Δύο 24ωρα πριν συνοδεύσει τον πρόεδρο της Κύπρου Νίκο Χριστοδουλίδη και την πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην καθοριστική τους αποστολή στον Λίβανο για το Μεταναστευτικό, ο υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου Κωνσταντίνος Κόμπος μίλησε στα «ΝΕΑ» για προκλήσεις αλλά και ευκαιρίες: το κεφάλαιο Κόσοβο και τη σχέση του με το Κυπριακό, τον αναβαθμισμένο ρόλο της Κύπρου μετά την «Αμάλθεια» αλλά και τις σχέσεις με την Αθήνα.
Το ζήτημα του Κοσόβου επανέρχεται. Κάποιοι λένε ότι σχετίζεται άμεσα με το Κυπριακό, κάποιοι όχι. Τι πιστεύετε;
Πρόκειται για διαφορετικές περιπτώσεις. Αυτό έχει σημασία νομικά. Μιλάμε όμως για ένα θέμα όπου νομική και πολιτική διάσταση τέμνονται. Υπάρχει μια ειδοποιός διαφορά: στην περίπτωση του Κοσσυφοπεδίου έχουμε 22 κράτη της ΕΕ που το έχουν αναγνωρίσει, υπάρχει μια εν εξελίξει διαδικασία και ένα εύρημα του Διεθνούς Δικαστηρίου το 2010 το οποίο διαχωρίζει την περίπτωση από την Κύπρο. Παρ’ όλα αυτά, οτιδήποτε έχει να κάνει με αποσχιστικής φύσης θέματα, λογικά, μας ανησυχεί. Η θέση μας τέθηκε πέρυσι στην εξ υπουργών επιτροπή. Η Κυπριακή Δημοκρατία καταψήφισε.
Η πρόσφατη υπερψήφιση της γνωμάτευσης ένταξης του Κοσόβου στην ΚΣΣΕ από έλληνες βουλευτές προκάλεσε αντιδράσεις. Βρέθηκε προ εκπλήξεως η Λευκωσία;
Δεν τίθεται θέμα έκπληξης. Κατ’ αρχάς, πρόκειται για το κοινοβουλευτικό κομμάτι. Οι επίσημες θέσεις διατυπώθηκαν σε επίπεδο κυβερνήσεων. Ο ΥΠΕΞ της Ελλάδας έδωσε μια ευκρινή θέση. Η Αθήνα διατηρεί τη στάση που τήρησε.
Τήρησε αποχή. Εχω μιλήσει με τον ομόλογό μου. Εχουμε τη θέση μας και η ελληνική πλευρά τη δική της, η οποία είναι απόλυτα σεβαστή και έχει αιτιολογηθεί με σαφήνεια.
Η προσωπική απεσταλμένη του γ.γ. του ΟΗΕ για το Κυπριακό έρχεται στην Κύπρο. Με τις θέσεις της άλλης πλευράς, περί αναγνώρισης ή κυριαρχικής ισότητας, μπορεί να γεφυρωθεί το χάσμα; Συμβαίνει στο παρασκήνιο κάτι άλλο από αυτό που βλέπουμε στο προσκήνιο;
Δεν έχουμε διαπιστώσει μια άλλη εικόνα. Η απορία είναι εύλογη, όμως πρώτα ας δούμε τον χαρακτήρα του χάσματος. Εμείς είμαστε αταλάντευτα μέσα στο πλαίσιο του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία (ΔΔΟ) και πολιτική ισότητα όπως ορίζεται στα ψηφίσματα του ΣΑ, με εκκίνηση το σημείο ωρίμασης στο Κραν Μοντανά. Η άλλη πλευρά είναι σαφέστατα έξω. Συνεπώς, εάν η λύση για να φέρεις τις δύο πλευρές κοντά είναι ένα στρατήγημα, μια λύση σολομώντεια, αυτό δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό διότι μας βάζει εντός της παρανομίας.
Επιμένουμε στην ωριμότητα του πλαισίου. Η ΔΔΟ με το κεκτημένο που έχει διαμορφωθεί προσφέρει πλαίσιο για αμοιβαία αποδεκτή λύση. Η προσοχή πρέπει επίσης να στραφεί σε παράγοντες που επηρεάζουν, όπως τα ευρωτουρκικά, μετά και τα πρόσφατα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Η Τουρκία θεωρεί ότι η προώθηση των ευρωτουρκικών είναι προς όφελός της και εμείς ανοίξαμε αυτόν τον δρόμο. Αρα όσοι αποζητούν από εμάς το μεγάλο άνοιγμα, ήδη έγινε. Η επιλογή θετικής εξέλιξης είναι στην άλλη πλευρά.
Μετά τα συμπεράσματα μπορεί, λοιπόν, κάποιος να μιλήσει για ενεργότερη εμπλοκή της ΕΕ στο Κυπριακό;
Η δυνατότητα διατηρείται ανοιχτή, θεωρούμε. Εμείς ξεκινήσαμε τονίζοντας την αναγκαιότητα να υπάρχει ενεργότερος ρόλος. Αυτό επέδρασε θετικά στον διορισμό προσωπικής απεσταλμένης του γ.γ. του ΟΗΕ, έτσι που έπειτα από επτά χρόνια να έχουμε κινητικότητα. Και μάλιστα σε ένα διεθνές περιβάλλον ιδιαίτερα δυσμενές για να στραφεί το ενδιαφέρον στο Κυπριακό.
Για πρώτη φορά η Κύπρος έχει έναν σημαντικό περιφερειακό ρόλο με το σχέδιο «Αμάλθεια». Είστε ο άνθρωπος που είχε αναλάβει να πείσει ότι μπορούσε. Σκοπεύει η Λευκωσία να εδραιώσει τον ρόλο;
Είναι όντως πολύ σημαντική εξέλιξη αφού αυτό που αναδεικνύουμε, δηλαδή τον ρόλο μας ως χώρας – γέφυρας της περιοχής με την ΕΕ και ως πυλώνα σταθερότητας σε περιόδους κρίσεων, το αποδείξαμε. Τέσσερις φορές, ειδικά με το Σουδάν και μετά την τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς. Οχι μόνο σε περιόδους κρίσεων αλλά και στην ανάληψη πρωτοβουλιών και τη διαμόρφωση δεδομένων. Κατά τη δική μας ανάγνωση, διαμορφώσαμε μια δυνατότητα η οποία δεν υπήρχε για τη διεθνή κοινότητα. Δεν ήταν εύκολο. Υπάρχει η βαριά σκιά του Κυπριακού και όχι μόνο. Και φυσικά σκοπεύουμε να χτίσουμε ως προς τη συγκεκριμένη περίπτωση αλλά και ως προς την αναβάθμιση όλων των σχετικών μας δυνατοτήτων.
Ποιες είναι οι προσδοκίες από το ταξίδι του προέδρου με την πρόεδρο της Κομισιόν στον Λίβανο για το Μεταναστευτικό; Υπάρχει μια άτυπη συμφωνία ανάμεσα στην ΕΕ και τη γείτονα για το θέμα η οποία θα σφραγιστεί;
Υπάρχει ένα εντεινόμενο πρόβλημα με τις ροές Σύρων από τον Λίβανο. Πρόκειται για πρόβλημα κοινό. Υστερα από προσπάθειες της Κύπρου, η Κομισιόν έχει στρέψει την προσοχή της εκεί. Στόχος είναι η ΕΕ να στηρίξει τη Βηρυτό για να προκύψει λύση. Κατά την επίσκεψη του Επ. Διεύρυνσης στον Λίβανο συζητήθηκαν τα της χρηματοδότησης. Τώρα σε κορυφαίο πολιτικό επίπεδο θα δούμε πώς μεταφράζεται πρακτικά. Δύσκολο εγχείρημα. Τόσο λόγω της κατάστασης στον Λίβανο όσο και λόγω του φαινομένου το οποίο πιέζει τη Βηρυτό. Πιέζει όμως και εμάς…
Πώς είδαν οι Βρυξέλλες την προσωρινή αναστολή από την Κύπρο της εξέτασης αιτήσεων Σύρων για άσυλο;
Είναι μέρος μιας έκτακτης κατάστασης. Δεν ετέθη για πρώτη φορά. Η πηγή του προβλήματος είναι η κατάσταση στη Συρία και η ΕΕ θα πρέπει να δει την προσέγγισή της η οποία είναι παγιωμένη στην έναρξη του πολέμου στη χώρα…
Συνεπώς, το ζήτημα της επανεξέτασης ασφαλών περιοχών για επαναπατρισμό προσφύγων στη Συρία…
Ακριβώς. Υπάρχουν αντιδράσεις. Ομως πρέπει να δούμε την πραγματικότητα. Εμείς θέλουμε ένα δίχτυ προστασίας για την Κυπριακή Δημοκρατία διότι το θέμα προσλαμβάνει επικίνδυνες διαστάσεις.
Οι σχέσεις Λευκωσίας – Αθήνας πώς είναι σήμερα; Η Αθήνα έχει συμβουλευτικό ρόλο ή υπάρχει και συναπόφαση;
Είναι αυτές που πάντοτε θα έπρεπε να υπάρχουν. Σχέσεις συντονισμού, διαλόγου, ειλικρίνειας. Εχουμε πολύ συχνή επικοινωνία σε όλα τα επίπεδα και αλληλοενημέρωση. Δεν είναι απαραίτητο να συμφωνείς παντού ή να έχεις την ίδια τακτική. Αυτό όμως που έχει σημασία είναι η γνήσια διάθεση να βρούμε λύσεις. Για τα ελληνοτουρκικά λ.χ. οτιδήποτε μπορεί να βοηθήσει το Κυπριακό είναι καλοδεχούμενο. Η ελληνική πλευρά ξέρει πού θα μπορούσαμε να έχουμε ανησυχίες και εμείς γνωρίζουμε πώς εκείνη προσεγγίζει τον διάλογο. Δεν είναι μια κατάσταση εκπλήξεων αλλά ειλικρινούς συζήτησης και συνεργασίας.