Η ρωσική διαστημική βιομηχανία φαίνεται πως στρέφει το βλέμμα της στην επόμενη ημέρα της ανθρώπινης παρουσίας στο Διάστημα, κατοχυρώνοντας μια τεχνολογία που θα μπορούσε να αλλάξει ριζικά τα δεδομένα για τις μακροχρόνιες αποστολές. Η κρατική εταιρεία πυραύλων και διαστημικών σκαφών RSC Energia εξασφάλισε δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για μια καινοτόμο αρχιτεκτονική διαστημικού σταθμού, η οποία είναι σχεδιασμένη να παράγει τεχνητή βαρύτητα.
Πρόκειται για μια εξέλιξη που, εφόσον υλοποιηθεί, υπόσχεται να δώσει λύση σε ένα από τα μεγαλύτερα φυσιολογικά εμπόδια που αντιμετωπίζουν οι αστροναύτες κατά την παραμονή τους μακριά από τη Γη.
Σύμφωνα με πληροφορίες που είδαν το φως της δημοσιότητας μέσω του ρωσικού κρατικού μέσου TASS, το οποίο απέκτησε πρόσβαση στα έγγραφα της πατέντας, το προτεινόμενο σύστημα βασίζεται στην αρχή της φυγόκεντρου δύναμης. Η δομή του σταθμού περιλαμβάνει έναν κεντρικό άξονα γύρω από τον οποίο θα περιστρέφονται οι κατοικήσιμες μονάδες.
Ο στόχος είναι φιλόδοξος αλλά συγκεκριμένος: η δημιουργία βαρυτικής δύναμης ίσης με 0,5g, δηλαδή το 50% της βαρύτητας που βιώνουμε στην επιφάνεια της Γης. Για να επιτευχθεί αυτό, οι μηχανικοί της RSC Energia προτείνουν μια διάταξη όπου οι μονάδες θα συνδέονται με τον κεντρικό άξονα μέσω εύκαμπτων, αεροστεγώς σφραγισμένων συνδέσμων.
Οι τεχνικές προδιαγραφές που συνοδεύουν τα σχέδια είναι ενδεικτικές του μεγέθους του εγχειρήματος. Για να παραχθεί η επιθυμητή βαρύτητα του 0,5g, ο σταθμός θα πρέπει να διαθέτει ακτίνα περίπου 40 μέτρων και να εκτελεί περίπου πέντε περιστροφές ανά λεπτό. Όπως γίνεται αντιληπτό, μια κατασκευή τέτοιων διαστάσεων δεν μπορεί να εκτοξευθεί ως ενιαίο σώμα. Θα απαιτούσε πολλαπλές εκτοξεύσεις και μια πολύπλοκη διαδικασία συναρμολόγησης σε τροχιά, θυμίζοντας –αλλά και ξεπερνώντας– τις προκλήσεις που αντιμετωπίστηκαν κατά την κατασκευή του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (ISS).
Η αναζήτηση της τεχνητής βαρύτητας δεν είναι απλώς μια τεχνική πολυτέλεια, αλλά μια ιατρική αναγκαιότητα για το μέλλον της εξερεύνησης. Η παρατεταμένη έκθεση σε συνθήκες μικροβαρύτητας έχει σοβαρές επιπτώσεις στο ανθρώπινο σώμα. Οι αστροναύτες που παραμένουν στον ISS για μήνες αντιμετωπίζουν μυϊκή ατροφία, απώλεια οστικής πυκνότητας και αλλαγές στην όραση, καθώς τα σωματικά υγρά μετακινούνται προς το κεφάλι.
Για αποστολές που θα διαρκέσουν χρόνια, όπως ένα ταξίδι στον Άρη, αυτές οι επιπτώσεις θα μπορούσαν να αποβούν καταστροφικές για την υγεία και την επιχειρησιακή ικανότητα του πληρώματος. Η δημιουργία ενός περιβάλλοντος με τεχνητή βαρύτητα θα επέτρεπε στους αστροναύτες να διατηρούν τη φυσική τους κατάσταση πολύ πιο αποτελεσματικά, μειώνοντας την ανάγκη για τα εξαντλητικά προγράμματα γυμναστικής που απαιτούνται σήμερα.
Παρά την ελκυστικότητα της ιδέας, η υλοποίηση ενός τέτοιου σταθμού συνοδεύεται από σημαντικές τεχνικές δυσκολίες. Η ίδια η τεκμηρίωση της πατέντας επισημαίνει ένα κρίσιμο μειονέκτημα: την πολυπλοκότητα της πρόσδεσης άλλων σκαφών.
Η ανάγκη συγχρονισμού της περιστροφής ενός σκάφους μεταφοράς (όπως τα Soyuz ή τα Progress) με τον περιστρεφόμενο σταθμό για να επιτευχθεί ασφαλής πρόσδεση είναι μια διαδικασία υψηλού ρίσκου. Οποιοδήποτε λάθος στον συγχρονισμό θα μπορούσε να οδηγήσει σε σύγκρουση. Επιπλέον, η διαρκής περιστροφή δημιουργεί δυνάμεις Coriolis που μπορεί να προκαλέσουν αποπροσανατολισμό στο πλήρωμα αν δεν σχεδιαστούν σωστά οι εσωτερικοί χώροι.
Η κίνηση της Ρωσίας να κατοχυρώσει αυτή την τεχνολογία έρχεται σε μια κομβική χρονική στιγμή. Με τον Διεθνή Διαστημικό Σταθμό να οδεύει προς την προγραμματισμένη καταστροφή του γύρω στο 2030, οι μεγάλες δυνάμεις σχεδιάζουν ήδη τα επόμενα βήματά τους. Η NASA και η Roscosmos συνεργάζονται για την ασφαλή απόσυρση του ISS, με τη Ρωσία να έχει δεσμευτεί για παραμονή στο πρόγραμμα έως το 2028.
Ωστόσο, η Μόσχα έχει καταστήσει σαφές ότι σχεδιάζει τον δικό της ανεξάρτητο δρόμο με τον Ρωσικό Τροχιακό Σταθμό (ROS). Αν και δεν έχουν ανακοινωθεί συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα ή χρηματοδότηση για την κατασκευή του σταθμού τεχνητής βαρύτητας, η ύπαρξη της πατέντας δείχνει ότι η Ρωσία εξετάζει σοβαρά τεχνολογίες που θα της έδιναν προβάδισμα σε βαθύτερες διαστημικές αποστολές.
Παρόμοιες ιδέες έχουν εξεταστεί και από τη Δύση. Η NASA είχε παρουσιάσει στο παρελθόν το σχέδιο Nautilus-X, ενώ ιδιωτικές εταιρείες όπως η Vast έχουν δηλώσει την πρόθεσή τους να αναπτύξουν σταθμούς με τεχνητή βαρύτητα.
Το αν και πότε θα δούμε αυτό το σχέδιο να μετατρέπεται από σχέδιο επί χάρτου σε πραγματικότητα παραμένει άγνωστο.