Ο ναός των Αθανάτων ανεγέρθηκε με σκοπό την επιστημονική έρευνα, την καλλιέργεια των γραμμάτων και των καλών τεχνών.
Πέρασαν 165 χρόνια όταν τέτοιες μέρες του 1859 ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄ κατέθεσε τον θεμέλιο λίθο για την ανέγερση της Ακαδημίας Αθηνών και τον Μάρτιο του 1887 το κτίριο παραδόθηκε έτοιμο στον πρωθυπουργό Χαρίλαο Τρικούπη. Και η λειτουργία της Ακαδημίας άρχισε με μεγάλη καθυστέρηση πριν από 98 χρόνια, το 1826! Είναι αυτό το κτήριο που δεσπόζει στην οδό Πανεπιστημίου της Αθήνας.
Ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄, πριν θέσει τον θεμέλιο λίθο, δέχεται στο παλάτι τον αρχαιολόγο, καθηγητή και πρέσβη Αλέξανδρο Ρίζο Ραγκαβή που του εξηγεί την χρησιμότητα της δημιουργίας Ακαδημίας, ενός μεγάλου πνευματικού κέντρου.
«Και πού είναι οι ακαδημαϊκοί που θα διορίσουμε;» ρώτησε ο Βασιλιάς. Και ο Ραγκαβής άρχισε να αραδιάζει ονόματα: Ασώπιος, Βυζάντιος, Μανούσος, Φαρμακίδης… «Μα αυτοί απέθαναν ήδη κ. Ραγκαβή;» Ναι, αλλά τους αφήσατε και πέθαναν Μεγαλειότατε, απάντησε ζωηρά ο ευφυέστατος πρέσβης, όπως τους Κουμανούδη, Σολωμό, Παπαρρηγόπουλο, Τυπάλδο, Βαλαωρίτη, Ζαλοκώστα… Θα είχαν προσφέρει πάρα πολλά.
Ο Ραγκαβής γνώριζε προφανώς τις κατά καιρούς κινήσεις για ίδρυση Ακαδημίας, αλλά και την μεγάλη προσφορά του Αθηναίου ινδολόγου Δημητρίου Γαλανού, που έγραφε το 1833 στη διαθήκη του: «κληροδοτώ το ήμισυ της περιουσίας μου εις την πρώτην εν Αθήναις Ακαδημία», καθώς επίσης και όλα τα σανσκριτικά βιβλία, χειρόγραφα και μεταφράσεις του.
) Το κτίριο της Ακαδημίας Αθηνών, ο ναός των Αθανάτων
Ο βασιλιάς πείθεται και θέτει τον θεμέλιο λίθο της Ακαδημίας και ενώ το 1887 παραδίδεται το οικοδόμημα στον πρωθυπουργό Χαρίλαο Τρικούπη, η ίδρυσή της καθυστερεί… Το 1904 επανήλθε στο προσκήνιο από τον ιστορικό Σπυρίδωνα Λάμπρο, ο οποίος συνέταξε τον οργανισμό της…. Το Μάϊο του 1919 η υπόθεση απασχόλησε και τον Ελευθέριο Βενιζέλο όταν στο Παρίσι ιδρύθηκε ο Διεθνής Σύνδεσμος Ακαδημιών των πολιτισμένων χωρών, χωρίς όμως συνέχεια, αφού μεσολάβησε η μικρασιατική εκστρατεία. Και όταν ο στρατηγός Θεόδωρος Πάγκαλος έκανε τη δικτατορία, το θέμα ήλθε και πάλι στην επιφάνεια.
Τη φορά αυτή υπήρχε μια σπουδαία προσωπικότητα, ο Δημήτριος Αιγινίτης, ο οποίος το 1892 διορίστηκε καθηγητής στη Σχολή Ευελπίδων και εκεί γνωρίστηκε με τον τότε Εύελπι και μετέπειτα στρατηγό Θεόδωρο Πάγκαλο. ΄Οταν ο τελευταίος έκανε το 1925 την δικτατορία, διόρισε τον Αιγινήτη υπουργό Παιδείας. Από τη θέση αυτή ο Αιγινήτης βρήκε την ευκαιρία να ιδρύσει την Ακαδημία.
Στις 18 Μαρτίου 1926 ο Πάγκαλος υπέγραψε το υπ’ αριθ. 96 Διάταγμα ιδρύσεως και λειτουργίας της Ακαδημίας Αθηνών και τα εγκαίνια της έγιναν κατά την επέτειο της εθνεγερσίας, την 25η Μαρτίου 1926, όπου ο υπουργός Αιγινήτης, ανακοίνωσε μεγάλες δωρεές και ο πρώτος πρόεδρος της Ακαδημίας, Φωκίων Νέγρης, φυσικός, γεωλόγος, μεταλλειολόγος και υπουργός, αναφέρθηκε στους σκοπούς της.
Από της ιδρύσεως της μέχρι σήμερα, η Ακαδημία λειτούργησε στο πλαίσιο του σκοπού της, “στην Επιστημονική Έρευνα και την καλλιέργεια των Γραμμάτων και των Kαλών Tεχνών”. Δεν ήταν λίγες οι φορές που παρενέβη σε διεθνείς οργανισμούς για ζητήματα πολιτισμού, περιβάλλοντος, πανανθρωπίνων αξιών, εθνικών και ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Σπουδαίες και γνωστές προσωπικότητες των επιστημών, των γραμμάτων και των τεχνών υπήρξαν μέλη της Ακαδημίας: Κωστής Παλαμάς, Γρ. Ξενόπουλος, Παύλος Νιρβάνας, Ηλίας Βενέζης, Στράτης Μυριβήλης, Ιω. Θεοδωρακόπουλος, Κων. Τσάτσος, Ιω. Δροσίνης, Γ. Παπανικολάου, Γ. Χατζηδάκης, Ξεν. Ζολώτας, Σπύρος Μελάς, Αρχιεπίσκοπος Χρύσανθος, Παν. Κανελλόπουλος, Γ. Αθανασιάδης- Νόβας, Σπ. Μαρινάτος, Γρ. Κασιμάτης, Γ. Βλάχος, Ιω. Τούμπας, Δημ. Μητρόπουλος, Κων. Δεσποτόπουλος, Κων. Σβολόπουλος, Αντ. Κουνάδης, Παν. Τέτσης, Γρ. Σκαλκέας, Γ. Μητσόπουλος, Ν. Ματσανιώτης, Τ. Αθανασιάδης, Ι. Παππάς, Γ. Κοντόπουλος, Σπ. Ιακωβίδης αλλά και τις πρώτες γυναίκες αθάνατες, Γαλάτεια Σαράντη, Αγγελική Λαΐου, Κική Δημουλά, Αννα Ψαρούδα- Μπενάκη…
Φωκίων Νέγρης ο πρώτος πρόεδρος της Ακαδημίας
Κάποιοι εξ αυτών άφησαν σημαντικό αποτύπωμα του έργου τους κατά την διάρκεια της θητείας τους στην προεδρία της Ακαδημίας με κορυφαίο τον αείμνηστο Γρηγόρη Σκαλκέα, καθηγητή της Ιατρικής.
Tο έργο της Ακαδημίας, είχε και συνεχίζει να έχει απήχηση στην ελληνική κοινωνία. Δηλωτικό τούτο, εκτός άλλων, οι δωρεές και τα κληροδοτήματα ιδιωτών και φορέων προς αυτήν, από την διαχείριση των οποίων η Ακαδημία υπηρετεί τους σκοπούς της: ενισχύει την επιστημονική έρευνα, χρηματοδοτεί εκδόσεις, χορηγεί υποτροφίες, απονέμει βραβεία. Πέραν τούτων, παρεμβαίνει σε εθνική θέματα, όπως το Μακεδονικό, η Γενοκτονία των Ποντίων, προβλήματα της ευαίσθητης περιοχής της Θράκης κ.λ.π.
Η Σιναία Ακαδημία, όπως ονομάζεται το περικαλλές αυτό οικοδόμημα, κατασκευάστηκε με δαπάνες του εθνικού ευεργέτη, βαρώνου Σίμωνα Σίνα και σε σχέδια του Δανού αρχιτέκτονα Θεόφιλου Χάνσεν και αργότερα του Αυστριακού Ερνέστου Τσίλερ. Εστοίχισε συνολικά στον Σίνα 2.850.000 χρυσές δραχμές. Εκατέρωθεν της προσόψεως του κτιρίου, βρίσκονται σε ανυψωμένους δωρικούς κίονες, τα αγάλματα της Θεάς Αθηνάς και του Απόλλωνα, έργα του γλύπτη Λεωνίδα Δρόση. Μπροστά από την είσοδο προβάλλουν όπως αρμόζει, οι αδριάντες του Σωκράτη και του Πλάτωνα.
Κωστής Παλαμάς, ο πρώτος γραμματέας της Ακαδημίας
Τάσος Κ. Κοντογιαννίδης
[email protected]