Οι παγετώνες των Ευρωπαϊκών Άλπεων αναμένεται να φτάσουν στο «ζενίθ» της εξαφάνισής τους μέσα σε μόλις οκτώ χρόνια, σύμφωνα με νέα μελέτη, καθώς πάνω από 100 παγετώνες εκτιμάται ότι θα έχουν λιώσει οριστικά έως το 2033. Ads Στη δυτική Βόρεια Αμερική (δυτικές ΗΠΑ και Καναδάς) το αντίστοιχο σημείο καμπής προβλέπεται λιγότερο από μία δεκαετία αργότερα, με ρυθμούς απώλειας που θα ξεπερνούν τους 800 παγετώνες τον χρόνο.
Η υποχώρηση των παγετώνων, τροφοδοτούμενη από την ανθρωπογενή υπερθέρμανση του πλανήτη, θεωρείται από τα πιο «καθαρά» και ορατά σημάδια της κλιματικής κρίσης.
Ήδη σε αρκετές χώρες έχουν γίνει ακόμη και τελετές «αποχαιρετισμού» για παγετώνες που χάθηκαν, ενώ υπάρχει και διεθνής «λίστα απωλειών» που καταγράφει ονόματα και ιστορίες παγετώνων που εξαφανίστηκαν. Ads Από 750 τον χρόνο σε 3.000: Το σενάριο που «φουσκώνει» την κρίση
Σήμερα υπολογίζεται ότι απομένουν περίπου 200.000 παγετώνες παγκοσμίως, με περίπου 750 να εξαφανίζονται κάθε χρόνο.
Η έρευνα όμως δείχνει ότι ο ρυθμός θα επιταχυνθεί γρήγορα όσο συνεχίζονται οι εκπομπές από την καύση ορυκτών καυσίμων.
Με βάση τις τρέχουσες κυβερνητικές πολιτικές, η παγκόσμια θέρμανση εκτιμάται ότι οδεύει προς περίπου +2,7°C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα.
Σε αυτό το μονοπάτι, οι ετήσιες απώλειες παγετώνων θα κορυφωθούν γύρω στο 2040, φτάνοντας περίπου τους 3.000 παγετώνες τον χρόνο, και θα παραμείνουν σε αυτά τα επίπεδα έως το 2060. Στο τέλος του αιώνα, περίπου το 80% όλων των σημερινών παγετώνων θα έχει χαθεί.
Αντίθετα, μια ταχεία μείωση των εκπομπών ώστε η θέρμανση να περιοριστεί στο +1,5°C θα «έκοβε» την κορύφωση των απωλειών γύρω στους 2.000 παγετώνες τον χρόνο το 2040, με τον ρυθμό στη συνέχεια να υποχωρεί.
Γιατί μετράει ο αριθμός των παγετώνων, όχι μόνο ο όγκος του πάγου
Οι περισσότερες προηγούμενες μελέτες εστίαζαν στον όγκο πάγου που χάνεται, λόγω της συμβολής του στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας.
Εδώ όμως οι ερευνητές κοιτούν και κάτι άλλο: Πόσοι «ξεχωριστοί» παγετώνες εξαφανίζονται. Και αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία, επειδή οι παγετώνες δεν είναι μόνο πάγος – είναι πηγές νερού, μοχλοί τοπικής οικονομίας (τουρισμός), αλλά και στοιχεία ταυτότητας και πολιτισμού, συχνά με πνευματικό βάρος για τις τοπικές κοινωνίες.
Ο Ματίας Χους, ανώτερος επιστήμονας στο ETH Ζυρίχης και μέλος της ομάδας, περιγράφει την απώλεια ως κάτι που οι παγετωνολόγοι τη βιώνουν καθημερινά: Ως επικεφαλής του ελβετικού δικτύου παρακολούθησης, έχει κηρύξει πρόσφατα τέσσερις παγετώνες «εξαφανισμένους», μέσα σε μια τριακονταετία όπου η χώρα εκτιμάται ότι έχασε περίπου 1.000.
Τα πιο ευάλωτα σημεία της Ευρώπης – και η «σκληρή» εικόνα της Κεντρικής Ευρώπης
Η μελέτη, που δημοσιεύτηκε στο Nature Climate Change, ανέλυσε πάνω από 200.000 παγετώνες από βάση δεδομένων με περιγράμματα που προκύπτουν από δορυφορικές εικόνες.
Με τη χρήση τριών παγκόσμιων μοντέλων, οι επιστήμονες εκτίμησαν την πορεία τους σε διαφορετικά σενάρια θέρμανσης.
Τα μικρότερα παγοσυστήματα, που λιώνουν και ταχύτερα, εμφανίζονται ως τα πιο εκτεθειμένα.
Η Κεντρική Ευρώπη, με περίπου 3.200 παγετώνες, προβλέπεται ότι θα δει μείωση 87% έως το 2100 ακόμη και στο σενάριο του +1,5°C, ποσοστό που εκτοξεύεται στο 97% στο σενάριο του +2,7°C.
Στη δυτική Βόρεια Αμερική (συμπεριλαμβανομένης της Αλάσκας), από τους περίπου 45.000 παγετώνες της περιοχής, εκτιμάται ότι θα χαθεί περίπου το 70% στο +1,5°C και πάνω από το 90% στο +2,7°C, ενώ μεγάλες απώλειες προδιαγράφονται και για τον Καύκασο και τις νότιες Άνδεις.
Όταν «αργεί» να λιώσει, δεν σημαίνει ότι σώζεται: Η περίπτωση της Γροιλανδίας
Οι μεγάλοι παγετώνες λιώνουν πιο αργά, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι γλιτώνουν. Για τη Γροιλανδία, το «έτος κορύφωσης» της εξαφάνισης παγετώνων τοποθετείται γύρω στο 2063. Ως το 2100 προβλέπεται απώλεια 40% στο +1,5°C και 59% στο +2,7°C, ενώ η τήξη εκτιμάται ότι θα συνεχιστεί και μετά το τέλος του αιώνα.
Η «καμπή» δεν είναι μόνο αριθμός: Νερό, οικοσυστήματα, πολιτισμός
Οι ερευνητές υπογραμμίζουν ότι οι ημερομηνίες κορύφωσης των απωλειών δεν είναι απλώς ένα στατιστικό ορόσημο.
Σηματοδοτούν βαθιές αλλαγές για οικοσυστήματα, υδάτινους πόρους και πολιτιστική κληρονομιά, με πρακτικές συνέπειες στην καθημερινότητα.
Περίπου 2 δισ. άνθρωποι κατάντη εξαρτώνται από το νερό των βουνών για τακτική υδροδότηση και επισιτιστική ασφάλεια, κάτι που καθιστά την προσαρμογή επείγουσα. Ως παραδείγματα προσαρμογής αναφέρονται αλλαγές σε καλλιέργειες, εναλλακτικές οικονομικές δραστηριότητες για περιοχές που ζουν από τον τουρισμό, αλλά και πιο «τεχνητές» λύσεις όπως οι «τεχνητοί παγετώνες», που έχουν δοκιμαστεί πιλοτικά στο Κιργιστάν.
Συνολικά, το μήνυμα της μελέτης είναι σαφές: Οι αποφάσεις του σήμερα για το κλίμα θα καθορίσουν το πόσο γρήγορα θα χαθούν αυτοί οι φυσικοί «ρυθμιστές» νερού και ζωής – και πόσο βίαιη θα είναι η μετάβαση για τις κοινωνίες που ζουν στη σκιά τους.