Το έτος 2025 σημαδεύτηκε από το σοκ Τραμπ: ένα άνευ προηγουμένου κύμα ακραίας βίας, αδιάλλακτου εθνικισμού και ανεξέλεγκτης εκμετάλλευσης, που συγκλόνισε τον κόσμο όπως ποτέ άλλοτε από το 1945.
Για να κατανοήσουμε καλύτερα τι το έκανε αυτό δυνατό και πώς να το αντιμετωπίσουμε στο μέλλον, πρέπει να στραφούμε στις ρίζες του. Συγκεκριμένα, στο Project 2025, την 920σέλιδη έκθεση που δημοσίευσε το 2023 το Heritage Foundation, το συντηρητικό think tank της Ουάσιγκτον, με μεγάλη επιρροή.
Από το ένα υπουργείο στο άλλο (ασφάλεια, μετανάστευση, εκπαίδευση, ενέργεια, εμπόριο κ.λπ.), η έκθεση περιγράφει τη στρατηγική που πρέπει να ακολουθηθεί μετά την ανάληψη των καθηκόντων, με στόχο τον Ιανουάριο του 2025.
Προσδιορίζει ακόμη και το περιεχόμενο και το χρονοδιάγραμμα των εκτελεστικών διαταγμάτων, των προεδρικών διαταγμάτων που υπογράφονται δημόσια και γρήγορααπό τον Ντόναλντ Τραμπ από την ορκωμοσία του.
Η έκθεση βασίστηκε στο έργο εκατοντάδων συντηρητικών εμπειρογνωμόνων – όπως αυτοαποκαλούνται – που συγκεντρώθηκαν από το ίδρυμα, το οποίο χρηματοδοτείται πλουσιοπάροχα από εταιρείες και δισεκατομμυριούχους.
Αυτό που ξεχωρίζει περισσότερο όταν διαβάζουμε την έκθεση σήμερα, είναι ο βαθμός τεχνικής, πολιτικής και ιδεολογικής προετοιμασίας πίσω από την κυβέρνηση Τραμπ.
Κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους, ο Τραμπ ακολούθησε σχεδόν κατά γράμμα τα σχέδια που περιγράφονται στο Project 2025. Η νέα Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας που δημοσίευσε ο Λευκός Οίκος στις 5 Δεκεμβρίου μοιάζει σχεδόν με αντιγραφή του σχεδίου.
Είναι αποκαλυπτικό ότι το Project 2025 προσδιορίζει διάφορους πολιτικούς και ιδεολογικούς εχθρούς. Πρώτον, υπάρχουν οι παγκοσμιοποιημένοι φιλελεύθεροι, ένθερμοι υποστηρικτές του απόλυτου ελεύθερου εμπορίου και της απεριόριστης παγκοσμιοποίησης, οι οποίοι παρουσιάζονται ως χρήσιμοι ηλίθιοι.
Εύκολα να νικηθούν και να περιφρονηθούν, αυτές οι φιλελεύθερες ελίτ δεν ενδιαφέρονται ιδιαίτερα για την αποβιομηχάνιση, την απώλεια θέσεων εργασίας και την καταστροφή των τοπικών κοινοτήτων και των οικογενειακών δεσμών. Αντίθετα, οι περήφανοι συντηρητικοί πίσω από το Project 2025 ισχυρίζονται ότι προστατεύουν αυτές τις κοινότητες.
Το κάνουν αυτό πρώτα απ’ όλα επιβάλλοντας την ισχύ των ΗΠΑ στον κόσμο, βασιζόμενοι σε μεγάλο βαθμό σε δασμούς και σε έναν ολοκληρωτικό σύστημα εκμετάλλευσης : κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων (Ουκρανία, Παναμάς, Γροιλανδία), επιβολή στρατιωτικού φόρου στην Ευρώπη και διπλασιασμός της χρήσης ορυκτών καυσίμων.
Στη συνέχεια, υπερασπίζονται τη σκληρή δουλειά, τις οικογενειακές αξίες και τον σεβασμό στις φυσικές και πολιτισμικές ιεραρχίες. Η μάστιγα της «απουσίας πατέρα» (το να μεγαλώνει κανείς χωρίς πατέρα, μια κατάσταση που επηρεάζει ιδιαίτερα τις εθνοτικές μειονότητες) καταδικάζεται επανειλημμένα και αποδίδεται στις φιλελεύθερες αφηγήσεις που αρνούνται τους παραδοσιακούς ρόλους των φύλων και υπονομεύουν την παραδοσιακή οικογένεια.
Ωστόσο, το Project 2025 ασχολείται κυρίως με έναν εχθρό που θεωρεί πολύ πιο επικίνδυνο: τους διεθνιστές σοσιαλιστές και τα σχέδιά τους για μια παγκόσμια υπερδύναμη.
Ο φόβος μπορεί να φαίνεται γελοίος, καθώς οι οπαδοί του Τραμπ τείνουν μερικές φορές να συγχέουν τους ήπιους ευρωπαίους σοσιαλδημοκράτες με τους φοβερούς μαρξιστές επαναστάτες. Ωστόσο, πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη. Πρώτον, επειδή οι υποστηρικτές του δημοκρατικού σοσιαλισμού, όπως ο Μπέρνι Σάντερς και ο Ζοράν Μαμντάνι, έχουν γίνει πολύ δημοφιλείς μεταξύ των νέων Αμερικανών την τελευταία δεκαετία.
Ακόμα πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι οι συντάκτες του Project 2025 μοιάζουν πραγματικά ανήσυχοι από τις διεθνείς συζητήσεις για τη φορολογία, τις κλιματικές αποζημιώσεις ή τις μεταρρυθμίσεις του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, οι οποίες έχουν αποκτήσει δυναμική μετά την κρίση του 2008 και τη Συμφωνία του Παρισιού του 2015.
Απεχθάνονται την πρόταση της Βραζιλίας για τη δημιουργία ενός παγκόσμιου φόρου για τους δισεκατομμυριούχους, όπως και την έκδοση διεθνούς νομίσματος (Ειδικά Δικαιώματα από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο) που έλαβε χώρα μετά τις κρίσεις του 2008 και του 2020. Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο, επειδή οι ΗΠΑ θα χάσουν σύντομα το δικαίωμα βέτο τους σε τέτοιες αποφάσεις, καθώς το μερίδιό τους στο παγκόσμιο ΑΕΠ μειώνεται.
Ένα ιδιαίτερα ενδεικτικό τμήμα αφορά το εμπόριο, το οποίο στο Project 2025 περιέχει δύο κεφάλαια που παρουσιάζουν αντίθετες θέσεις. Το κύριο κεφάλαιο υποστηρίζει μια χιονοστιβάδα δασμών που μοιάζει πολύ με αυτή που εφάρμοσε ο Τραμπ το 2025.
Όπως και ο πρόεδρος των ΗΠΑ, ο συγγραφέας φαίνεται να μην έχει αυταπάτες σχετικά με την έκταση της δημιουργίας βιομηχανικών θέσεων εργασίας που θα μπορούσε να επιφέρει αυτό.
Σε γενικές γραμμές, η έκθεση δεν δείχνει ιδιαίτερη συμπάθεια για τους φτωχότερους και βασίζεται σε μια εργαλειακή, πατερναλιστική και ιεραρχική προσέγγιση της ψήφου της εργατικής τάξης.
Ο κύριος στόχος των δασμών φαίνεται να είναι η δημιουργία εσόδων για την ομοσπονδιακή κυβέρνηση και η συνέχιση της κατάργησης του προοδευτικού φορολογικού συστήματος – ένα σχέδιο που μοιράζονται οι φιλελεύθεροι και οι συντηρητικοί από τη δεκαετία του 1980, αν και οι συντηρητικοί έχουν πάντα το προβάδισμα σε αυτόν τον τομέα.
Το δεύτερο κεφάλαιο του Project 2025 σχετικά με το εμπόριο αντιτίθεται σε μια τέτοια στρατηγική. Ο συντηρητικός συγγραφέας που διαφωνεί φοβάται ότι, απορρίπτοντας τόσο ανοιχτά τις αρχές του ελεύθερου εμπορίου, μπορεί τελικά να ανοίξει ο δρόμος για έναν παγκόσμιο σοσιαλιστικό σχεδιασμό.
Στο μέλλον, οι αντίπαλοι της αγοράς θα χρησιμοποιήσουν αυτό το προηγούμενο για να ρυθμίσουν το εμπόριο με βάση κοινωνικά και κλιματικά κριτήρια: ο απόλυτος εφιάλτης για τους συντηρητικούς.
Τελικά, οι Τραμπιστές επέλεξαν τον προστατευτισμό για εκλογικούς και οικονομικούς λόγους, αλλά ο φόβος μιας σοσιαλιστικής στροφής είναι σαφώς αναγνωρισμένος.
Στην πραγματικότητα, ο πραγματικός εχθρός της εθνικιστικής και εξωραϊστικής δεξιάς που εκπροσωπούν οι Τραμπιστές είναι η παγκόσμια σοσιαλδημοκρατική αριστερά. Αυτή η αριστερά μπορεί να νικήσει, αρκεί να μάθει να οργανώνεται και να ξεπεράσει τα φιλελεύθερα στερεότυπα του παρελθόντος.
Η βία των Τραμπιστών είναι ένδειξη αδυναμίας. Οι ΗΠΑ χάνουν την επιρροή τους στον κόσμο. Από την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, ορισμένοι πιστεύουν ότι μπορούν να ξεφύγουν από αυτή την παρακμή απειλώντας με όπλα και προτρέποντας τους Ευρωπαίους να διατηρήσουν τη φυλετική τους καθαρότητα για να διατηρήσουν τη δυτική συμμαχία
Το μόνο που θα καταφέρουν είναι να αμαυρώσουν περαιτέρω την εικόνα της χώρας τους και να πείσουν τον υπόλοιπο κόσμο ότι το μέλλον θα γράφεται όλο και περισσότερο χωρίς αυτούς.