Στην Αργεντινή, και ειδικά στην επαρχία του Μπουένος Άιρες, καταγράφεται μια θεαματική αύξηση των ανδρών που επιλέγουν τη βαζεκτομή, μια μόνιμη μέθοδο αντισύλληψης που είναι νομικά κατοχυρωμένη από το 2006.
Το υπουργείο Υγείας της επαρχίας αναφέρει ότι μόνο το 2024 πραγματοποιήθηκαν 1.774 επεμβάσεις, αριθμός δεκαπλάσιος και πλέον σε σχέση με πριν από τέσσερα χρόνια, ένδειξη ότι η ζήτηση έχει πλέον ξεπεράσει τις δυνατότητες του συστήματος υγείας.
Ο επίσημος λόγος που προβάλλεται είναι η «ισότητα των φύλων και η προώθηση των κοινών ευθυνών στις αναπαραγωγικές αποφάσεις», με τη μέση ηλικία των ανδρών που χειρουργούνται να διαμορφώνεται στα 34 έτη και τον μέσο αριθμό παιδιών τους στα 1,4.
Στο πλαίσιο αυτής της μεταστροφής, η επαρχία του Μπουένος Άιρες διοργάνωσε πρόσφατα έναν «μαραθώνιο βαζεκτομών», σε συνεργασία με την πρωτοβουλία World Vasectomy Day.
Ο στόχος ήταν διπλός: αφενός η προώθηση της βαζεκτομής ως ασφαλούς και αποτελεσματικής μεθόδου αντισύλληψης, αφετέρου η εκπαίδευση νέων γιατρών στην τεχνική «χωρίς νυστέρι», η οποία θεωρείται λιγότερο περίπλοκη και δεν απαιτεί γενική αναισθησία.
Ο ουρολόγος Γκουστάβο Καβατσούτι, από το νοσοκομείο Σαν Μαρτίν στη Λα Πλάτα, περιγράφει την τεχνική χωρίς νυστέρι ως μια διαδικασία που μπορεί να πραγματοποιηθεί ακόμη και σε ιατρείο ή σε μικρό νοσοκομείο, στοιχείο κρίσιμο για επαρχιακές ή υποστελεχωμένες περιοχές.
Αναγνωρίζει ότι μπορεί να υπάρξουν επιπλοκές, όπως αιματώματα, αλλά τις χαρακτηρίζει σπάνιες, προσδίδοντας στην επέμβαση προφίλ χαμηλού κινδύνου.
Ο συνάδελφός του, Ομάρ Αλμπέρτο Λάγους, ουρολόγος στο Hospital Italiano στο Μπουένος Άιρες, εξηγεί ότι κατά τη διάρκεια της βαζεκτομής διακόπτεται ο αγωγός που μεταφέρει τα σπερματοζωάρια κατά την εκσπερμάτιση, χωρίς όμως να επηρεάζεται η παραγωγή ή η ροή του σπερματικού υγρού ούτε η σεξουαλική απόλαυση.
Η αποσαφήνιση αυτή απαντά σε μια από τις πιο επίμονες ανησυχίες των ανδρών, ότι δηλαδή η επέμβαση ισοδυναμεί με σεξουαλικό «ευνουχισμό».
Ο Λάγους περιγράφει και μια βαθιά πολιτισμική μετατόπιση της τελευταίας δεκαετίας: ολοένα και περισσότεροι άνδρες δηλώνουν ότι θέλουν να αναλάβουν οι ίδιοι τον έλεγχο της αντισύλληψης, μακριά από το παραδοσιακό λατινοαμερικανικό μοντέλο, όπου η κυριαρχία της θέλησης των ανδρών και η πολυμελής οικογένεια αποτελούσαν κεντρικές αξίες της ανδρικής ταυτότητας.
Ο γιατρός διακρίνει τρεις βασικές κατηγορίες ασθενών: άνδρες γύρω στα σαράντα, ήδη πατέρες, που δεν επιθυμούν άλλα παιδιά. Άνδρες άνω των εξήντα, οι οποίοι, συχνά μετά από δεύτερους γάμους ή νέες σχέσεις, θέλουν να αποφύγουν νέες γεννήσεις, αλλά και νεαρούς άνδρες στα είκοσι και τριάντα, που δηλώνουν ότι δεν θέλουν να γίνουν πατέρες καθόλου, μια ομάδα η οποία, σύμφωνα με τον Λάγους, έχει αυξηθεί αισθητά τα τελευταία χρόνια.
Με άλλα λόγια, η βαζεκτομή παύει να είναι αποκλειστικά «τελική λύση» για πολύτεκνους μεσήλικες και γίνεται εργαλείο διαχείρισης της αναπαραγωγικής ζωής σε διαφορετικά στάδια της ανδρικής ενηλικίωσης.
Ο Λάγους επιμένει στον μη αναστρέψιμο χαρακτήρα της επέμβασης. Υπάρχει δυνατότητα μικροχειρουργικής αναστροφής, αλλά πρόκειται για πολύπλοκη, δαπανηρή διαδικασία — στο Hospital Italiano κοστίζει περίπου 5.000 δολάρια — χωρίς εγγυημένη επιτυχία.
Η προειδοποίηση αυτή λειτουργεί ως αντιστάθμισμα στον ενθουσιασμό που δημιουργούν πρωτοβουλίες όπως ο «μαραθώνιος βαζεκτομών» και δείχνει την προσπάθεια των ειδικών να διασφαλίσουν ότι οι άνδρες λαμβάνουν την απόφαση με πλήρη συνείδηση των συνεπειών.
Μία από τις χαρακτηριστικές προσωπικές ιστορίες που αναφέρονται είναι αυτή του Ρενέ Μαντινάν, 43 ετών, καθηγητή θεάτρου στη Λα Πλάτα. Ανήκει στην πολυπληθέστερη κατηγορία: πατέρες που δεν θέλουν άλλα παιδιά.
Μετά τον χωρισμό του, προχώρησε σε βαζεκτομή πριν από τέσσερα χρόνια και σήμερα δηλώνει ότι απολαμβάνει μια σταθερή σχέση χωρίς την ανάγκη χρήσης προφυλακτικού, έχοντας, όπως ο ίδιος το αντιλαμβάνεται, τον πλήρη έλεγχο της αντισύλληψης.
Η μαρτυρία του λειτουργεί ως παράδειγμα για το πώς η βαζεκτομή συνδέεται όχι μόνο με τον οικογενειακό προγραμματισμό, αλλά και με την εμπειρία της σεξουαλικής ελευθερίας.
Οι πρωτοβουλίες προώθησης της βαζεκτομής, ωστόσο, δεν μένουν στο απυρόβλητο. Η εβδομάδα δράσης προκάλεσε έντονες πολιτικές αντιδράσεις. Η Κλάρα Μούτσιο, αντιπρόεδρος της κυβέρνησης της πόλης του Μπουένος Άιρες, μίλησε για έναν «περίεργο στόχο της επαρχιακής κυβέρνησης», αφήνοντας να εννοηθεί ότι πρόκειται για συγκαλυμμένη πολιτική μείωσης των γεννήσεων.
Ακόμη πιο αιχμηρή ήταν η Λίλια Λεμουάν, βουλευτής του κόμματος του προέδρου Χαβιέρ Μιλέι, η οποία σε ανάρτησή της στο X κατήγγειλε ότι «κυριολεκτικά ευνουχίζουν τους άνδρες».