Η Σοφία και ο Χρήστος δεν έχουν καλά-καλά «πατήσει» τα 25. Ανήκουν στην πρώτη γενιά δημοσιογράφων, που είναι «ψηφιακοί ιθαγενείς», υπό την έννοια ότι έχουν γεννηθεί στην εποχή των έξυπνων κινητών και των social media και χρησιμοποιούν την Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) ήδη από το στάδιο των σπουδών τους.
Ποια στάδια της παραγωγής δημοσιογραφικού έργου πρέπει να παραμείνουν «άβατον» για την ΤΝ; Πώς μπορούν οι δημοσιογράφοι να «χτίσουν» συγκριτικό πλεονέκτημα σε μια εποχή που η ΤΝ έχει ήδη μπει στις αίθουσες σύνταξης; Ποιος είναι ο ρόλος των δημοσιογράφων στην αντιμετώπιση των fake news και των deep fakes;
Κατά τον Χρήστο, η ΤΝ δεν μπορεί να αντικαταστήσει έναν ή μια ρεπόρτερ που δουλεύει «στον δρόμο», ακόμη και αν μια μέρα η τεχνολογία φτάσει σε τέτοιο επίπεδο, που κάμερες στον δρόμο θα καταγράφουν ανά πάσα στιγμή υλικό, για να το αξιοποιήσουν δημοσιογραφικά. «Ο ρεπόρτερ εισπράττει τον παλμό από ένα γεγονός και μεταδίδει ανάλογα την είδηση. Η απλή καταγραφή δεν είναι ικανή να μεταδώσει αυτόν τον παλμό» εκτιμά.
Αντίστοιχα, η Σοφία σημειώνει ότι, σήμερα, αυτό που κάνει η ΤΝ είναι πως απλά διαχειρίζεται δεδομένα που ήδη υπάρχουν, ενώ ο/η ρεπόρτερ καταγράφει το πραγματικά νέο. Επιπλέον, παρατηρεί, μέχρι στιγμής η ΤΝ δεν μπορεί να αντικαταστήσει την ποιότητα της επικοινωνίας ενός ανθρώπου-δημοσιογράφου με τις πηγές του. «Δεν είναι σε θέση να κάνει κάτι τέτοιο, ακριβώς γιατί δεν έχει τα απαραίτητα νέα δεδομένα, ώστε να συλλέξει πολύτιμες πληροφορίες, να τις αξιοποιήσει και να τις ταξινομήσει, ανάλογα με το τι είναι το πιο σημαντικό, τι έχει “βάρος” και τι όχι» σημειώνει και προσθέτει ότι ιδίως αν ο/η δημοσιογράφος έχει καλλιεργήσει την ηθική και την αξιοπιστία του, η επαφή με τις πηγές είναι ακόμη πιο αβίαστη.
Σε ποια συγκριτικά πλεονεκτήματα πρέπει να εστιάσουν οι δημοσιογράφοι απέναντι στην ΤΝ;
«Αυτό στο οποίο πρέπει να εστιάσουμε σε τέτοιες περιόδους, που είναι άγνωστα νερά για μας, είναι να “πατήσουμε” σε όσα δεν έχει η Τεχνητή Νοημοσύνη: ενσυναίσθηση κι ανθρωπιά. Η ΤΝ μπορεί να είναι ένα εργαλείο για τον δημοσιογράφο. Όμως, ακριβώς επειδή είναι ένα άψυχο εργαλείο, μια γραμμή αναζήτησης ουσιαστικά, πρέπει να εστιάσουμε σε όσα εμείς, ως άνθρωποι, μπορούμε να προσφέρουμε μέσα από τη δουλειά μας, μέσα από το προσωπικό ύφος μας, σε όσα μπορούμε να αναπτύξουμε και να τα αντιληφθεί το κοινό» επισημαίνει η Σοφία και προσθέτει ότι σε βαθμό που κάτι είναι προϊόν της ΤΝ, ο δημοσιογράφος οφείλει να το δηλώνει ξεκάθαρα.
Ο Χρήστος συμφωνεί: «Σε σχέση με την ΤΝ, η μοναδική διαφορά που έχουμε είναι ότι εμείς είμαστε έμψυχα όντα. Πάνω σε αυτό ακριβώς πρέπει να χτίσουμε το συγκριτικό μας πλεονέκτημα. Όλα τα υπόλοιπα, σε βάθος χρόνου, το πιο πιθανό είναι ότι θα τα κάνει καλύτερα η ΤΝ, τόσο σε ταχύτητα, όσο και σε διεκπεραίωση πολλαπλών καθηκόντων. ‘Αρα, το μεγαλύτερο συγκριτικό μας πλεονέκτημα είναι η ανθρώπινη φύση» λέει, ενώ στο ερώτημα ποιο είναι το νούμερο ένα χαρακτηριστικό του ανθρώπου, ως έμψυχου όντος, στο οποίο πρέπει να ποντάρουμε, απαντά: «η διανόηση. Η ΤΝ λειτουργεί με τη μηχανική μάθηση. Προσπαθεί να μαθαίνει και μαθαίνει. Αυτό όμως που δεν μπορεί να αντικαταστήσει είναι η ανθρώπινη διανόηση. Ό,τι μαθαίνει από τα δεδομένα που της παρέχουμε οι άνθρωποι, δεν μπορεί να το πάρει και να το κάνει δικό της. Εκεί ακριβώς είναι που θα χάνει πάντα».
Ποιος είναι ο ρόλος των δημοσιογράφων, των ενώσεών τους και των ΜΜΕ στην εποχή των fake news, των deep fakes και της χρήσης ΤΝ για την παραγωγή ολοένα και πιο πειστικής προπαγάνδας; «Θεωρώ ότι ο δημοσιογράφος θα πρέπει να γίνει ο φάρος αλήθειας, δηλαδή μέσω της ηθικής του, να αναδείξει ότι τέτοια βίντεο, τέτοια προϊόντα ΤΝ δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται από άτομα που δεν ξέρουν να τα χειριστούν ή τα χειρίζονται κακόβουλα. Ο δημοσιογράφος πρέπει πάντα να ελέγχει τι χρησιμοποιεί στη δουλειά του, αλλά και ο ίδιος ο χρήστης της πληροφορίας πρέπει να αναλαμβάνει προσωπική ευθύνη» επισημαίνει η Σοφία.
Κατά τον Χρήστο, ο δημοσιογράφος βρίσκεται καθημερινά μέσα σε μια θάλασσα πληροφορίας, μέσα στην οποία υπάρχουν «ειδήσεις» ψευδείς. «Σε αυτή τη θάλασσα χρειάζεται να γίνει σαν ένα έρημο νησάκι, πάνω στο οποίο ένας άνθρωπος μπορεί να ηρεμήσει, να δει τα πράγματα με πιο απλή οπτική, όχι “κολυμπώντας” διαρκώς και κουρασμένος, αλλά με μεγαλύτερη διαύγεια. Ο δημοσιογράφος πρέπει να γίνει ο εξισορροπητικός παράγοντας, να δίνει το καλό παράδειγμα ως προς το πώς πρέπει να αξιολογούμε την πληροφορία, γιατί αυτή είναι η δουλειά του και η αξιολόγηση της είδησης ο ρόλος του» σημειώνει ο Χρήστος.
Τελικά η ΤΝ θα μας βγει σε καλό ή σε κακό; Ο Χρήστος δηλώνει αισιόδοξος, αν και για να επιβεβαιωθεί το βέλτιστο σενάριο, ίσως πρέπει να προηγηθεί ένα δυνατό χτύπημα: «Η ιστορία του ανθρώπου έχει δείξει ότι η πρόοδος έρχεται μετά την καταστροφή συνήθως. Αυτό είναι διαχρονικά το τίμημα που πληρώνει ο άνθρωπος, για να συνεχίσει σε αυτό το ιστορικό συνεχές.
Σε ό,τι αφορά την ΤΝ και τη χρήση των εργαλείων της, βρισκόμαστε σε μια περίοδο που είμαστε ακόμα χαμένοι, δεν ξέρουμε τι μέλλει γενέσθαι. Προσπαθούμε να καταλάβουμε μόλις -και ίσως αρχίζει να έρχεται μια κατρακύλα. Μόλις αυτή η κατρακύλα περάσει και φάμε το πρώτο δυνατό χτύπημα, νομίζω ότι θα είμαστε έτοιμοι να αξιοποιήσουμε την ΤΝ με τον κατάλληλο τρόπο» λέει ο Χρήστος και παρατηρεί ότι ένα τέτοιο χτύπημα αφύπνισης θα μπορούσε για παράδειγμα να προέλθει από τις επιπτώσεις της χρήσης της ΤΝ για εκτεταμένη παραπληροφόρηση, με στόχο να πληγεί ένας αντίπαλος σε πολεμική σύρραξη.
Η Σοφία ποντάρει στην προσαρμοστικότητα. «Αυτό που έχει αποδείξει ο άνθρωπος είναι πως αποτελεί προσαρμοστικό ον. Δηλαδή μπορεί στην αρχή όντως να είμαστε στα χαμένα, αλλά θεωρώ ότι και αυτό θα το τιθασεύσουμε. Με την ΤΝ έχουν γίνει πάρα πολλά μαζεμένα και πάρα πολύ γρήγορα νομίζω. Κι αυτό που αποδεικνύει η τεχνολογία καθημερινά είναι ότι μπορεί να γίνει κομμάτι της ζωής μας, ακόμα κι αν τη φοβόμαστε και αν την αντιμετωπίζουμε αρχικά με επιφυλακτικότητα. Νομίζω ότι αν αξιοποιηθεί σωστά, μόνο καλό θα προσφέρει» καταλήγει._