Οι ρίζες της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης (ΕΚΕ) εντοπίζονται στη βιομηχανική επανάσταση, κυρίως με τη μορφή της βελτίωσης των συνθηκών εργασίας. Αρχικά, Άγγλοι και αργότερα Γάλλοι επιχειρηματίες επέλεξαν να υπάρχει αεριζόμενο περιβάλλον και καθαριότητα στον εργασιακό χώρο, εισήγαγαν τις βάρδιες εργασίας και απαγόρευσαν την απασχόληση ανηλίκων.
Με τον ερχομό του 20ου αιώνα και την καθιέρωση του νομικού πλαισίου λειτουργίας των επιχειρήσεων και ανάπτυξης του κράτους σε ό,τι αφορά την πρόνοια, ιδιαίτερα μετά το κραχ του 1929, το πνεύμα της φιλανθρωπίας παραχώρησε το πνεύμα του σε εκτεταμένες νομικές, συμβατικές και οργανωτικές δομές.
Στις αρχές του 1930 ο Αdolf Berle, Αμερικανός δικηγόρος, διανοούμενος, γνωστός για τη συμμετοχή του στο «Brain Trust» του Φραγκλίνου Ρούσβελτ, υποστήριξε πως η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη μπορεί να αποτελέσει μια υπηρεσία παρόμοια με έναν κερδοσκοπικό οργανισμό, η οποία, ωστόσο, θα αντλεί τα οφέλη της από την αναγνωρισιμότητα και την αποδοχή των εργαζομένων, των πελατών και των συμβαλλόμενων μερών.
Με το τέλος του Β ´ Παγκόσμιου Πολέμου, η ανάδειξη των πολυεθνικών εταιρειών και η αυξανόμενη επίδρασή τους στην παγκόσμια οικονομία και η επικράτηση του επιχειρηματικού μοντέλου που προέβλεπε ότι αποκλειστική ευθύνη των επιχειρήσεων είναι η παραγωγή πλούτου για τους μετόχους τους (the business of business is business) έφερε πάλι στην επιφάνεια το ερώτημα των σχέσεων μεταξύ επιχειρήσεων και κοινωνίας.
Ο Αμερικανός συγγραφέας και οικονομολόγος Howard R. Bowen – για πολλούς ο ιδρυτής της ΕΚΕ – έγραψε το 1953 ότι οι επιχειρήσεις έχουν κοινωνική ευθύνη η οποία ορίζεται ως «η υποχρέωση των επιχειρηματιών να ακολουθήσουν αυτές τις πολιτικές, να λάβουν αυτές τις αποφάσεις ή να εφαρμόσουν αυτές τις δράσεις που ενισχύουν τους στόχους και τις αξίες της κοινωνίας μας».
Η ιδέα διαδόθηκε στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1970 και η Επιτροπή Οικονομικής Ανάπτυξης το 1971 σημείωσε ότι υπάρχει ένα «κοινωνικό συμβόλαιο» μεταξύ επιχειρήσεων και κοινωνίας, αναφέροντας: «Ζητείται από τις επιχειρήσεις να αναλάβουν ευθύνες απέναντι στην κοινωνία και να υπηρετήσουν ένα ευρύτερο φάσμα ανθρώπινων αξιών. Το να παρέχουν αγαθά και υπηρεσίες δεν είναι επαρκές. Οι επιχειρήσεις, στην πραγματικότητα, καλούνται να συνεισφέρουν περισσότερο στην ποιότητα της αμερικανικής ζωής».
Μέχρι και το 1970, παρά τις σχετικές νομοθετικές ρυθμίσεις που είχαν θεσπιστεί, οι εταιρείες ακολουθούσαν ένα διαφορετικό δρόμο που αγνοούσε τις πρακτικές της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης. Η συγκεκριμένη πολιτική σκόπευε στην ουσιαστική ικανοποίηση των αναγκών των εργαζομένων και αγνόηση των υπόλοιπων καλών πρακτικών που όριζε η ιδέα και η φιλοσοφία της Εταιρικής Κοινωνικής Ευθύνης.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, ο όρος «triple bottom line», που περιγράφεται ως ένα πλαίσιο βιωσιμότητας που εξετάζει τον κοινωνικό, περιβαλλοντικό και οικονομικό αντίκτυπο μιας εταιρείας, ήρθε στο προσκήνιο από τον Αμερικανό συγγραφέα και σύμβουλο, John Elkington.
Καταλυτική ήταν και η συμβολή του Γάλλου προέδρου της Κομισιόν, Ζακ Ντελόρ (1985- 1995), που προέτρεψε τις ευρωπαϊκές επιχειρήσεις να υιοθετήσουν προγράμματα ΕΚΕ. Το 1994 υπογράφηκε η «Ευρωπαϊκή Διακήρυξη των Επιχειρήσεων κατά του Κοινωνικού Αποκλεισμού» και ιδρύθηκε το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Επιχειρήσεων για την Κοινωνική Συνοχή.
Στη χώρα μας, το Ελληνικό Δίκτυο για την Κοινωνική Συνοχή ιδρύθηκε το 1999, ενώ το 2002 υιοθετήθηκε ο ευρωπαϊκός ορισμός της ΕΚΕ, ήτοι: «Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη είναι η έννοια σύμφωνα με την οποία οι επιχειρήσεις ενσωματώνουν σε εθελοντική βάση κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς προβληματισμούς στις επιχειρηματικές τους δραστηριότητες και στις επαφές τους με άλλα ενδιαφερόμενα μέρη».
Σήμερα, η ΕΚΕ αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της στρατηγικής πολλών επιχειρήσεων, συμβάλλοντας στην αειφόρα ανάπτυξη και στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής.
Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην έντυπη Voria για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη – Δείτε όλη την έντυπη έκδοση εδώ