Στις Βρυξέλλες εκτυλίσσεται ένα πραγματικό πολιτικοοικονομικό θρίλερ γύρω από το κρίσιμο σχέδιο χρηματοδότησης της Ουκρανίας μέσω των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, και όπου οι Ευρωπαίοι ηγέτες έχουν συγκεντρωθεί από το πρωί της Πέμπτης με στόχο να «κλειδώσουν» την αρχιτεκτονική ενός δανείου ύψους 210 δισ. ευρώ προς το Κίεβο, χρησιμοποιώντας ως εγγύηση κεφάλαια της ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας που παραμένουν δεσμευμένα στην ΕΕ.
Πρόκειται για διαπραγμάτευση που δοκιμάζει τη συνοχή της Ένωσης, καθώς το αποτέλεσμα δεν αφορά μόνο έναν οικονομικό μηχανισμό, αλλά το αν η Ευρώπη μπορεί να στηρίξει εμπράκτως την Ουκρανία σε μια στιγμή που θεωρεί τον πόλεμο άμεση απειλή για τη δική της ασφάλεια, όπως είναι ο κοινός παρονομαστής εκτίμησης των περισσοτέρων διεθνών πρακτορείων ειδήσεων απόψε.
Η ατμόσφαιρα είναι φορτισμένη, αλλά κυριαρχεί συγκρατημένη αισιοδοξία ότι έως αργά το βράδυ της Πέμπτης ή τις πρώτες ώρες της Παρασκευής μπορούν να διαμορφωθούν οι βασικές παράμετροι μιας συμφωνίας.
Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν ξεκαθαρίζει ότι δεν προτίθεται να φύγει από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο χωρίς αποτέλεσμα.
Το σκεπτικό των Βρυξελλών είναι ωμό: Αν δεν εξασφαλιστεί ευρωπαϊκή ροή χρηματοδότησης, η Ουκρανία κινδυνεύει να ξεμείνει από πόρους στο δεύτερο τρίμηνο του επόμενου έτους, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την έκβαση του πολέμου και, κατά τις ευρωπαϊκές εκτιμήσεις, για τον κίνδυνο μιας ευρύτερης ρωσικής επιθετικότητας απέναντι στην ίδια την ΕΕ.
Κομβικός «παίκτης» στην εξίσωση είναι το Βέλγιο, όχι επειδή διαφωνεί με την ουσία της στήριξης προς την Ουκρανία, αλλά επειδή κρατά στα «χέρια» του το μεγαλύτερο μέρος των δεσμευμένων κεφαλαίων: Περίπου 185 δισ. ευρώ από το σύνολο των 210 δισ. βρίσκονται στο βελγικό εκκαθαριστικό ίδρυμα Euroclear.
Αυτό καθιστά τις βελγικές επιφυλάξεις καθοριστικές. Οι Βρυξέλλες ανησυχούν ότι, αν ανοίξει ο δρόμος για αξιοποίηση των συγκεκριμένων περιουσιακών στοιχείων, το Βέλγιο μπορεί να βρεθεί εκτεθειμένο σε νομικές προσφυγές της Ρωσίας ή σε χρηματοοικονομικούς κινδύνους που θα αγγίξουν ζητήματα ρευστότητας και ευστάθειας.
Γι’ αυτό και καθ’ όλη τη διάρκεια της ημέρας οι σύμβουλοι και οι αξιωματούχοι των κρατών-μελών βρίσκονται σε συνεχείς διαβουλεύσεις, προσπαθώντας να βρουν φόρμουλα που να «θωρακίζει» το Βέλγιο, χωρίς να ναρκοθετεί το συνολικό σχέδιο.
Ο Ντόναλντ Τουσκ, πιέζοντας για άμεσες αποφάσεις, έθεσε το δίλημμα όσο πιο απόλυτα γίνεται, όπως υπογραμμίζει η Guardian: «Τώρα έχουμε μια απλή επιλογή: Eίτε χρήματα σήμερα είτε αίμα αύριο», ζητώντας από τους ηγέτες «να σταθούν στο ύψος των περιστάσεων».
Στο παρασκήνιο, οι απαιτήσεις του Βελγίου αποτυπώθηκαν και εγγράφως. Σύμφωνα με πληροφορίες του Reuters, η βελγική αντιπροσωπεία κατέθεσε κείμενο δύο σελίδων με εκτεταμένα προαπαιτούμενα, ζητώντας πλήρη κάλυψη έναντι ενδεχόμενων ρωσικών νομικών κινήσεων ή οικονομικών συνεπειών.
Ωστόσο, μια τέτοια «ολική ασπίδα» δεν είναι εύκολο να γίνει αποδεκτή από όλους, καθώς θα σήμαινε επιμερισμό ρίσκου σε βαθμό που ορισμένες πρωτεύουσες διστάζουν να αναλάβουν. Ο ίδιος ο Βέλγος πρωθυπουργός, Μπαρτ ντε Βέβερ, κατέστησε σαφές στο κοινοβούλιο της χώρας του ότι ακόμη δεν έχει λάβει τις εγγυήσεις που θεωρεί αναγκαίες, σημειώνοντας πως τα σχήματα χρηματοδότησης παραμένουν «κινούμενος στόχος» και αλλάζουν συνεχώς καθώς προχωρά η διαπραγμάτευση.
Σαν να μην έφτανε αυτό, υπάρχει και το αγκάθι της Ουγγαρίας. Η Βουδαπέστη έχει προϊδεάσει ότι θα μπλοκάρει λύση που πατά πάνω στον κοινοτικό προϋπολογισμό, προσθέτοντας έναν ακόμη παράγοντα που καθιστά τις αποφάσεις εξαιρετικά λεπτές.
Για να μην τιναχτεί το σχέδιο στον αέρα αν αποδειχθεί αδύνατη η ομοφωνία, στο τραπέζι βρίσκεται και ένα plan B: Η ενεργοποίηση ενός μηχανισμού «ενισχυμένης συνεργασίας», ώστε μια ομάδα χωρών να προχωρήσει σε έκδοση κοινού χρέους για την Ουκρανία, παρακάμπτοντας την ανάγκη ομοφωνίας και αφήνοντας εκτός την Ουγγαρία, όπως μεταδίδει ο αμερικανικός Τύπος (Washington Post, NYT).
Διπλωματικές πηγές μιλούν για σενάριο όπου χώρες με κεντρικό ρόλο – μεταξύ αυτών Ιταλία και Βέλγιο – θα μπορούσαν να ηγηθούν μιας τέτοιας λύσης, αν και κανείς δεν κρύβει ότι θα ήταν πολιτικά και νομικά πιο σύνθετη επιλογή.
Παρά τα εναλλακτικά σενάρια, αρκετοί αξιωματούχοι παραδέχονται πως, στην πράξη, η αξιοποίηση των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων είναι «η μοναδική ρεαλιστική επιλογή» για να συγκεντρωθούν οι απαιτούμενοι πόροι στο μέγεθος και στον χρόνο που χρειάζεται το Κίεβο.
Γι’ αυτό και το τελευταίο προσχέδιο συμπερασμάτων της Συνόδου κινείται προς μια λύση «πολιτικής απόφασης τώρα, τεχνικής εφαρμογής αμέσως μετά»: Προβλέπει να δοθεί πολιτικό πράσινο φως για την προώθηση του δανείου και να ανατεθεί σε υπηρεσιακούς και τεχνοκρατικούς μηχανισμούς να κλείσουν εσπευσμένα τις λεπτομέρειες, ενσωματώνοντας ρητά πρόβλεψη για επιμερισμό των κινδύνων, ώστε να καθησυχαστεί το Βέλγιο αλλά και άλλες επιφυλακτικές χώρες.
Η Κάγια Κάλας έδωσε «50-50» πιθανότητες να κλειδώσει συμφωνία, αλλά με την υπογράμμιση ότι «απλώς δεν μπορούμε να αποτύχουμε».
Από την άλλη, ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς εμφανίστηκε πιο αισιόδοξος, λέγοντας ότι «η εντύπωσή μου είναι πως μπορούμε να καταλήξουμε σε συμφωνία».
Όλα αυτά ενώ η υπόλοιπη ατζέντα της Συνόδου έχει ουσιαστικά κλείσει: Από τη διεύρυνση μέχρι τη Μέση Ανατολή και τη μετανάστευση, τα κεφάλαια έχουν εγκριθεί ομόφωνα, αφήνοντας τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας ως το μοναδικό ανοιχτό – και καθοριστικό – μέτωπο.
Στο μεταξύ, στο τυπικό σκέλος των συμπερασμάτων, οι ηγέτες συμφώνησαν σε διατυπώσεις για τη Μέση Ανατολή που χαιρετίζουν τις πρόσφατες ειρηνευτικές προσπάθειες στη Γάζα και επαναβεβαιώνουν τη δέσμευση στη «συνολική, δίκαιη και διαρκή ειρήνη» με βάση τη λύση των δύο κρατών.
Υιοθετήθηκαν επίσης αναφορές για τις υβριδικές απειλές, με καταδίκη «όλων των πρόσφατων υβριδικών επιθέσεων» κατά της ΕΕ και έκκληση για επιτάχυνση δράσεων ανθεκτικότητας και προστασίας κρίσιμων υποδομών, ειδικά υπό το βάρος της εντεινόμενης υβριδικής εκστρατείας Ρωσίας και Λευκορωσίας.
Τέλος, στο δημοσιονομικό κεφάλαιο, οι πρωτεύουσες ζητούν να κλειδώσει συμφωνία για το επόμενο μακροπρόθεσμο δημοσιονομικό πλαίσιο πριν το τέλος του 2026, ώστε το 2027 να περάσουν οι αναγκαίες νομοθεσίες και να μην υπάρξει «κενό χρηματοδότησης» από τον Ιανουάριο του 2028, ενώ για τη διεύρυνση επαναλαμβάνεται η ανάγκη επιτάχυνσης της ένταξης νέων κρατών και παράλληλων εσωτερικών μεταρρυθμίσεων της ίδιας της ΕΕ.
Όμως, όσο κι αν «κλείνουν» τα υπόλοιπα, το κέντρο βάρους της Συνόδου βρίσκεται σε ένα ερώτημα: Θα καταφέρει η Ευρώπη να ξεπεράσει τις βελγικές εγγυήσεις και το ουγγρικό βέτο, και να μετατρέψει τα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια σε εργαλείο άμεσης στήριξης της Ουκρανίας;
Αυτό είναι το τεστ – και εκεί κρίνεται η έκβαση της νύχτας στις Βρυξέλλες.