Το περιοδικό Nature μίλησε με θεωρητικούς φυσικούς για να εξερευνήσει τις πραγματικές θεωρίες που ενέπνευσαν την επιτυχημένη σειρά Stranger Things, καθώς σε όλη τη διάρκεια των πέντε σεζόν της, ακολουθεί μια ανομοιογενή παρέα εφήβων – και τους γονείς τους – όπου τέρατα από ένα άλλο σύμπαν, που απελευθερώθηκαν στο πλαίσιο ενός απόρρητου κυβερνητικού πρότζεκτ, σπέρνουν το χάος σε μια ήσυχη, φανταστική κωμόπολη της Ιντιάνα.
Μην ανησυχείτε: Ντεμογκόργκον, Σκιώδη Τέρατα και δωδεκάχρονα με ψυχοκινητικές ικανότητες ανήκουν καθαρά στη μυθοπλασία.
Όμως η ιδέα του «παράλληλου σύμπαντος» που βρίσκεται στον πυρήνα της σειράς – η οποία αναμένεται να ολοκληρώσει την πορεία της στο τέλος της χρονιάς – πατά πάνω σε μια υπαρκτή επιστημονική θεωρία, που απασχολεί και διχάζει τους φυσικούς εδώ και περίπου 75 χρόνια.
Παρότι η σειρά κινείται περισσότερο στη σφαίρα της φαντασίας παρά της καθαρής επιστημονικής φαντασίας, κάνει νεύματα σε βασικές έννοιες της φυσικής.
Η ηλεκτρομαγνητική θεωρία, για παράδειγμα, χρησιμοποιείται ως εξήγηση για τις πυξίδες που τρελαίνονται, αλλά και για τους μαγνήτες που ξαφνικά πέφτουν από το ψυγείο.
Και στην τρίτη σεζόν, οι ήρωες «σώζουν τον κόσμο» αξιοποιώντας τη σταθερά του Πλανκ στην προσπάθειά τους να κλείσουν μια πύλη προς το άλλο σύμπαν, το λεγόμενο Upside Down – παρότι η σειρά χρησιμοποιεί την τιμή της σταθεράς του Πλανκ όπως ήταν το 2014 – κάτι που δεν θα ταίριαζε με το χρονικό πλαίσιο των 80s.
Ίσως όμως η πιο χαρακτηριστική αναφορά σε πραγματικό «πονοκέφαλο» της επιστήμης της φυσικής να είναι η ερμηνεία των πολλών κόσμων στην κβαντική μηχανική.
Όταν οι τρεις προέφηβοι πρωταγωνιστές υποψιάζονται ότι ο φίλος τους έχει παγιδευτεί στο Upside Down και ρωτούν τον καθηγητή φυσικής πώς θα μπορούσαν να φτάσουν εκεί, εκείνος απαντά: «Σκεφτόσασταν την ερμηνεία των πολλών κόσμων του Χιου Έβερετ, έτσι δεν είναι;»
Στη δεκαετία του 1950, ο Αμερικανός φυσικός Χιου Έβερετ πρότεινε πράγματι μια τέτοια εξήγηση – και έκτοτε η ιδέα του έχει αποκτήσει οπαδούς.
Στόχος του ήταν να «ξεμπλέξει» ένα από τα πιο αινιγματικά ζητήματα της κβαντικής φυσικής: Το πρόβλημα της μέτρησης. Πώς γίνεται ένα κβαντικό σύστημα να φαίνεται ότι βρίσκεται ταυτόχρονα σε δύο καταστάσεις – όπως ένα ηλεκτρόνιο που βρίσκεται συγχρόνως σε δύο διαφορετικές θέσεις – μέχρι να παρατηρηθεί ή να μετρηθεί, οπότε και καταλήγει ξαφνικά σε μία μόνο από αυτές;
Η δημοφιλέστερη απάντηση, η λεγόμενη ερμηνεία της Κοπεγχάγης, λέει ότι το «απαρατήρητο» ηλεκτρόνιο υπάρχει σε μια θολή κβαντική κατάσταση που περιλαμβάνει και τις δύο πιθανότητες, περιγραφόμενες μόνο μέσω πιθανοτήτων, και ότι, τη στιγμή της μέτρησης, «καταρρέει» σε μία συγκεκριμένη έκβαση.
Ο Έβερετ πρότεινε κάτι πολύ πιο τολμηρό: Το ηλεκτρόνιο όντως βρίσκεται και στις δύο καταστάσεις ταυτόχρονα, και μετά τη μέτρηση ο παρατηρητής βλέπει μόνο τη μία, επειδή το σύμπαν «διακλαδίζεται» σε δύο – με κάθε έκβαση να συνεχίζει να υπάρχει σε διαφορετικό κόσμο.
Από τις αμέτρητες κβαντικές καταστάσεις όλων των σωματιδίων προκύπτουν άπειρα σύμπαντα, δηλαδή οι «πολλοί κόσμοι».
Για αρκετούς φυσικούς, η ιδέα ακούγεται υπερβολικά τραβηγμένη – κυρίως επειδή, αν αυτοί οι κόσμοι δεν μπορούν να αλληλεπιδράσουν, τότε δεν υπάρχει τρόπος να αποδειχθεί ή να διαψευστεί πειραματικά, όπως επισημαίνει ο θεωρητικός φυσικός Χόρχε Πούλιν από το Πανεπιστήμιο Πολιτείας της Λουιζιάνα, στο Μπατόν Ρουζ.
Για άλλους όμως – όπως τον Σον Κάρολ, θεωρητικό φυσικό στο Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς στη Βαλτιμόρη, ο οποίος έχει υπάρξει επιστημονικός σύμβουλος σε ταινίες επιστημονικής φαντασίας – η ερμηνεία των πολλών κόσμων είναι η πιο κομψή διαθέσιμη εξήγηση.
«Πολλοί πιστεύουν ότι αυτή είναι η απλούστερη εκδοχή της κβαντικής μηχανικής και ότι ταιριάζει με όλα τα δεδομένα», λέει.
Μάλιστα, ανάμεσα στις διαφορετικές ερμηνείες της κβαντικής θεωρίας, οι «πολλοί κόσμοι» είναι σήμερα η τρίτη δημοφιλέστερη επιλογή μεταξύ κβαντικών φυσικών, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Nature.