Μετά από περισσότερες από τρεις ώρες συνομιλιών στη Φλόριντα, οι πρόεδροι Ουκρανίας και ΗΠΑ, Βολοντίμιρ Ζελένσκι και Ντόναλντ Τραμπ, δεν ανακοίνωσαν κάποια σημαντική πρόοδο στην προσπάθεια τερματισμού του πολέμου που ξεκίνησε με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Χειραψία Ζελένσκι – Τραμπ μετά τις συνομιλίες στη Φλόριντα / Φωτογραφία AP
Αμφότεροι τόνισαν ότι η διαδικασία είναι περίπλοκη και θα χρειαστεί χρόνος. Ωστόσο, σε αντίθεση με προηγούμενες συναντήσεις, ο Τραμπ επαίνεσε τον Ζελένσκι και εμφανίστηκε αισιόδοξος ότι η ειρήνη είναι κοντά.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, συναντήθηκε την Κυριακή με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, στην έδρα του Mar-a-Lago στη Φλόριντα, για να συζητήσουν πιθανή συμφωνία ειρήνης στον πόλεμο της Ουκρανίας. Η συνάντηση είχε χαρακτήρα υψηλού συμβολισμού, παρά τις σοβαρές εκκρεμότητες.
Ο Τραμπ δήλωσε ότι η συμφωνία είναι σχεδόν «95% ολοκληρωμένη» και ότι οι δύο πλευρές είναι πιο κοντά από ποτέ σε μια λύση. Ανέφερε ότι και ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, επιθυμεί επίσης την ειρήνη, ενώ παραδέχθηκε ότι υπάρχουν «δύο ή τρία δύσκολα» ζητήματα, κυρίως για το μέλλον του Ντονμπάς, ενώ προσφέρθηκε να επισκεφθεί το Κίεβο και να απευθυνθεί στο ουκρανικό κοινοβούλιο, αν κριθεί απαραίτητο.
Ο Ζελένσκι από τη πλευρά του ανέφερε ότι το 90% της συμφωνίας των 20 σημείων έχει συμφωνηθεί από διαπραγματευτές των ΗΠΑ και της Ουκρανίας. Εξέφρασε επίσης την εκτίμησή του για την ομάδα του Τραμπ, συμπεριλαμβανομένων του Στιβ Γουίτκοφ και του Τζάρεντ Κούσνερ.
Να σημειωθεί πως η Ουκρανία δέχεται σφοδρές επιθέσεις με drones και βαλλιστικούς πυραύλους, που προκάλεσαν θύματα και εκτεταμένες διακοπές ρεύματος στο Κίεβο. Η Ρωσία ανακοίνωσε επίσης την κατάληψη νέων περιοχών σε Ανατολική και Νότια Ουκρανία. Τα γεγονότα αυτά δείχνουν ότι η Μόσχα δεν έχει ακόμη δεσμευτεί σε ουσιαστική ειρηνευτική διαδικασία.
Ο Αμερικανός πρόεδρος δήλωσε μετά τις συνομιλίες με τον Ζελένσκι ότι η κατάληξη των διαπραγματεύσεων για τη σύναψη συμφωνίας ειρήνης ανάμεσα στην Ουκρανία και τη Ρωσία αναμένει να γίνει σαφής μέσα τις επόμενες λίγες εβδομάδες.
«Νομίζω πως σε μερικές εβδομάδες, θα ξέρουμε ή το ένα ή το άλλο» -αν η διαπραγμάτευση θα φέρει καρπούς ή όχι-, είπε ο ρεπουμπλικάνος μετά τη συνάντησή του στη Φλόριντα με τον Ουκρανό ομόλογό του, κάνοντας λόγο για «πολύ δύσκολες» συνομιλίες.
Ενδεχόμενη επίσκεψη Τραμπ στην Ουκρανία -Συνάντηση με Ευρωπαίους ηγέτες τον Ιανουάριο
Ερωτηθείς σχετικά με ενδεχόμενη επίσκεψή του στην Ουκρανία, ο κ. Τραμπ δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο αυτό, δηλώνοντας πως «πρότεινα να πάω και να μιλήσω στο κοινοβούλιό τους».
Έκανε λόγο για «πολλές προόδους» στη συνάντησή του με τον ομόλογό του Ζελένσκι.«Έχουμε πλησιάσει πολύ» σε συμφωνία για το Ντονμπάς, διαβεβαίωσε ο κ. Τραμπ.
Προγραμματίζεται νέα συνάντηση του κ. Τραμπ με τον κ. Ζελένσκι και ευρωπαίους ηγέτες μέσα στον Ιανουάριο, είπε από την πλευρά του ο Ουκρανός πρόεδρος, σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά το ξέσπασμα του πολέμου, είδηση που επιβεβαίωσε και ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν.
Σύμφωνα με τον Ζελένσκι, οι εγγυήσεις ασφαλείας των ΗΠΑ για την Ουκρανία στο πλαίσιο του 20-σημείων του ειρηνευτικού σχεδίου έχουν συμφωνηθεί στο 100%, αν και ο Τραμπ αναφέρει ότι η συμφωνία βρίσκεται πιο κοντά στο 95%.
Ωστόσο, κάποια βασικά ζητήματα παραμένουν ιδιαίτερα δύσκολα:
Η περιοχή του Ντονέτσκ
Η Ρωσία ζητά από την Ουκρανία να παραχωρήσει το 25% της ανατολικής περιοχής του Ντονέτσκ, που δεν έχει ακόμη καταληφθεί πλήρως. Το σχέδιο των ΗΠΑ προβλέπει τη δημιουργία μιας αποστρατικοποιημένης και οικονομικής ζώνης, κάτι που η Ουκρανία θα δεχόταν μόνο εάν η Ρωσία αποσυρθεί και πραγματοποιηθεί δημοψήφισμα ή ψηφοφορία στο κοινοβούλιο. Ο Τραμπ σημειώνει, ωστόσο, ότι η Ρωσία αρνείται οποιαδήποτε εκεχειρία για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος, καθιστώντας το ζήτημα ακόμη ανεπίλυτο.
Ο πυρηνικός σταθμός Ζαπορίζια
Ο μεγαλύτερος πυρηνικός σταθμός της Ευρώπης, υπό ρωσική κατοχή, με έξι αντιδραστήρες, αποτέλεσε αντικείμενο εκτενούς συζήτησης. Το αμερικανικό σχέδιο προβλέπει κοινή διαχείριση και κερδοφορία από τις ΗΠΑ, τη Ρωσία και την Ουκρανία. Η Ουκρανία, όμως, έχει ξεκάθαρα δηλώσει ότι απορρίπτει οποιαδήποτε ρωσική εμπορική εμπλοκή.
Συνολικά, ενώ οι εγγυήσεις ασφαλείας φαίνεται να βρίσκονται κοντά σε συμφωνία, τα ζητήματα της ανατολικής Ουκρανίας και του πυρηνικού σταθμού παραμένουν σημαντικά αγκάθια στις διαπραγματεύσεις.
Εγγυήσεις ασφαλείας
Η Ουκρανία χρειάζεται διαβεβαιώσεις ότι η Ρωσία δεν θα επαναλάβει επιθέσεις.
Κατάπαυση πυρός
Ο Τραμπ φάνηκε να κατανοεί τη θέση της Ρωσίας που δεν επιθυμεί άμεσα κατάπαυση πυρός.
Ο πόλεμος είτε τελειώνει είτε συνεχίζεται
Ο Τραμπ δήλωσε ότι δεν έχει καταληκτική ημερομηνία για τον τερματισμό της σύγκρουσης, αλλά υπογράμμισε ότι τώρα είναι ίσως η πιο κατάλληλη στιγμή για να επιτευχθεί συμφωνία.
Ο Πούτιν απών αλλά… παρών
Ο Ρώσος πρόεδρος δεν ταξίδεψε στο Παλμ Μπιτς, ωστόσο ο Τραμπ είχε τηλεφωνική επικοινωνία μαζί του για περισσότερη από μία ώρα πριν από τη συνάντηση με τον Ζελένσκι και σχεδιάζει να μιλήσει ξανά μαζί του μετά τη συνάντηση.
Το τελευταίο 10% της συμφωνίας
Πριν από τη συνάντηση, ο Ζελένσκι ανέφερε ότι το 90% των όρων του ειρηνευτικού σχεδίου είχε συμφωνηθεί. Μετά τη συνάντηση, χρησιμοποίησε ξανά το ίδιο ποσοστό, ενώ ο Τραμπ σημείωσε ότι δεν του αρέσει να εκφράζεται σε ποσοστά. Τα κυριότερα ανοιχτά ζητήματα παραμένουν η τύχη του πυρηνικού σταθμού Ζαπορίζια και οι εδαφικές παραχωρήσεις.
Σε εξαιρετικό κλιμα η συνάντηση των δύο ηγετών
Από την πρώτη, προβληματική συνάντηση των δύο ηγετών τον Φεβρουάριο, κάθε συνάντηση κατά τη δεύτερη θητεία του Τραμπ παρακολουθείται στενά για το ύφος της. Στο Παλμ Μπιτς, ο Τραμπ επαίνεσε τον Ζελένσκι κατά την άφιξή του και ο Ουκρανός πρόεδρος ξεκίνησε και ολοκλήρωσε τις δηλώσεις του με ευχαριστίες προς τον Αμερικανό ομόλογό του.
Αμφιλεγόμενες δηλώσεις Τραμπ -«Η Ρωσία θέλει να δει την Ουκρανία να πετυχαίνει»
Σε μια από τις πιο αμφιλεγόμενες στιγμές της κοινής συνέντευξης Τύπου με τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ισχυρίστηκε ότι η… Ρωσία «θέλει να δει την Ουκρανία να πετυχαίνει».
«Ο πρόεδρος Πούτιν ήταν πολύ γενναιόδωρος όσον αφορά την επιτυχία της Ουκρανίας, παρέχοντας ενέργεια… σε πολύ χαμηλές τιμές», είπε ο Τραμπ στους δημοσιογράφους.
Οι δηλώσεις αυτές προκάλεσαν έντονη αίσθηση, καθώς εκατομμύρια Ουκρανοί υπέστησαν διακοπές ρεύματος μετά από ρωσικές επιθέσεις σε ενεργειακές υποδομές κατά τη διάρκεια του χειμώνα, με πολλούς κατοίκους του Κιέβου να μένουν χωρίς ηλεκτρικό μετά τις αεροπορικές επιδρομές.
Ο Τραμπ συνέχισε αναφερόμενος στο πυρηνικό εργοστάσιο της Ζαπορίζια: «Ο πρόεδρος Πούτιν συνεργάζεται με την Ουκρανία για να το κρατήσει ανοιχτό. Έχει πράξει πολύ καλά σε αυτό το κομμάτι… δεν το έχει χτυπήσει με πυραύλους».
Ωστόσο, παρά τις τοπικές εκεχειρίες που επιτρέπουν επισκευές, η Ρωσία κατέχει το εργοστάσιο από την αρχή της σύγκρουσης, γεγονός που καθιστά τη δήλωση του Τραμπ αμφιλεγόμενη.
Η αντίληψη ότι η Ρωσία θέλει την επιτυχία της Ουκρανίας συγκρούεται με τις πραγματικές δηλώσεις του Πούτιν, ο οποίος έχει πει ότι «όλη η Ουκρανία είναι δική μας». Οι παρατηρητές επισημαίνουν ότι τα σχόλια του Τραμπ φαίνεται να υποτιμούν ή να παραποιούν την πραγματική κατάσταση στο πεδίο της σύγκρουσης.
Πριν από τις συνομιλίες ανάμεσα στον Ντόναλντ Τραμπ και τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι, αρκετοί κάτοικοι του Κιέβου εξέφρασαν αμφιβολίες ότι η συνάντηση θα μπορούσε να φέρει ένα οριστικό τέλος στον πόλεμο στην Ουκρανία.
«Ή θα έχουμε ανακωχή ή ο πόλεμος θα συνεχιστεί για πολύ καιρό», δήλωσε η 36χρονη Ναταλία Μπάμπιτς στο Reuters. «Δεν θα υπάρξει τέλος στον πόλεμο. Ακόμη και αν γίνει μια γρήγορη συμφωνία, θα επιστρέψει σε λίγα χρόνια».
Η 30χρονη Μαργαρίτα Τσεμέρις μοιράστηκε παρόμοιες ανησυχίες, λέγοντας: «Θα πρόκειται για μια ανακωχή ενός ή δύο χρόνων. Στη συνέχεια θα συγκεντρώσουν ξανά τις δυνάμεις τους και θα επιτεθούν με την ίδια ισχύ».
Ο 27χρονος Ουκρανός στρατιώτης Ολεξάντρ Λισένκο εκτιμά ότι ο πόλεμος θα διαρκέσει για μεγάλο χρονικό διάστημα, σημειώνοντας ότι «αυτός είναι ο τρέχων ρυθμός». Προειδοποίησε δε ότι οι εχθρικές δυνάμεις μπορεί να καταλάβουν περισσότερα εδάφη, προχωρώντας βαθύτερα στη δυτική Ουκρανία.
Οι απόψεις των κατοίκων του Κιέβου υπογραμμίζουν την αβεβαιότητα και τον σκεπτικισμό του κόσμου απέναντι στις διπλωματικές προσπάθειες, με πολλούς να βλέπουν οποιαδήποτε συμφωνία ως προσωρινή λύση και όχι ως οριστικό τέλος στις συγκρούσεις.
Παρά την αισιοδοξία για την πρόοδο στις συνομιλίες, η πραγματικότητα δείχνει ότι χωρίς ενεργή συμμετοχή της Ρωσίας, οποιαδήποτε συμφωνία παραμένει επισφαλής. Οι Ουκρανοί αξιωματούχοι προσπαθούν να ισορροπήσουν μεταξύ των ΗΠΑ, της Ευρώπης και των στρατιωτικών προκλήσεων στο πεδίο.
Η συνάντηση Τραμπ-Ζελένσκι στη Φλόριντα είχε υψηλή συμβολική σημασία, αλλά η ειρήνη στην Ουκρανία εξαρτάται από τη δέσμευση του Πούτιν για κατάπαυση πυρός και αποχώρηση των δυνάμεων. Χωρίς αυτό, οι διαπραγματεύσεις παραμένουν κυρίως στην πολιτική επικοινωνία και όχι σε εγγυημένη λύση.