Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, δήλωσε ότι ο ίδιος και ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, «πλησιάζουν πολύ, ίσως πολύ κοντά» σε μια συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, αν και αναγνώρισαν ότι ορισμένες από τις πιο ακανθώδεις λεπτομέρειες παραμένουν άλυτες.
Ο πρόεδρος της Ουκρανίας, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, συνάντησε την Κυριακη (28/12) τον Ντόναλντ Τραμπ στη χλιδάτη αίθουσα δείπνου του Mar-a-Lago.
Ο Τραμπ σημείωσε ότι «σε λίγες εβδομάδες» θα καταστεί σαφές αν οι διαπραγματεύσεις μπορούν να οδηγήσουν σε θετική κατάληξη.
Από την πλευρά του, ο Ζελένσκι ανέφερε ότι έχει επιτευχθεί συμφωνία για τις εγγυήσεις ασφαλείας της Ουκρανίας. Ο Τραμπ εμφανίστηκε πιο επιφυλακτικός, λέγοντας ότι έχει ολοκληρωθεί περίπου το 95% της διαδικασίας προς μια τέτοια συμφωνία και ότι αναμένει από τις ευρωπαϊκές χώρες να «αναλάβουν ένα μεγάλο μέρος» της ευθύνης, με τη στήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών.
Στόχος του ήταν να εξασφαλίσει την έγκριση του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για ένα αναθεωρημένο ειρηνευτικό σχέδιο 20 σημείων που αφορά τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία.
Ο Ουκρανός πρόεδρος δήλωσε τη Δευτέρα ότι οι συνομιλίες με τον Τραμπ κατέγραψαν σημαντική πρόοδο και ότι συμφωνήθηκε συνάντηση των αμερικανικών και ουκρανικών ομάδων την επόμενη εβδομάδα, με στόχο την οριστικοποίηση ζητημάτων που αφορούν τον τερματισμό του πολέμου.
«Είχαμε μια ουσιαστική συζήτηση για όλα τα ζητήματα και εκτιμούμε ιδιαίτερα την πρόοδο που έχουν σημειώσει οι ομάδες της Ουκρανίας και των ΗΠΑ τις τελευταίες εβδομάδες», έγραψε ο Ζελένσκι στο Telegram.
Τόσο ο Τραμπ όσο και ο Ζελένσκι παραδέχθηκαν ότι το μέλλον της περιοχής του Ντονμπάς παραμένει ανοιχτό.
«Είναι άλυτο, αλλά είμαστε πιο κοντά. Πρόκειται για ένα πολύ δύσκολο ζήτημα», δήλωσε ο Αμερικανός πρόεδρος.
Μετά από περισσότερες από τρεις ώρες συνομιλιών, ωστόσο, καμία από τις δύο πλευρές δεν ανακοίνωσε κάποια καθοριστική πρόοδο. Τραμπ και Ζελένσκι παραδέχθηκαν ότι η διαδικασία παραμένει εξαιρετικά περίπλοκη και ότι θα απαιτηθεί περισσότερος χρόνος. Την ίδια στιγμή, ο Τραμπ – ο οποίος νωρίτερα μέσα στην ημέρα είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν – συνέχιζε να «ακούει» τις θέσεις της Μόσχας.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, είχε τηλεφωνική επικοινωνία με Ευρωπαίους ηγέτες, καθώς και με τον Τραμπ και τον Ζελένσκι. Όπως ανέφερε, η πρόοδος ήταν «καλή» και η Ευρώπη είναι έτοιμη να αξιοποιήσει τα βήματα που έγιναν στη Φλόριντα, υπογραμμίζοντας ότι καθοριστικής σημασίας είναι οι «ακλόνητες εγγυήσεις ασφαλείας από την πρώτη κιόλας μέρα» για την Ουκρανία.
Στην επικοινωνία συμμετείχε και ο Βρετανός πρωθυπουργός Κιρ Στάρμερ. Εκπρόσωπος της Ντάουνινγκ Στριτ ανέφερε ότι η συζήτηση επικεντρώθηκε στις συνεχιζόμενες προσπάθειες για μια δίκαιη και διαρκή ειρήνη στην Ουκρανία, με τους ηγέτες να επαινούν τον Τραμπ για την πρόοδο που έχει σημειωθεί έως τώρα. Τόνισαν τη σημασία των ισχυρών εγγυήσεων ασφαλείας και την επείγουσα ανάγκη να τερματιστεί ο πόλεμος το συντομότερο δυνατό, ενώ επιβεβαιώθηκε η δέσμευση του Ηνωμένου Βασιλείου για στενή συνεργασία με τους εταίρους.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ανακοίνωσε ότι οι σύμμαχοι της Ουκρανίας θα συναντηθούν στο Παρίσι τον επόμενο μήνα, προκειμένου να συζητήσουν τις εγγυήσεις ασφαλείας στο πλαίσιο μιας ειρηνευτικής συμφωνίας.
«Θα φέρουμε κοντά τις χώρες του Συνασπισμού των Προθύμων στις αρχές Ιανουαρίου για να οριστικοποιήσουμε τις συγκεκριμένες συνεισφορές καθεμιάς», έγραψε στο X.
Παρά την απουσία απτών αποτελεσμάτων, σε αντίθεση με προηγούμενες συναντήσεις, ο Τραμπ εμφανίστηκε θετικός απέναντι στον Ζελένσκι και δήλωσε αισιόδοξος ότι η ειρήνη βρίσκεται κοντά.
Τις ειρηνευτικές προσπάθειες του Τραμπ εξήρε και ο ειδικός απεσταλμένος του Ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, Κίριλ Ντμίτριεφ, δηλώνοντας ότι «ο κόσμος τις εκτιμά».
«Νομίζω ότι πλησιάζουμε πολύ, ίσως πολύ κοντά», δήλωσε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος των ΗΠΑ.
Σύμφωνα με τον ίδιο, ομάδες εργασίας από τις ΗΠΑ, την Ουκρανία και την Ευρώπη θα συνεχίσουν τις επαφές τις επόμενες εβδομάδες, πιθανότατα στην Ουάσινγκτον. Παράλληλα, ο Τραμπ αναμένεται να συνομιλήσει ξανά με τον Πούτιν, ο οποίος θα πρέπει να συνυπογράψει οποιαδήποτε ενδεχόμενη ειρηνευτική συμφωνία.
Όπως αποκάλυψε την Δευτέρα ο Ζελένσκι μιλώντας σε δημοσιογράφους μέσω WhatsApp, το προσχέδιο για το πλαίσιο ειρήνης που έχει στόχο τον τερματισμό του πολέμου προβλέπει αμερικανικές εγγυήσεις ασφαλείας για 15 χρόνια, παρόλο που ο ίδιος είχε ζητήσει από τον Ντόναλντ Τραμπ να παράσχει εγγυήσεις για έως 50 χρόνια.
Δεν είναι σαφές ποια μορφή θα λάβουν αυτές οι εγγυήσεις, ωστόσο ο Ζελένσκι πιέζει για ασφάλεια τύπου «άρθρου 5» του ΝΑΤΟ από την Ευρώπη και τις ΗΠΑ, αναφερόμενος στην αρχή ότι μια επίθεση σε ένα μέλος του θα πρέπει να θεωρείται επίθεση σε όλα.
Επιπλέον ο Ουκρανός πρόεδρος δήλωσε πως το σχέδιο των 20 σημείων θα πρέπει να τεθεί σε δημοψήφισμα στο Κίεβο.
Για να διενεργηθεί ένα τέτοιο δημοψήφισμα, χρειάζεται μια κατάπαυση πυρός τουλάχιστον 60 ημερών.
Όσον αφορά σε πιθανή συνάντηση με τη Ρωσία, είπε πως αυτή θα είναι δυνατή μόνο αφότου ο Τραμπ και οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι συμφωνήσουν σε ένα προτεινόμενο από την Ουκρανία πλαίσιο ειρήνης.
Κατά τη συνάντηση ο Τραμπ, αφού υποδέχθηκε τον Ζελένσκι στα σκαλιά του Mar-a-Lago, ξεκαθάρισε ότι δεν έχει θέσει συγκεκριμένη προθεσμία για τον τερματισμό του πολέμου. Παρ’ όλα αυτά, άφησε να εννοηθεί πως η παρούσα φάση των διαπραγματεύσεων – με επικεφαλής τον απεσταλμένο του Στιβ Γουίτκοφ και τον γαμπρό του Τζάρεντ Κούσνερ – ίσως αποτελεί την πιο ώριμη στιγμή για μια συμφωνία.
«Νομίζω ότι βρισκόμαστε στα τελικά στάδια των συνομιλιών και θα δούμε», είπε, προσθέτοντας:
«Είτε θα τελειώσει είτε θα συνεχιστεί για πολύ καιρό και εκατομμύρια επιπλέον άνθρωποι θα σκοτωθούν».
Ο ίδιος παραδέχθηκε ότι έχει απογοητευτεί από τον αργό ρυθμό των συνομιλιών, εναλλάσσοντας τις ευθύνες ανάμεσα στον Ζελένσκι και τον Πούτιν. Παρότι προεκλογικά υποστήριζε ότι θα μπορούσε να λύσει το ζήτημα μέσα σε μία ημέρα, πλέον αναγνωρίζει ότι η πραγματικότητα είναι πολύ πιο σύνθετη – και ότι ακόμη και η προσωπική του σχέση με τον Ρώσο πρόεδρο δεν αποδείχθηκε αρκετή.
«Υπάρχουν ένα ή δύο πολύ ακανθώδη ζητήματα», ανέφερε μετά τη συνάντηση. «Έχουμε σημειώσει μεγάλη πρόοδο, αλλά δεν πρόκειται για συμφωνία μιας ημέρας».
Ο Ρώσος πρόεδρος δεν βρέθηκε φυσικά στο Παλμ Μπιτς, όμως η παρουσία του ήταν έντονη. Ο Τραμπ είχε μιλήσει μαζί του για περισσότερο από μία ώρα πριν από τη συνάντηση με τον Ζελένσκι, ενώ δήλωσε ότι θα επικοινωνούσε ξανά μαζί του αργότερα.
Το μοτίβο αυτό έχει προκαλέσει ανησυχία στους υποστηρικτές της Ουκρανίας στο παρελθόν, καθώς συχνά οι επαφές Τραμπ–Πούτιν προηγούνται δύσκολων ή αδιέξοδων συναντήσεων με το Κίεβο. Αυτή τη φορά, πάντως, ο Τραμπ εμφανίστηκε πιο ισορροπημένος, αν και επαίνεσε τον Πούτιν για τη στάση του στο ζήτημα του πυρηνικού εργοστασίου της Ζαπορίζια.
«Είναι μεγάλο βήμα το γεγονός ότι δεν βομβαρδίζεται αυτό το εργοστάσιο», είπε, δηλώνοντας επίσης ότι πιστεύει πως ο Πούτιν επιθυμεί πραγματικά την ειρήνη.
Πριν από τη συνάντηση, ο Ζελένσκι είχε δηλώσει ότι το 90% του ειρηνευτικού σχεδίου έχει ήδη συμφωνηθεί. Ωστόσο, το υπόλοιπο 10% αποδεικνύεται το πιο δύσκολο, καθώς αφορά κρίσιμα ζητήματα όπως:
Ο Τραμπ άφησε να εννοηθεί ότι οι παραχωρήσεις γης ίσως είναι αναπόφευκτες και ότι μια συμφωνία τώρα θα μπορούσε να αποτρέψει περαιτέρω ρωσική προέλαση.
Ο Ζελένσκι, από την πλευρά του, εμφανίστηκε διατεθειμένος να θέσει οποιαδήποτε ειρηνευτική συμφωνία σε δημοψήφισμα, υπό την προϋπόθεση ότι θα προηγηθεί εκεχειρία. Η Μόσχα, ωστόσο, απέρριψε εκ νέου την ιδέα κατάπαυσης του πυρός, συνεχίζοντας τις επιθέσεις με πυραύλους και drones.
Σε αντίθεση με την καταστροφική πρώτη τους συνάντηση τον Φεβρουάριο, αυτή τη φορά το κλίμα ήταν σαφώς καλύτερο. Ο Τραμπ εξήρε δημοσίως τον Ζελένσκι, χαρακτηρίζοντάς τον «γενναίο» και επαινώντας τον ουκρανικό λαό.
Ο Ζελένσκι, από την πλευρά του, ξεκίνησε και έκλεισε τις δηλώσεις του ευχαριστώντας τον Τραμπ – μια κίνηση με ιδιαίτερο συμβολισμό, δεδομένων των εντάσεων του παρελθόντος.
Το λιγότερο επίσημο σκηνικό του Mar-a-Lago φάνηκε να συμβάλλει στη βελτίωση του κλίματος.
«Μπήκε μέσα και είπε: “Αυτό το μέρος είναι πανέμορφο”», ανέφερε χαριτολογώντας ο Τραμπ.
«Δεν νομίζω ότι θέλει να πάει πια στον Λευκό Οίκο».
Τι πρέπει γνωρίζουμε για τη συνάντηση Τραμπ – Ζελένσκι στο Mar-a-Lago