Οι χιονοστιβάδες είναι φυσικά φαινόμενα που προκύπτουν όταν η χιονόστρωση σε μια πλαγιά χάνει την εσωτερική της συνοχή και αρχίζει να ολισθαίνει. Η διαδικασία δημιουργίας τους εξαρτάται από μια σειρά παραγόντων που σχετίζονται με τη δομή του χιονιού, την κλίση του εδάφους, τις καιρικές συνθήκες και τις εξωτερικές δονήσεις. Ads Σε ορεινά περιβάλλοντα, το χιόνι συσσωρεύεται σε στρώσεις με διαφορετικές ιδιότητες: άλλα στρώματα είναι πιο μαλακά, άλλα πιο σκληρά και συμπαγή. Οι χιονοστιβάδες εμφανίζονται συχνά όταν ένα νέο στρώμα χιονιού κάθεται πάνω σε μια λεία ή παγωμένη επιφάνεια, με αποτέλεσμα η επαφή μεταξύ των στρώσεων να είναι ασταθής . Ads Αυτό καθιστά το νέο χιόνι ευάλωτο στην ολίσθηση, ιδίως σε πλαγιές μέτριας έως μεγάλης κλίσης, όπου η βαρύτητα ασκεί αυξημένη πίεση . Ads Οι slab avalanches — από τις πιο επικίνδυνες μορφές — σχηματίζονται όταν ένα συμπαγές «πάνελ» χιονιού αποκολλάται λόγω αστοχίας ενός εύθραυστου υποστρώματος. Αυτές οι χιονοστιβάδες μπορούν να εκδηλωθούν σχεδόν χωρίς προειδοποίηση και συχνά παρασύρουν ολόκληρα τμήματα πλαγιάς . Ads Στην περίπτωση των Βαρδουσίων, οι ορειβάτες βρέθηκαν καταπλακωμένοι από τέτοιας μορφής κατάρρευση, σύμφωνα με τα πρώτα στοιχεία .
Είναι εύκολο να προκληθούν;
Η ευκολία πρόκλησης μιας χιονοστιβάδας εξαρτάται από το πόσο ασταθής είναι η χιονόστρωση. Σε συνθήκες φρέσκου, ασταθούς χιονιού, όπου το χιόνι δεν έχει «δεθεί» με το υπόστρωμα, ακόμη και μικρές εξωτερικές διεγέρσεις — όπως ένα βήμα, μια αλλαγή φορτίου ή, σε ακραίες περιπτώσεις, ένας μικρός θόρυβος — μπορούν να λειτουργήσουν ως πυροδότης.
Δεν είναι ο ήχος καθαυτός που προκαλεί την κατάρρευση, αλλά οι μικροδονήσεις που μεταδίδονται στο χιόνι και αρκούν για να ενεργοποιήσουν ήδη υπάρχουσες αδυναμίες στη δομή του .
Οι απότομες πλαγιές αυξάνουν κατακόρυφα τον κίνδυνο, καθώς η βαρύτητα δρα πιο έντονα προς την κατεύθυνση της ολίσθησης, ειδικά όταν το χιόνι βρίσκεται σε κατάσταση οριακής ισορροπίας. Η περιοχή των Βαρδουσίων χαρακτηρίζεται ακριβώς από τέτοια μορφολογία, με απότομα περάσματα και κάθετα τμήματα . Γιατί συχνά παίρνει τη μορφή μπάλας;
Οι χιονοστιβάδες συχνά φαίνονται σαν «μπάλες» επειδή, καθώς το χιόνι αρχίζει να κινείται στην πλαγιά, συσσωρεύεται και συμπιέζεται γύρω από έναν αρχικό πυρήνα που κυλά, δημιουργώντας μια σφαιρική μάζα. Η περιστροφική κίνηση και η συνεχής πρόσφυση νέου χιονιού πάνω της οδηγούν στη δημιουργία μιας μορφής που μοιάζει με μεγάλη μπάλα .
Η βαρύτητα και η κλίση της πλαγιάς ενισχύουν αυτή τη διαδικασία: όσο πιο απότομη η πλαγιά, τόσο πιο εύκολα επιταχύνεται το χιόνι και κυλά αντί να ολισθαίνει επίπεδα . Επιπλέον, όταν το χιόνι βρίσκεται σε ασταθή κατάσταση, μπορεί να αποκολληθεί σε συσσωματώματα που τείνουν φυσικά να παίρνουν σφαιρική μορφή λόγω της περιστροφής τους κατά την πτώση .