροφορικούς στρατούς να ακολουθούν γνωστές διαδρομές, αμέτρητες μικρότερες ομάδες, οικογένειες ή ανεξάρτητοι προσκυνητές πιθανότατα ταξίδευαν σε λιγότερο τεκμηριωμένα μονοπάτια.
Η ανακάλυψη στην Batina παρέχει υλική απόδειξη ότι ταξιδιώτες από τη Δυτική Ευρώπη μπορεί να πέρασαν από τη βόρεια Κροατία κατά τον 11ο και 12ο αιώνα. Η παρουσία γαλλικών ασημένιων νομισμάτων σε έναν χώρο που κυριαρχείται από ευρήματα της Εποχής του Σιδήρου και της ρωμαϊκής περιόδου ανοίγει τη δυνατότητα χαρτογράφησης εναλλακτικών μεσαιωνικών ταξιδιωτικών δικτύων.
Πέρα από τον άμεσο ενθουσιασμό γύρω από τον θησαυρό, οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι αυτή η ανακάλυψη θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει ευρύτερες ιστορικές ερμηνείες του μεσαιωνικού εμπορίου, των προσκυνημάτων και της στρατιωτικής επιμελητείας. Τα σπάνια ασημένια νομίσματα από την εποχή της Α’ Σταυροφορίας προσφέρουν πολύτιμα στοιχεία για τις οικονομικές συνθήκες, τη μακροχρόνια κυκλοφορία νομισμάτων και τις διαπολιτισμικές συναντήσεις.
Επιπλέον, επειδή τα νομίσματα βρέθηκαν σε μια τοποθεσία που δεν είχε συσχετιστεί προηγουμένως με μεσαιωνικό οικισμό ή δραστηριότητα, εγείρουν νέα ερωτήματα σχετικά με το πώς και γιατί τόσο πολύτιμο νόμισμα κατέληξε σε αυτό το συγκεκριμένο μέρος της Κροατίας. Κρύφτηκαν σκόπιμα; Χάθηκαν κατά μήκος μιας ταξιδιωτικής διαδρομής; Θάφτηκαν για φύλαξη κατά τη διάρκεια σύγκρουσης; Η εν εξελίξει ανάλυση μπορεί να αποκαλύψει απαντήσεις.
Το Υπουργείο Πολιτισμού και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, το οποίο υποστηρίζει τις ανασκαφές στην Batina για πάνω από 15 χρόνια, χαιρέτισε το εύρημα ως απόδειξη της επιστημονικής σημασίας της μακροπρόθεσμης αρχαιολογικής επένδυσης. Η αρχαιολογική κληρονομιά της Κροατίας εκτείνεται σε χιλιάδες χρόνια, αλλά οι μεσαιωνικές νομισματικές ανακαλύψεις αυτού του μεγέθους είναι εξαιρετικά σπάνιες.
Ο ασημένιος θησαυρός της Batina αποτελεί πλέον ένα ορόσημο όχι μόνο για την κροατική αρχαιολογία αλλά και για τη μεσαιωνική έρευνα σε ολόκληρη την Ευρώπη. Καθώς περαιτέρω μελέτες εξετάζουν τη μεταλλουργική σύνθεση των νομισμάτων, τα χαρακτηριστικά κοπής και το ιστορικό πλαίσιο, οι ερευνητές αναμένουν ότι η ανακάλυψη θα συμβάλλει σημαντικά στην παγκόσμια κατανόηση της εποχής της Α’ Σταυροφορίας και της κυκλοφορίας του μεσαιωνικού ασημένιου νομίσματος.
Η σημασία της ανακάλυψης εκτείνεται πέρα από τους ακαδημαϊκούς κύκλους, καθώς ο θησαυρός είναι τώρα διαθέσιμος για δημόσια θέαση στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Osijek.
Προσεκτικά συντηρημένα και εκτεθειμένα δίπλα σε πληροφορίες πλαισίου σχετικά με την προέλευσή τους και τη μεσαιωνική τους σημασία, τα σπάνια ασημένια νομίσματα της εποχής της Α’ Σταυροφορίας προσφέρουν στους επισκέπτες μια μοναδική ευκαιρία να δουν από κοντά ένα από τα πιο αξιόλογα νομισματικά ευρήματα της Ευρώπης.
Οι αξιωματούχοι του μουσείου τονίζουν ότι η έκθεση έχει ήδη προσελκύσει τόσο εθνικό όσο και διεθνές ενδιαφέρον, καθιερώνοντας περαιτέρω το Osijek ως βασικό κέντρο μεσαιωνικής αρχαιολογικής έρευνας.